Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/0193c0a0-e4f5-7bf0-9f5b-d445322045bc_COMPRESSED.pdf

0193c0a0-e4f5-7bf0-9f5b-d445322045bc

Konu Anlatımı

07OMU24

Türkiye

Other Languages

Ortaokul

Fiilde çati

FİİLDE (EYLEMDE) ÇATI
Fiillerin özneye ve nesneye göre aldıkları
durumlara ve gösterdikleri özelliklere çatı denir.
Not: Yüklemi isim olan cümlelerde çatı aranmaz.
Kardeşimin güzel bir kalemi vardı. (Çatı aranmaz.)
A- Öznesine Göre Çatılar
1- Etken
2- Edilgen (-1, -n)
3- Dönüşlü (-1, -n)
4- İşteş (-ş, -leş)
B- Nesnesine Göre Çatılar:
1- Geçişli Fiiller
2-Geçişsiz Filer
3- Oldurgan Fiiller (-t, -r, -dır)
4- Ettirgen Fiiller (-t, -r, -dır)
A-ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATISI
1- Etken Fiiller:
Öznesi "gerçek özne" olan fiiller etken fiillerdir.
Ali sabaha kadar uyumadı.
Uyumadi fiili, öznesine göre etken fiildir.
Serkan programı hazırlamış.
Hazırlamış fiili, öznesine göre etken fiildir.
Bu soruyu çok iyi anladılar.
Anladılar fiilini yapan bellidir, öznesi gizlidir. Öznesine
göre etken fiildir.
Biberler ipe dizildi.
Bozulan yemek çöpe atıldı.
Kapı biraz sonra açıldı.
Mektuplar postaneye verildi.
3- Dönüşlü Fiiller:
Yüklemde bildirilen işi yapan özne, aynı
zamanda yapılan işten etkileniyorsa bu durumdaki fiil
dönüşlü çatılıdır.
Fiil kök ve gövdesine getirilen -n ve-lekleriyle
dönüşlü çatılı fiiller yapılır.
UYARI:
Edilgen fiillerde -n ve-l eklerini aldıkları için karışıklığı
önlemek için özneye bakılır. Eylemi yapan kendi
kendine yapar. Dönüşlü fiillerin öznesi "gerçek
özne"dir.
Ali maçtan sonra yıkandı.
(Yıkayan da yıkanan da Ali.)
Ablam düğüne gitmeden süslendi.
Bu sözler üzerine birden öne atıldı.
Teyzem düğün için hazırlandı.
Söylenenlere çok kırıldı.
İki sene önce Aydın'a taşındı.
O, sınavdan sonra çok sevindi.
Çocuk annesine sarıldı.
Dövündü, üzüldü, bakındı, tarandı, kaşındı vb.
UYARI:
Dönüşlü fiillerin öznesi gerçek öznedir, edilgen
fiillerin ise sözde öznedir.
2- Edilgen Fiiller:
Öznesi "sözde özne" olan fiiller edilgen fiillerdir.
Edilgen fiillerin yüklemi her zaman -n ve-l eklerini
almalıdır. Eylemi yapan belli değildir. Eylem başkası
tarafından yapılmıştır.
Eşyalar eve taşınmış.
(Başkası tarafından taşınmış.)
Eski evin camları kırılmış.
(Başkası tarafından kırılmış.)
Cümlenin öğeleri konusu anlatılacak.
Derste öykü yazılacak.
Şairlerin en güzel şiirleri okundu.
Bu güzel haber tez zamanda duyulmalı.
Duvarlar maviye boyansın
4- İşteş Fiiller:
Fiil tabanına "-ş, -ış, -iş, -uş, -üş, -leş" eklerinin
getirilmesiyle oluşturulur. İşteş fiillerde bir işin birden
çok özne tarafından birlikte ya da karşılıklı olarak
yapıldıkları anlamı vardır.
Ağaçtaki kuş uçtu. / Ağaçtaki kuşlar uçuştu.
Birlikte Yapılma:
Güvercinler suya üşüşmüştü.
Seyirciler bu olaya gülüştü.
Çocuklar eve doğru koşuştu.
Yağmur yağınca herkes kaçıştı. Karşılıklı Yapılma:
Apartman görevlisiyle tartışmış.
Yıllardır haberleşmedik.
İki ülke sonunda anlaştı.
Bu konuyu aramızda tartışalım.
Otelin müdürüyle dün görüştüm.
Onunla boş yere atışmışlar.
Yarın kütüphanede buluşalım.
UYARI:
Bazı kelimeler "-s" eki almadan işteşlik özelliği
gösterirler. Bunların kökünde işteşlik vardır.
Barış, Savaş, Güreş, Yarış,
UYARI:
"-ş" eki almış fiil tek kişi tarafından yapılabiliyorsa
işteşlik özelliği göstermez.
Yeni okuluna alıştı.
A- NESNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI
1- Geçişli Fiiller:
Nesne alabilen fiillere "Geçişli Fiiller" denir.
Yüklem "ne, neyi, kimi" sorularına cevap verir. Fiilin
önüne "onu" kelimesini koyarak bulabiliriz.
Aramak (Onu aramak, olur)
Biçmek, bulmak, sormak, anlatmamak
Çocuklar vazoyu kırmış.
Akşam güzel bir belgesel seyrettik.
Murat'ı geziye çağırdık.
Bütün şiirlerini bu kitapta toplamış.
Anneme onu çok sevdiğimi söyledim.
UYARI:
Eylemin geçişli olması için cümlede nesnenin olmasına
gerek yoktur. Önemli olan eylemin nesne alabilmesidir.
Akşama kadar bekledim.
(Yukarıdaki cümlede nesne olmadığı halde fiil
geçişlidir.)
Bu söze sınıftakilerin hepsi gülmüştü.
Ağaçların yaprakları sarardı.
Çocuk erkenden uyudu.
Haberi alınca çok üzüldük.
İki saat kadar dinlendiler.
Bütün gün yattı, artık kalksın.
3- Oldurgan Fiiller:
Geçişsiz fiillerin "-r, -t, -dır" ekleriyle geçişli
duruma getirilmesidir.
Geçişsiz / Geçişli (Oldurgan)
Durmak durdurmak gülmek - güldürmek
Susmak susturmak
Uçmak - uçurmak
Uyumak - uyutmak
ağlamak - ağlatmak
pişmek - pişirmek
çıkmak - çıkarmak
Anlattığı fıkralara herkes güldü. (Geçişsiz)
Anlattığı fıkra ile herkesi güldürdü. (Oldurgan)
Çocuk zor da olsa uyudu. (Geçişsiz)
Çocuğu zor da olsa uyuttu. (Oldurgan)
Sınıftaki herkesi susturdu.
4- Ettirgen Fiiller
Geçişli bir fiilin "-r, -t, -dır" eklerinden birini alarak
geçişlilik derecesinin artırılmasıdır. Bu fiillerde işi
başkasına yaptırma anlamı vardır.
Evin kapısını kırdırdı.
Eşyaları onlara taşıttı.
Son gün çocuklara şiir okuttu.
Yeni gelen gruba çevreyi gezdirdi.
Okula gitmeden önce çocuğa şurup içireceksin.
UYARI:
Ettirgen ve oldurgan fiilleri birbirinden ayırırken
aldıkları "-r, -t, -dır" ekleri çıkarılır ve geride kalan
kısmın geçişli olup olmadığına bakılır.
2- Geçişsiz Fiiller:
Nesne almayan fiillere "Geçişsiz Fiiller" denir.
Yüklem "ne, neyi kimi" sorularına cevap vermez.
uyumak (onu uyumak, olmaz)
acımak, kalmak, yetişmek
susmak, yatmak
-Bu çalışma kağıdını www.oMURGultiN.COM adresinde de bulabilirsin-

Fiilde çati

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

Fiilde çati

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum