Atatürk'ün İlkeleri ve İnkılapları: Devletçilik, Cumhuriyetçilik ve Laiklik
Bu sayfada, Atatürk'ün ilkeleri arasında yer alan devletçilik, cumhuriyetçilik ve laiklik ilkeleri doğrultusunda yapılan inkılaplar ele alınmaktadır.
Devletçilik ilkesi kapsamında yapılan önemli uygulamalar şunlardır:
- İzmir İktisat Kongresi'nin toplanması ve Milli İktisat politikasının kabulü
- Milli bankaların kurulması
- Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması
-
- ve 2. Beş Yıllık Kalkınma Planları'nın hazırlanması (1933-38 ve 1938-43)
- Adana-Mersin Demiryolu'nun yapılması
- Elektrik Etüt İşleri İdaresi'nin kurulması
- Devlet fabrikalarının açılması
- Çubuk Barajı'nın inşa edilmesi
Definition: Devletçilik, ekonomik kalkınmanın devlet öncülüğünde gerçekleştirilmesini öngören bir ilkedir.
Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan önemli inkılaplar şunlardır:
- Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
- Cumhuriyet'in ilanı (29 Ekim 1923)
- Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
- Erkânı Harbiye Umum Vekâleti'nin kaldırılması
- TBMM'nin açılması
- 1921 ve 1924 Anayasalarının kabulü
- Çok partili hayata geçiş denemeleri
- Kadınlara seçme ve seçilme haklarının verilmesi
- Seçmen yaşının 22'den 18'e indirilmesi
Highlight: Cumhuriyetçilik ilkesi, milli egemenlik ve demokrasi kavramlarını temel alır.
Laiklik ilkesi kapsamında yapılan önemli değişiklikler şunlardır:
- Şer'iye ve Evkaf Vekâleti'nin kaldırılması
- 1924 Anayasası'ndan "Devletin dini İslam'dır" ibaresinin çıkarılması (1928)
- Milletvekili ve Cumhurbaşkanı yemininden "vallahi" kelimesinin çıkarılması
- Medeni Kanun'un kabul edilmesi
- Tevhidi Tedrisat Kanunu ile dini eğitimin devlet kontrolüne alınması
- Medreselerin kapatılması
- Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
- 1934 Kılık Kıyafet Yasası'nın çıkarılması
- Şer'iye mahkemelerinin kapatılması
Example: Laiklik ilkesi, din ve vicdan özgürlüğünü garanti altına alırken, devlet işlerinin dinden ayrılmasını sağlamıştır.
Bu inkılaplar, Atatürk'ün yaptığı yenilikler arasında yer alır ve Türkiye'nin çağdaşlaşma sürecinde önemli rol oynamıştır.