Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/vHoyiwdXQmADzttlrnEn_COMPRESSED.pdf

FİİLDE (EYLEMDE) ÇATI

Konu Anlatımı

Talha Ahmet Çopur

Türkiye

Other Languages

Ortaokul

İmam Hatip Ortaokulu

FİİLDE (EYLEMDE) ÇATI
Fiillerin özneye ve nesneye göre aldıkları durumlara ve gösterdikleri
özelliklere çatı denir.
NOT: Yüklemi isim olan cümlelerde çatı özelliği aranmaz.
A. ÖZNESİNE GÖRE ÇATILAR
1. Etken Filler:
* Gerçek özne alabilen tüm fiiller, etken çatılıdır.
* Öznenin açık ve gizli olması fark etmez çünkü işi yapan bellidir.
*Ahmet yarın Antalya'ya gidecekmiş.
* Bu sınava gerçekten çalışmıştım.
2. Edilgen Filler:
*Sözde özne alabilen tüm fiiller, edilgen çatılıdır.
* Yüklemde mutlaka "-I veya -n" seslerinden birinin bulunması gerekir.
* Edilgen çatılı fiillerde işi yapan bellidir.
* Edilgen çatılı fiillerde nesne bulunmaz.
* Annemin cüzdanı sonunda bulundu..
*Leyla sınavda kurallara uymadığı için uyarıldı.
NOT: * Yükleminde "-I ve-n" bulunduran her sözcük edilgen olmaz.
Hatice, senin bu davranışların yüzünden çok üzülmüş.
Her sabah olduğu gibi okula gitmek için giyindi.
* Zaman içinde gerçekleşen doğal olaylar ile tabiat olaylarının bulunduğu
cümlelerde, yüklemde "-I ve -n" ekleri olsa bile, özne gerçek kabul edilir. Bu tür
cümleler, etken çatılı olarak değerlendirilir.
Şiddetli rüzgara dayanamayan ağaçlar yıkıldı.
Arabamız bozuk yolda çok sarsılıyordu. BAZI ÇATI SORULARI, ANLAM ÖZELLİĞİ İLE SORULABİLİR.
----- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne hem işi yapan hem de yaptığı işten
etkilenen varlık durumundadır?
Gülten saatlerce aynanın karşısında süslenir. (Süslenme işini özne kendisi yapıyor
ve bu işten yine kendisi etkileniyor.)
---- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok öznenin bir işi birlikte yapma anlamı
vardır?
Kuzular meleşiyor. (Meleşme işi birlikte yapılan bir eylemdir.)
---- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok öznenin bir işi karşılıklı yapma
anlamı vardır?
Onunla yıllardır mektuplaşıyoruz. (Mektuplaşma işi karşılıklı yapılan bir eylemdir)
B. NESNESİNE GÖRE
1. Geçişli Fiiller:
Nesne alan ya da alabilecek durumda olan tüm fiiller geçişlidir.
* Öğretmenimiz seni sordu. * Soner gazete okuyor.
*Asalında babamı anlıyorum.
Annem sokaktan aldı. Nesne yok ama alabilecek durumda.
2. Geçişsiz Filler:
Nesne almayan / alamayan tüm fiilller geçişsizdir.
* Bugün okula erkenden gittim. * Adamın bu sözlerine çok üzüldüm.
* Yorgunluktan erkenden uyumuş.
NOT: Tek başına bir fiil verilip geçişlilik durumu sorulduğunda, fiilin başına "onu"
sözcüğünü getiririz. Anlamlı noluyorsa geçişli, olmuyorsa geçişsizdir.
Onu sordu---NOT: Tek başına bir fiil verilip geçişlilik durumu sorulduğunda,
fiilin başına "onu" sözcüğünü getiririz. Anlamlı noluyorsa geçişli, olmuyorsa
NOT: "-r, -t, -tir" ekleri, geçişsiz bir fiile geldiğinde o fiili geçişli hale dönüştürür. Aynı ekler, geçişili bir fiile getirildiğinde o fiilin geçişlilik derecesi artar.
* Kız gece boyunca ağladı. * Kızı gece boyunca ağlattı
* Doğan bize kapıyı açtı. * Doğan bize kapıyı açtırdı.
NOT: "-r, -t, -tir" eklerinden birini alarak geçişli hale dönüşen fiillerde özne, işi
kendisi yapar.
* Ağladı
* Ağlattı
----
Geçişsiz * Düştü ---- Geçişsiz
---- Geçişli * Düşürdü ---Geçişli
NOT: Geçişli bir fiil "-r, -t, -tir" eklerinden birini alırsa cümleye, " işi başkasına
yaptırma" anlamı verir.
* Okudu Geçişli * Okuttu ---Geçişli

FİİLDE (EYLEMDE) ÇATI

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

FİİLDE (EYLEMDE) ÇATI

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum