milli edebiyat ders notu

Alternatif metin:

DÖNEMİNDE DİL VE ÚSLUP Genc Kalemler Ömer Seyfettin " Secere-i Türki" eseriyle 'tir. dergisinin ilk sayısında yayımlanan tarafından yazılan Yeni Lisan Milli Edebiyat Dönemi'nin dil anlayışını ortaya koymaktadır. ve makalesi Bu makalede ilk kez "Milli Edebiyat" sözü kullanılmış ve sade Türkae ilk kez bir dava olarak ele alınmıştır. "Yeni Lisan" makalesindeki temel ilkeler: Konuşma ve yazı dilinde İstanbul Türkçesi esas alınmalıdır. • Türkçede kullanılan Arapça ve Farsça dil bilgisi kuralları kaldırılmalıdır. Türkçe karşılığı olan yabancı sözcükler kullanılmamalıdır. • Halkın diline yerleşmiş olanlar dışında yabancı sözcükler dilden atılmalıdır. * (Yabancı sözcükler, söylenişleri gibi yazılmalıdır. . . Bilimsel terimler aynen kullanılabilir. • Diğer Türt lengelerinden sözcük alınmamalıdır. ★ MILLI EDEBİYAT DÖNEMİ GENEL ÖZELLİKLERİ Toplum isin sanat "anlayışı benimsenmiştir. Realizm akımından etkilenmişlerdir. Kaynak olarat ukesal kültür esas alınmış, milli ögelerden beslenmişlerdir. Milli Mücadele, ahlak çöküntüsü gibi toplumsal konular yanında bireysel konular işlenmiştir. Anadolu ilk kez bilinçli bir şekilde ele alınmıştır. MILLI EDEBİYAT DÖNEMİNDE SİİR • Milli Edebiyat Dönemi'ne ait silrler üç ana grupta incelenir: + Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle yazılan Ştirler : Halk ° • edebiyatı örnek alınmıştır. Hece ŏlausu tercih edilmiştir. * Daha çok dörtlük nazım birimi tercih edilmekle birlikte üclük, beşlik nazım birimleri de kullanılmıştır. gibi * . Şiirde iseriġe •. . ōnem verilmiş, bicim geri plana atılmıştır. Konu ve temalarda yerli unsurlar esas alınmış; halkın yaşantısı, memleketin durumu, Anadolu ve Anadolu insanı, yurt güzellikleri, vatan sevgisi, kahra- manlık gibi konular işlenmiştir. Türkçülük ideolojisinin etkisiyle Türk kültürü, tarihi girmiştir. Mehmet Emin Yurdakul (bu anlayışla şiirler yazmışlardır. gibi konular silre • Ziya Gökalp ve Bes Hececiler + Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler: Bu Mehmet Akif anlayışın en önemli temsilcisi ° ve tarzını yansıtmat için manzum , haltın Ersoy hikayeler " yazmıştır. yaşayış aruz Milli edebiyat sanatçılarından Mehmet Akif kullanması ve İslamcılık ideolojisini benimsemesiyle ayrılır. . Bu tarz şiirlerde sade bir dil kullanılmıştır. ölqúsúnú Mehmet Emin Yurdakus da bazı şiirlerini bu anlayışla yazmıştır. + Saf (Óz) Şiir Anlayışıyla Yazılan şiirler: Ahmet Hasim ve Yahya Kemal kalarak saf slir anlayışıyla şiirler yazmışlardır. " milli edebiyat çizgisi dışında " anlayışını savun • Bu anlayışı benimseyen sanatçılar, sanat icin sanot muşlardır. konuları işlemişlerdir. Bireysel Siirde bisim güzelliği ōn plandadır. • Müzikaliteye çok önem vermişlerdir. Kapal bir dil kullanılmıştır. Sembolizm akımından etkilenmişlerdir. MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE ROMAN VE ÖYKÜ ." Toplum için sanat anlayışı benimsenmiştir. . Realizm ve naturalizm " Halka doğru Mekan olarak Anadolu kişiler ele alınmiştir. akımlarından etkilenilmiştir. iltesi benimsenmis, "memleket edebiyatı çığırı başlamıştır. seçilmiş, yurdun her yöresinde yaşayan olay ve • . ° 0 Türkçülük, I. Dünya Savası, Balkan Savaşları, Milli Mücadele, yanlış Bati- Tılaşma, değerlerdeti yozlaşma, aile hayatı gibi toplumsal konular işlenmiştir. Bazı sanatçılar bireysel konuları ele almıştır. Teknik bakımdan başarılı romanlar yazılmıştır. Maupassant tarzı hikayeler yazılmıştır. MILLI EDEBİYAT DÖNEMİNDE TİYATRO Bu dönemde tiyatroda qelişme yaşanmış, özel ve resmi tiyatrolar açılmıştır. 1914'te ilk resmi şehir tiyatrosu Darulbedayi kurulmuştur. " • Tiyatrolarda qüncel konular yanında tarihi konular işlenmiştir. MILLI EDEBİYAT DÖNEMİ SANATÇILARI OMER SEYFETTİN • Milli edebiyatın kurucularından olan sanatçı, yazarıdır. " Yeni Lisan makalesinin Sade bir dil kullanan sanatçı, " edebiyatsız edebiyat yapma "düşüncesini savunmuştur. • Hikayeciliği meslek haline getirer. • " sanatçı, Maupassant tarih, cocukluk anıları tarzı hikayenin edebiyatımızdaki en önemli temsilcisidir. Hikayelerinin konularını daha got qünlük yaşam, almış, bazı hikâyelerinde "mizah "a yer vermiştir. •* Kurtuluş Savaşı, Anadolu ve Cumhuriyet ile ilgili hikâyesi olmayan sanatai, Cumhuriyet'i göremeyen let Milli edebiyat sanatçısıdır. • Hikâyeleri genellikle beklenmedik sonia biten sanatçımın hikâyeterinde qenellikle yoktur. * psikolojik derinlik Realizm akımından etkilenmiştir. Siir, tiyatro ve roman yazmasına rağmen hikâyeleriyle öne çıkmıştır. Öykü: Falako, Yükset Ökçeler, Bomba, Beyaz Lale, Gizli Mabet, Bahar ve Kelebekler, Yalnız Efe, İlk Düşen Ak, Pembe incili Kafton, Primo Turk Gocuğu, Harem, Yuzatı, Kurumuş Ağaçlar, Forsa, Topuz, Vire, Diyet, Hürriyet Bayrakları, Kızılelma Neresi?, Başını Vermeyen şehit, Koc, And, ilk Namaz, Perili Köşk, Kasağı ROMAN: Efruz Bey, Ashab-ı Kehfimiz . ZIYA GÖKALP Milli edebiyatın düşünce temelini atan sanatal, ilk Türk sosyologdur ideolojisini sistemleştiren Ziya Gökalp, bu ideolojinin Türkçülük u ilkelerini "Türkçülüğün Esasları eserinde belirlemiştir. • Şiiri düşüncelerini açıklamada araç olarak gören sanatar, daha çok didaktik şiirler yazmıştır. • 11 Siirlerinde Türk mitolojisinden, masallardan ve efsanelerden yararlanmıştır. Sade bir dil kullanan sanatçı, halkın diline yerleşmiş yabancı sözcükleri olarak kabul etmiş, dille ilgili düşüncelerini Türkçeleşmiş Türkçe " Lisan " " siirinde açıklamıştır. Edebiyata aruz Ökcisüyle siirler yazarak başlamış, sonra hece ölçüsüne geçmiştir. Bes Hececiler masına öncülük etmiştir. topluluğunun hece ölarisüyle şiirler yaz. ŞiiR: Kızıl Elma, Altın Işık, Yeni Hayat DUZYAZI: Malta Mektupları, Türkçükiğún Esasları, Türk Medeniyeti Tarihi, Türkleşmet- İslamlaşmak - Muasırlaşmak, Türk Tóresi MEHMET EMİN YURDAKUL " Türk Yunan Harbi sırasında yazdığı " dizesiyle başlayan "Ben bir Türt'üm ; dinim, cinsim uludur. Cenge Giderken " unvanını almıştır. Şiiriyle Milli Sair ↓ Bu ünvanı alan ilk kişi Türkçülüge halka, nitelik kazandıran şair olarak tanınmıştır. Didaktik yer vermemiştir. * bir söyleyişi benimsemiş, şiirlerinde kişisel duygularına Butun siirlerini hece ölçüsü ile yazmış ama hecenin uzun kalıpların, kullandığı için ahengi yakalayamamıştır. Dörtlük geleneğinin dışına çıtorat üçer, altışar, sekizer dizeden kurulu nazım biçimlerini kullanmıştır. silrler yazmış; Bati ŞiiR: Turkce Stirler, Türk Sazi, Ey Türk Uyan, Tan sesleri, Ordunun Destanı, Dicle Oncinde, Turana Doğru, Zafer yolunda, Aydin Kızları • • . ALİ CANİP YÖNTEM • Edebiyata Fecriati topluluğunda aruzla şlirler yazarat başlamış, daha sonra Milli edebiyat anlayışına yönelerek hece Ölçcisüne geçmiştir. Genç Kalemler dergisinin başyazarı dir. Sanatçılığından çok edebiyat tarihçiliğiyle tanınmıştır. • Cenap Sahabettin ŞİİR: Geçtiğim Yol ile dil konusunda tartışmaya girmiştir. MAKALE; Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey'le Münakaşalarım MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ . . • Edebiyata Fecriati topluluğunda başlamış, sonra Milli edebiyata geçmiştir. Siirleri olmakla birlikte bilim adamı kişiliğiyle • Edebiyat tarihi ile • ilgili Edebiyat sınıflandırması bilimsel çalışmaları ilk kişidir. yapan tanınmıştır. başlatan kişidir. EDEBİYAT TARİHİ: Türk Saz Şairleri, Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar, Turk Hale Edebiyatı Antolojisi, Türk Edebiyatı Tarihi HAMDULLAH SUPHI TANRIOVER Edebiyato Fecriati topluluğunda başlamış, daha sonra Milli edebiyat top- luluğunda yer almıştır. Türkçülük ideolojisinin önemli temsilcilerinden olan sanatçının siyasi kimliği şairliğinin önüne geçmiştir. Türk Ocağı ve Meclis'te yaptığı konuşmalarla almıştır. ." İstiklal Marsı MAKALE: Günebakan HİTABET: Dağ Yolu RUSEN ESREF ÜNAYDIN " Milli Hatip ünvanını "n Meclis'te okuyan ilk kişidir. Gazeteciliğiyle tanınan sanatal; mülakat anı türünde eserler yazmıştır. Mustafa Kemal'i basın hayatına tanıtması , mensur stir , deneme, ile ünlüdür. MULAKAT, Diyorlar ki, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal ile Mülakat, Ganakkale'de Savaşanlar Dediler ki ANI: Atatürk'ü Özleyis, Atatúrt' in Hastalığ DENEME: Geçmiş Günler, İstiklal Yolunda, Boğaziçi Yatından MENSUR SIR: Damla Damla FALIH RIFKI ATAY " Tanin "1 qazetesinin başyazarı olan sanatai; gezi am , I've fikra türündeki eserler yazmıştır. Sanatai, aynı zamanda Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ANI: Ateş ve Günes, Zeytindağ, Cankaya, Atatürk'ün Hatıraları, Babamız Atatürk, Atatürk'ün Bana Anlattıkları GEZİ, Denizaşırı, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Yolcu Defteri, Hint, Yeni Rusya, Gezerek Gördüklerim, Faşist Roma - Kemalist Tiran- Kaybolmus Makedonya FIKRA: Pazar Konuşmaları, Bayrak, Niçin Kurtulmamak . RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI Edebiyata aruzla şiirler yazarak başlamış, daha sonra hece ölçüsüyle kosma, nefes • tadında şiirler yazmıştır. Felsefeye olan merakı nedeniyle miştir. Feyles of (Filozof) • ་ En unlu şiiri Usun Kuşlar "dır. ŞiiR: Serab- Omrüm dir. " olarak tanın- EBUBEKİR HAZIM TEPEYRAN " . Edebiyatımızdaki ikinci kōy romanı Küçük Pasa nın yazarıdır. ROMAN: Küçük Paşa ÖчKU: Eski Şeyler • YUSUF AKGURA " n Tücksükik ideolojisinin temsilcilerindendir. Ŭs Tarz-1 Siyaset "matalesiyle tanınır. YAKUP KADRI KARAOSMANOĞLU Edebiyata Fecriati " Nev - Yunanilik yer almıştır. Realizm topluluğunda başlamış, sonra bir dönem Jahya Kemal ile atımına yönelmiş, daha sonra Milli edebiyat topluluğunda akımından etkilenen sanatçının güçlü bir gözlem yeteneği vardır. Romanlarında Tanzimat'tan Cumburiyet'e kadar Türk toplumunda görülen değişimleri konu edinmiştir. • Turt edebiyatına Romanları " tezli roman düşüncesini getirmiştir. ་་ " nehir roman niteliği taşır. ROMAN: KIRALIK KONAK : Yazarın ilk romanıdır. Üç kuşağın çatışması üzerinden yanlış Batılılaşma konusunu işlemiştir. alaturka alafranga Kişiler: Naim Efendi, Hakkı Celis, Seniha Faik, Servet Bey, Sakine Hanım . YABAN : Kurtuluş Savaşı yıllarında geçen romanda Anadolu köylüsü- nun durumu ve aydın - halk çatışması ele alınmıştır. Eser, ani- yazılmıştır. Kişiler: Ahmet Celal, Mehmet Ali, Emine, Salih Aga .. NUR BABA 1- günlük biçiminde · Tekkelerin toplumda neden olduğu yıkımlar ve Bektaşi tekkele- rindeki yozlaşma anlatılır. Kişiler: Nuri, Nigar Hanım, Ziba Hanım • SODOM VE GOMORE • Mutareke yıllarındaki yozlaşmış toplumsal yaşamı, kişileri ve ahlak çöküntüsü ele alınmıştır. Kişiler: Leyla, Necdet, Nermin, Sami Bey, Makbule Hanım HÜKÜM GECEST I. Meşrutiyet yıllarındaki parti kavgaları anlatılır. Kişiler: Ahmet Kerim, Ahmet Samim, Samiye, Sırrı Bey BİR SÜRGÜN II. Abdulhamit döneminde Paris'e kaçan Jón Türkler anlatılır. Kişiler: Doktor Hikmet, Ragip Bey ANKARA i (Cumhuriyet'in ilk yılları ele alınmıştır. Kişiler: Selma Hanım, Nazif Bey, Binbaşı Hakkı Bey, Neşet Sabit Bey PANORAMA I anlatılır. • Cumhuriyet ilanından sonraki devrimlerin topluma yansımas Kişiler: Servet Bey, Mühendis Ragip Bey, Halil Ramiz, Ahmet Nazmi Bey PANORAMA IT .: Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümünden sonraki yıllar ele alınmıştır. ° HEP O SARKI Yazarın son romanıdır. Eserde Abokilaziz yıllarındati toplumsal yaşam anlatılır. Kişiler: Munire, Cemil Öyku: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savaş Hikâyeleri TİYATRO: Nirvana MENSUR ŞİİR: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan ANI: Zoraki Diplomat, Politikada 45 Yıl, Anamın Kitabı, Vatan Yolunda, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları RESAT NURI GUNTEKİN • Roman, tiyatro, hikâye ve gezi yazısı" • Asker сосиди • olması ve müfettişlik türündeki eserleriyle tanınmıştır. görevi nedeniyle Anadolu'nun birçok yerini gezmiş, eserlerinde Anadolu'yla ilgili izlenimlerini anlatmıştır. Yurdun çeşitli yerlerindeki olumlu ve olumsuz gōrcincimler, bozulan insani değerler Ive ahlak yapısı, yanlış Batılılaşma, batıl inançlar sıkça işlediği konulardır. Kahramanlarını genellikle kendisi gibi öğretmenlerden seçmiştir. Mizahi ögelere ve ince esprilere sıkça yer vermiştir. Mizahi yazılarında "Ateşböceği, Ağustosböceği, Yıldızböceği takma adlarını kullanmıştır Realizm akımından etkilense de kahramanları tet yōnki olduğu için romantizmin etkisi de vardır ROMAN: GALIKUSU ་་ " Bu roman, ilk olarak İstanbullu Kız adıyla tiyatro biçiminde yazılmış, daha sonra roman olarak yayımlanmıştır. Romanda Batı Anadolu'ya öğretmen olarat bir kızın yaşadıkları ve aşkı günlük biçiminde anlatılmıştır. депс Kişiler: Feride, Kamran, Munise, Doktor Hayrullah Bey • YAPRAK DÖKÜMÜ .: Batılılaşmanın Türk alle yapısı üzerindeki etkisi ve bir allenin dağılışı anlatılır. Kişiler: Ali Rıza Bey, Hayriye Hanım, Fikret, Sevket, Leyla, Necla, Ferhunde • YESİL GECE kasabadaki gericilerle · Ali Şahin Efendi adlı bir öğretmenin görev nedeniyle gittiĝi mücadelesi anlatılır. Kişiler: Ali Sahin Efendi, Rasim, Mühendis Deli Necip, Eyup Hoca. ACIMAK : Acımasız bir öğretmen olan Zehra'nın yaşadıkları anlatılır. Kişiler: Zehra, Mürşit Efendi, Meveddet Hanım, Makbule Hanım, Tevfik Hayri Bey : Romanda Lamia ile Kenan'ın aşkı anlatılır. DUDAKTAN KALBE MISKİNLER TEKKESi BIR KADIN DÜSMANI Dilencilerin hayatı anlatılır. Mektup biçiminde yazılmış bir romandır. Akşam Güneşi, Gizli El, • Damga, Kızılcık Dalları, Gökyüzü, Ateş Gecesi, Değirmen Eski Hastalık, Kavak Yelleri, Harabelerin Giçeği, Son Siginak + Kan Davası ÖYKŮ: Tanrı Misafiri, Sönmuş Yıldızlar, Eski Ahbap, Leyla ile Mecnun, Rogild Bey, Olağan İşler, Gençlik ve Güzellik TİYATRO: Hançer, Balıkesir Muhasebecisi, Tanrıdağı Ziyafeti, Eski Rüya GEZİ: Anadolu Notları HALIDE EDIP ADIVAR • • Milli Edebiyat Dönemi 'nin Romanlarında ilk kadın roman ve aykir yazaırıdır idealize edilmiş, ناعته kadın tiplerine yer vermiştir. • ilk romanlarında üzerinde durmuştur. . Daha sonralar Milli Mücadele ile ilgili gili romanlar yazmış, Yeni Tusan • ask ve kadın psikolojisi Türkçülük etkisiyle yazdığı ilk romanı lamıştır. Milli Mücadele'ye bizzat katılan yazar, Sultanahmet Mitingi Cumhuriyet'in ilanından sonra latan Realizm 'nde yaptigi 1 1912'de yayım- " Onbaşı unvanını almış, etkili konuşmayla tanınmıştır. yazdığı romanları, toplumun günlük yaşamını an- özelliği gösterir. Hüseyin Rahmi ile akımından etkilenmiştir. " tore romani * yazmıştır. Dili sade uslubu özensizdir ama • Bazı eserlerini ingilizce ROMAN: ATESTEN GÖMLEK özelliği ortak •Edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı ile ilgili ilk romandir. Bu roman, and şeklinde yazılmıştır. +lamir'in işgal yıllarında, Kişiler: Ayse, Peyami, İhsan VURUN KAHPEVE · Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya öğretmen olarak giden Aliye'nin işgal altındaki kasabayı kurtarmaya çabalarken cahil kasabalı tarafından taşlanarak öldürülmesi anlatılır. Kişiler: Aliye, Tosun Bey, Hacı Fettah Efendi SİNEKLİ BAKKAL Roman, ilk olarak "The Crown and Daughter " adıyla ingilizce olarak yayımlanmıştır. Romanda Abdülhamit döneminde İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir mahallede yaşanan olaylar ve Doğu Batı senteri işlenmiştir. Kişiler: Rabia, Peregrini (Osman), Kız Tevfik, Emine, Vehbi Dede TATALCIK : İstanbul'un Karadeniz kıyısındaki Poyraz köyünde yaşayan Lale adlı bir kızın yaşadıkları anlatılır. Kişiler: Lale, Osman Kaptan, Recep HANDAN : Mektup biçiminde yazılmış romanda Handan'ın psikolojisi ve Husnu Paşa ile mutsuz evliliği anlatılır. • Heyula, Raik'in Annesi, Seviye Talip, Son Eseri, Mevlud Hukum, Kalp Ağrısı, Zeyno'nun Oğlu, Yolpalas Cinayeti, Sonsuz Panayır, Dōner Ayna, Heyula, Garesaz, Akile Hanım Sokağı, Hayat Parçaları . Öykü: Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt, Kubbede Kalan Hos Sada, . İzmir'den Bursa'ya TİYATRO: Kenan Gobanları, Maske ve Ruh ANI: MOR SALKIMLI EV eseridir. TÜRK'ÜN ATESLE İMTİHANI ladığı eseridir. · Jazarın 1818 yılına kadarki yaşamını anlattığı · Yazarın Kurtuluş Savaşı ile ilgili anılarını top- → Anı olduğunu unutma. REFIK HALIT KARAY • Once Fecriati 'de yer almış, sonra Milli edebiyat anlayışına yönelmiştir. türündeki eserleriyle tanınmıştır. Romain, hikaye, mizah " • Mizah yazılarında Kirpi . dergisini çıkarmıştır. " takma adını kullanmış, "Aydede" adlı mizah Siyasi mizah yazıları nedeniyle İstiklal Mahkemelerinde yargılanmış, "Güzellilikler" listesine alınmış, birçok kez ourgüne gönderilmiştir. • . v Edebiyatımızda memleket öytücülüğüne başlatan kişi dir. Romanlarında daha çok "aile" kavramını ve kadın-erket ilişkilerini ele almıştır. Realizm akımından etkilenmiştir. ·ROMAN: Yezid in Kızı, Sürgün, Nilgun, Cete, Anahtar, Bugünün Saraylısı, Dişi Örümcek, İstanbul'un İç Yüzü, Sonuncu Kadeh, Yer Altında Dünya Var, iki Cisimli Kadın, Kadınlar Tekkesi, Yuzen Bahçe, Ekmek Elden Su Gölden очки. • MEMLEKET HİKAYELERİ Jazarın Anadolu'ya sürgün olarak gittiği yıllardati izlenimlerinden yararlanarak yazdığı öykülerini topladığı kitaptır. Eserin içinde yer alan ༥ Seftali Bahçeleri ve "Yatık Emine " hikâyeleri ünlüdür. Yazarın yurt dışına sürgüm olarak gittiği yıllardati • GURBET HİKAYELERİ + izlenimlerinden yararlanarak yazdığı öykülerini topladığı kitaptır. Eserin içinde yer alan "Hülle" ve "Eskici" hikayeleri ünlüdür. TİYATRO: Deli MIZAH-HICIN: Kirpinin Dedikleri, Guguklu Saat ANI-FIKRA-SÖYLEŞİ : Bir Avuç Saçma, Agop Paşa'nın Hatıratı, Ay Peşinde, Sakın Aldanma inanma Kanma, Minelbab ilelmihrap, Bir Omur Boyunca MUSAHIPZADE CELAL Milli Edebiyat Dönemi'nin en önemli • • Tiyatroları tore komedisi fiyato türündedir. yazarıdır. • Konularını daha Got Osmanlı רות' günlük yaşamından seçmiştir. • Teknik bakımdan zayıf tiyatrolar yazsa da dil ve üslup başarılıdır. TİYATRO: Istanbul Efendisi, Köprükiler, Lale Devri, Aynaroz Kadısı, Fermanlı Deli Hazretleri, Bir Kavuk Devrildi IBNURREFIK AHMET NURİ SEKİZİNCİ • Tiyatro çevrelerinde Tiyatroları komedi Sakallı Ahmet Bey" olarak tanınmıştır. türündedir. Fransızcadan yaptığı tiyatro çeviri ve ayarlamalarıyla tanınır. TİYATRO: Alemdar, Sivrisinekler, Kadın Tertibi, Eski Adetler BES HECECILER Faruk Nafiz Camlibel Enis Behiç Koryurek Halit Fahri Ozansoy Orhan Seyfi Orhon Jusuf Ziya Ortaç Genel Ozellikleri: •"Milli edb.tan Cumhuriyet'e geçis topluluğu olarak adlandırılır. • Edebiyata Milli Mücadele (1918) yıllarında başlamışlardır. Şiire aruz ölçüsüyle başlamış, Ziya Gökalp • 'in etkisiyle hece . Ölçüscine geçmişlerdir. Milli kaynaklara yönelmeyi ilke edinmişler, memleketci siir başlatmışlardır. น -"anlayışını . Anadolu, Anadolu insanı, yurt güzellikleri, vatan sevgisi kahramanlık gibi • " konuları işlemişlerdir. ་་ Halkın niteliklerini yeterince tanıyamadıkları için milli comantik anlayışından kurtulamamıştır. Didaktik düşüncesini işlemişlerdir. " Özellikler taşıyan şiirlerinde milliyetçilik ve Türkçükik • Daha çok lirik Halk 1 nitelik faşıyan şiirler yazmışlardır. edebiyatını ömet almışlardır. • Hecenin daha çok 11'li ve 14'li kalıplarını kullanmışlardır. • Dörtlük esasına bağlı kalmamış, yeni biçimler aramışlardır. • Heceyle serbest misterat yazmaya çalışmışlar, Batı edebiyatı nazım biçim. lerini kullanmışlardır. .. Nesir cumlesini şiire aktarmışlardır. • İstanbul Türkçesini esas almışlar, sade bir dil kullanmışlardır. FARUK NAFIZ GAMLIBEL • Beş Hececilerin en genci ama en basacılı sairidir. Edebiyata I. Dünya Savaşı yıllarında aruz ölçüsüyle ast siirleri yazarat başlamış, daha sonra. benimsemiştir. hece ölçüsüne geçmiş ve memleketçi şiir " anlayışını • Edebiyatımıza yurtsu duyarlılığı getiren sair olarak tanınır. • Lirik bir söyleyişle Anadolu'yu, memleket sevgisini, Anadolu'nun güzelliklerini, Anadolu sanatı ve kültürüne hayranlığını dile getirmiştir. • . "Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken / Yazılmamış bir destan gibi Anadolu'muz "dizeleriyle bilinen bildirisi olarak kabul edilir. 11 Han Duvarları ་ Sanat _" siiri," memleketçi silrin şiirinde genç bir şairin Kayseri'ye yaptığı yolculuk sırasında Anadolu ile ilgili izlenimlerini anlatmıştır. Zindan Duvarla Behçet Kemal Çağlar ile Mizahi şiirlerinde larını kullanmıştır. ་ siirinde yassıada dati tutukluluk günlerini anlatmıştır. Onuncu Yıl Marşı Gamdeviren " ve ni yazmıştır. Meli Ozan "talma ad- ŞİİR: Şarkın Sultanları, Dinle Neyden, Gönülden Gönüle, Goban Geşmesi, Suda Halkalar, Bir Ómur Boyle Geçti, Elimle Seçtiklerim, Akarsu, Akıncı Türküleri, Heyecan ve Sükun, Han Duvarları, Zindan Duvarları, Tatlı Sert ROMAN: Yıldız Yağmuru . TİYATRO: Canavar, Ozyurt, Akın, Kahrorman, Yayla Kartalı ENIS BEHIC KORYUREK Edebiyata aruzla bireysel konulu şiirler yazarak başlamıştır. • Daha sonra heceye geçmiş, ulusal duyguları ön plana çıkaran epik şiirler yazmıştır. " Türk denizciliğini destanlaştıran sair ་ olarak tanınan sanatçının konularını deniz savaşlarından alan Eski Korsan Hikâyeleri adlı manzum hikâyesi ve "Gemiciler şiiri ünlüdür. • 1946'dan bir Mevlevi'nin ruhuyla iletişime geçtiğini iddia ederek tasavvufa . ° ve mistik konulara yönelmiştir. ŞİİR: Miras, Güneşin ŏlümü, Varidat-ı Süleyman HALIT FAHRI OZANSOY K Edebiyat yaşamının ilk yıllarında Nayiler hareketi içinde bulunmuştur. Aruza Veda siiriyle aruzu bırakıp heceye geçmiştir. ་་ Milli edebiyatın etkisiyle kahramanlık konulu şiirler yazsa da genellikle aşk, kadın, melantoli, uzat ve egzotik ülkeleri işlemiştir. ŞİİR: Rúya, Efsaneler, Cenk Duyguları, Zaktum, Bulutlara Yakın, Paravan, Gulistanlar ve Harabeler, Balkonda Saatler, Sulara Dalan Gözler, Hep Onun için, Sonsuz Gecelerin Ötesinde ROMAN: Sulara Giden Köprü, Aşıklar Yolunun Yolcuları TİYATRO: Baykuş, Sónen Kandiller, On Yılın Destanı, ilk şair, Nedim, Hayalet, Bir Dolaptır Dóniyor • . ANI: Edebiyatçılar Geçiyor, Edebiyatçılar Çevremde, Darulbedayi Devrinin Eski Gunleri, Eski İstanbul Ramazanları ORHAN SEYFI ORHON • Edebiyata aruzio başlamış, daha sonra heceye geçmiştir. Divan şiiri kalıplarını heceye uyarlayarak yazdığı gazel vardır. benzeri siirleri Milli duyguları işlemekle birlikte daha çok bireysel konuları ele almış, Yusuf Ziya ile " kadın şairi " olarak tanınmıştır. • siiriyle tanınmıştır. Serbest mustezat tarzında yazdığı ve aruzu Türkçeye kusursuz uyguladığı Firtina ve Kar " Peri Kızı ile Goban Hikayesi türünün en güzel örneklerindendir. " adlı manzum masalı, ་་ " . Birçok şiiri bestelenmiştir. "' Veda Busesi ve Diyorlar ་ en guzel örneklerindendir. SiiR: Firtina ve Kar, Peri Kızı ile Goban Hikâyesi, Gönülden Sesler, 0 Beyaz Bir Kuştu, Kervan, İşte Sevdiğim Duinya ROMAN: Gocut Adam FIKRA: Kulaktan Kulağa MİZAH-HİCİV HİKÂYELERİ: Düğün Gecesi, Asri Kerem, Fiskeler YUSUF ZIYA ORTAÇ ° Edebiyata aruzla başlamış, Milli edebiyatın etkisiyle receye geçmiştir. • Aşk, sevgi, deniz, mehtaplar şiirlerinin başlıca temalarıdır. Orhan Seyfi ile Siyasi mizah Gimdik " " Akbaba ་་ mizah dergisini okimüne dek yayımlamıştır. türünün başarılı örneklerini veren sanatçı, bu yazılarında.. takma adını kullanmıştır. " Binnaz adlı oyunu, edebiyatımızda heceyle yazılmış ilk manzum piyestir. SİİR: Akından Akina, Cenk Ufukları, Yanardağ, Kuş Civiltıları, Bir Selvi Gölgesi, Aşıklar Yolu, Bir Rüzgâr Esti TİYATRO: Binnaz, Kördüğüm, Nikâhta Keramet, Latife . ROMAN: Kürkçü Dükkanı, Şeker Osman, Góc, Üç Katli Ev ANI: Portreler, Bizim Yokuş GEZİ: Gōz Ucuylo Aurupa NEV-YUNANILIK • 1912 yılında Batılı edebiyat oluşturma çabasının sonucu olarak ortaya ་་ çıkan akım Havza edebiyatı Bu anlayışın temelinde Eski Yunan alip bu doğrultuda eser vermek vardır. " olarak da adlandırılır. ve Latin klasiklerini örnek Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Yahya Kemal Beyatlı bu akımın temsilcileridir. Salih Zeki Aktay da bu eğilimin temsilcilerindendir. • Türk edebiyatında bu doğrultudaki eserler Yahya Kemal Beyatlı ་་ "Sicilya Kızları" ve "Biblos Kadınları" adlı şlirleri ve 'Din Yakup Kadri 'pin "Siyah Saçlı Yabancı ile Berrak Gözlü Genç Kızın Sözleri" adlı yazısıdır. NAYİLER " • "Nesl-i Ati" olarak da adlandırılan Nayiler, 1911-1917 yıllarında Rubab" dergisi çevresinde bir araya gelmiş edebi topluluktur. • "Milli geçmişe bağlanış" anlayışıyla hareket eden topluluk Meulana Celaleddin Rumi ve Yunus Emre + kendilerine •'yi örnek almışlar, onların dil ve üslubuna göre şiir yazmayı amaçlamışlardır. Temsilcileri: Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Enis Behiç Koryurek, Jakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Selahattin Enis. MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ BAĞIMSIZ SANATÇILAR УАНУА БЕMAL BEYATLI ile modern Türk şiirinin kurucusu olarak kabul edilir. • Ahmet Hasim ilk şiirlerini ་་ Esrar • Şiirde biçim mükemmeliğini kabul edilen Yahya Kemal ° • འ་ için neo-klasik , mahlasıyla yazmıştır. araması bakımından parnasyen olarak divan şiiri ile Batı şiirini ustalıkla kaynaştırdığı " olarak kabul edilir. Siirde muzikaliteye önem veren ve _nazim nesre yaklaştırmaya * karşı çıkan sanatçı, öz silrin en önemli temsilcilerinden olarak sembolist akımından da etkilenmiştir. Şiirlerinin başlıca teması İstanbul aşkı olan sanatçı olarak anılmıştır. ་་ + ' İstanbul sairi " Aşk, musiki, sonsuzluk, rintlik, Osmanlı tarihi ve Osmanlı'nın ihtişamlı gün- Jerine duyulan özlem işlediği diğer konulardır. " Divan şiirine çağdaş bir yorum getiren şair; sartı, rubai, murabba, gazel gibi divan nazım biçimleri yanında Batı nazım biçimlerini de kullanmıştır. Aruzu Türkçeye kusursuz uygulayan şiiri hariç tüm εlirlerini aruzla yazmıştır. Beyaz lisan sair, hece ölçüsüyle yazdığı " Ok anlayışını savunan şair, siirlerinde İstanbul Türkçe- sini başarıyla kullanmış; Türkçe sevgioint "Türkçe ağzımda annemin sütüdür' dizeleriyle dile getirmiştir. Yazdıklarını sağlığında kitap hâline getiremeyen sanatal, esersiz sair olarak tanınmıştır. "Sessiz Gemi, Akıncı, Mohaç Türtüsü, Suleymaniye'de Bir Bayram Sabahı, Endülüs'te Rats, Rindlerin Akşamı, Rindlerin Ölümü" en ünlü şiirleridir. SİİR: KENDİ GÖK KUBBEMİZ piirleri yer alır. . ESKİ ŞİRİN RÜZGÂRIYLA : deni nazım biçimleriyle ve sade Türkçeyle yazdığı · Eski nazım biçimleriyle yazdığı şiirleri yer alır. Rubailer ve Hayyam Ruballerini Türtçe Söyleyiş DÚZYAZı: Aziz İstanbul, Eğill Dağlar, Edebiyata Dair, Edebi Portreler, Tarih Musahabeleri, Gocutluğum - Gençliğim. Siyasi ve Edebî Hatıralarım " • MEHMET AKİF ERSOY ." İstiklal Marşı şairi islamcılık milli sair olarak tanınır. Edebiyata "Sırat-ı Müstakim" ve "Sebilü'r Reşat "dergisinde şiirler ve mataleler yazarak başlayan sanatal, "ideolojisinin en önemli temsikisidir. Toplum isin sanat anlayışını benimseyen sanatal, şiirlerinde toplum yaṣan- " ་་ tısını tüm yönleriyle anlatmış; cehalet, ahlaksızlık, taklitçilik, fakirlik, inançsızlık, köksüzlük, İstanbul'un yoksul semtlerinin yaşamı gibi konuları işlemiştir. Siirleri dini-milli-lirik-epik Özellik gösteren şairin "İstiklal Marşı, Ganakkale Şehitlerine, Bülbül " şiirlerinde bunu görmet mümkündür. "Manzum hikaye olan sanatçının. "fürüincin edebiyatımızdaki en önemli temsillerinden. Mahalle Kahvesi -, Seyfi Baba Krife çok başarılıdır. Meyhane, Hasta bu fürdeti en önemli eserleridir. Nazmi nesre yaklaştırmada Aruzu Türkçeye kusursuz uygulayan şair, bütün şiirlerini ōkusüyle yazmıştır. Ölçüsüyle Divan edebiyatı aruz nazım biçimlerini kullanan şair, özellikle mesnevi tipi uyat düzenini kullanmıştır. Türk sirine realizmi getiren sair olarak tanınan şair, " 'Hayır, hayal ile yoktur benim alışverişim / İnan ki her ne demişsem de görüp söylemişim" dizeleriyle siirde gercetlige verdiği önemi dile getirmiştir. Mehmet Akif, Tevfik Fikret ile din ve medeniyet konusunda tartışmalara girmiş, Fikret'in Halûk karakterine karşı, özlediği gençliği Asim simgelemiştir. siiR: SAFAHAT ་་ da : Tüm şiirlerini bu eserde toplamıştır. Eser, yedi bölümden Oluşur: Safahat, Süleymaniye Kürsüsünde, Hakkın Sesleri, Fatih Kürsüsünde, Hatıralar, Asım, Gölgeler. Pinar iŞBAKAN Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni