Zarf Fiiller ve Fiilde Çatı
Bu bölümde zarf fiil türleri ve fiilde çatı konusu ele alınmıştır.
Zarf fiil ekleri şunlardır: -ken, -ip, -erek, -meden, -dığında, -ince, -dikçe, -cesine, -meksizin, -ir -mez.
Örnek: gelirken, uyuyarak, diyesiye, uyanmadan, aradığında, yazıp, söyleyince, azalarak, yaşadıkça, ölürcesine, durmaksızın, gelir gelmez
Fiilde çatı, bir fiilin öznesine ya da nesnesine göre durumunu ifade eder. Çatı özelliği sadece fiil cümlelerinde aranır, isim cümlelerinde aranmaz.
Highlight: Yüklemi isim veya fiilimsi olan cümlelerde çatı özelliği aranmaz.
Öznesine göre çatılar:
- Etken çatı: Eylemin kim tarafından yapıldığı bellidir.
- Edilgen çatı: Eylemin kim tarafından yapıldığı belli değildir, -l ve -n ekleri alır.
- Dönüşlü çatı: Özne hem işi yapar hem de etkilenir, -n eki alır.
- İşteş çatı: Bir işi karşılıklı veya birlikte yapma durumu, -ş eki alır.
Örnek:
- Etken: "Dün gece geç uyudum."
- Edilgen: "Sınıf süslendi."
- Dönüşlü: "Gamze süslendi."
- İşteş: "Çocuklar bakıştı."