Tarih 4. Ünite

Alternatif metin:

İhtilalleri: İlk olarak Fransa'da başlayan 1848 İhtilallerinde liberalizmin yanında milliyetçilik ve sosyalizm akımları etkili olmuştur. Avrupa'da Modern Siyasi İdeolojiler Liberalizm: Serbest ekonomi. Bireysel özgürlüğü temel değer kabul edip devlet müdahalesini dışlayan bir ideolojidir. (Menfaatçi yaklaşım) Kapitalizm: Kar amacı güder. Sermaye ve üretim araçlarının özel mülkiyete geçmesi sonucunda sürekli kar arama ilkeleri üzerine kurulmuş ekonomik bir sistemdir. (Ekonomik eşitsizlik çok fazladır.) Sosyalizm: Herkes eşit mülkiyete sahip olsun anlayışıdır. Birlikte hareket etmeye, ortak mülkiyete ve sosyal eşitliğe önem vermiştir. Servet ve refah farklarını ortadan kaldırma iddiasındadır. Marksizm: İşçileri ön plana koyar. Bu anlayışa göre işçiler, bir kez iktidara geldikten sonra üretim araçlarını özel mülkiyetten çıkaracak ve iktidara el koyacaktır. Ardından sınıfsız ve devletsiz, komünist bir toplum düzeni kuracaktır. Mutlakiyetçi Yönetimlerin Anayasal Monarşilere (Meşrutiyet) Dönüşmesi Avrupa'da özellikle Sanayi Devrimi'nden sonra belirginleşen sınıf toplum yapısı, mutlakiyetçi yönetimlerin, meşrutiyet yönetimine dönüşmesinde etkili olmuştur. Mutlakiyetçi Yönetimlerin Anayasal Monarşilere Dönüşmesinde; 1-) Hak, hürriyet ve eşitlik ilkelerinin ezilen sınıfları etkilemesi. 2-) Kralların güçlerini tanrıdan aldığı görüşünün artık kabul görmemesi. 3-) Burjuva sınıfının da bu sistemi desteklemesi. 4-) İşçi sınıfının da haklarını korumak istemesi. Etkili olmuştur. Not: Osmanlı'nın mutlak monarşik bir devlet yönetiminden meşrutiyet yönetimine dönüşmesinde Avrupa'da olduğu gibi toplumsal sınıfların mücadelesi değil bir takım devlet adamı ve bir grup aydının etkisi olmuştur. "Avrupa'da taban, Osmanlı'da tavan" (Osmanlıcılık fikri doğrultusunda 1876'da Kanun-i Esasi ilan edildi.) Osmanlı Ordusunda Modernleşme →Avrupa tarzı (modern) askeri islahatları başlatarak Avrupa'dan askeri uzmanlar (Umbaracı Ahmet Paşa) getiren ilk padişah I. Mahmud'dur. →I. Mahmud'un batılı tarzda açtığı ilk okul: Hendesehane Soru: Osmanlı neden Batı tipi asker düzenine geçmiştir? 1) Batılılarla askeri rekabet 2) Merkezi otoriteyi güçlü tutmak Nizam-1 Cedit: Batı tarzı modern ordu (III. Selim) →Nizam-ı Cedit adlı islahat programı Kabakçı Mustafa İsyanı ile sonlandı. II. Mahmut zamanında Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu. Yeniçeriler isyan ettiği için kapandı. →II. Mahmut döneminde Yeniçeri ocağı kapatıldı (Vakayi Hayriye). Bunun Üzerine Batı tipi Asakir-i Mansure-i Muhammediye kuruldu. →Timar sistemi bozulunca Redif Birlikleri kuruldu. →İlerleyen dönemde askerlik Gayrimüslimlere bedelli, Müslümanlara zorunlu hale getirilmiştir. Müslüman olmayanların askere alınmasında; ~Ordunun gittikçe artan asker ihtiyacını karşılamak ~Farklı dil ve kültürlere sahip grupları vatandaş olarak eğitip ortak bir kimlik kazandırmak ~Müslüman olmayanların devlete bağlılığını güçlendirmek ~Anayasadaki eşitlik ilkesini hayata geçirmek amaçlanmıştır. Osmanlı'da Modern Eğitim Kurumları Hendesehane: Askeri okul Mekteb-i Tıbbiye: Modern tip okulu Mühendishane-i Bahr-i Hümayun: Deniz Harp Okulu (Teknik ve Mühendislik) Mühendishane-i Berr-i Hümayun: Kara Harp Okulu Mekteb-i Harbiye: Askeri okul Mekteb-i Mülkiye: İlk sivil yüksekokulu Osmanlı'da Azınlık ve Yabancı Okulları Tevhid-i Tedrisat: Bu kanunla medreseler kaldırıldı. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığına Bağlandı. Osmanlı'da Demokratikleşme Aşamaları 1808 Sened-i İttifak'ın imzalanması ve padişahın ayanların varlığını resmen tanıması (Batı tesiri yok) →1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanı ve hukukun üstünlüğü ilkesinin getirilmesi. Tüm halk içindir. Askerlik vatandaşlık görevi olmuştur. İlk çıkan fikir akımı Osmanlıcılık. 1856 Islahat fermanı ile azınlık haklarının genişletilmesi. Bedelli askerlik. Osmanlıcılık. →1876 I. Meşrutiyet'in ilanı, Ayan ve Mebusan Meclisi'nin açılışı, Kanun-i Esasi ile anayasal sisteme geçiş. İlk defa anayasal düzene geçildi. Osmanlıcılık. →1908 II. Meşrutiyet'in ilanı ve çok partili sisteme geçiş. Türkçülük. Sened-i İttifak II. Mahmut'un ayanlarla yaptığı antlaşmadır. Sebebi Osmanlı'nın ayanlara güç yettiremeyecek kadar zayıflamış olmasıdır. İmzalanmasında Batı tesiri yoktur. Tanzimat Fermanı Sebepleri: *Osmanlı merkezi otoritesini güçlendirmek. *Mısır ve boğazlar meselesinde Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak. *Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını engellemek. *Azınlıkların devlete bağlılıklarını devam ettirmek. Islahat Fermanı Sebepleri: (Tanzimat Fermanı ile neredeyse aynı) *Balkanlardaki azınlık isyanlarını sona erdirmek *Osmanlı tebası arasında tam bir eşitlik sağlamak (halk=reaya) *Paris Barış Konferansı'nda azınlıklar için isteklerde bulunulmasını engellemek *Avrupalıların Osmanlı'nın iç işlerine karışmasını engellemek. İçeriği: ~Gayrimüslimleri küçük düşürücü deyimler kullanılmayacak. ~Gayrimüslimler de askeri okullara gidebilecek ve devlet memuru olabilecek ~Cizye vergisi ve iltizam usulü kaldırılacak ~Gayrimüslimler belediye il meclislerine üye olabilecek ~Yabancılar Osmanlı topraklarında mülk edinebilecek. I. Meşrutiyet Sebepleri: *Osmanlıcılık doğrultusunda Osmanlı vatandaşlarını yönetime katmak *Azınlıkların ayrılıkçı hareketlerini önlemek *Temel hak ve özgürlüklerin anayasal güvence altına alındığı bir yönetime geçmek. *Avrupalıların azınlıkları bahane ederek iç işlerine karışmasını önlemek. *Jön Türkler tarafından ilan ettirildi. Kanun-i Esasi'ye Göre Osmanlı Parlamentosu Umumi (Genel) Meclis Ayan Meclisi *Üyeleri padişah tarafından atanır ve ömür boyu çalışırdı *Önemli görevler yapmış bürokratlar ve birkaç ulema sınıfı üyesinden oluşur II. Abdülhamit Dönemi --Ermeni meselesi başladı. Mebusan Meclisi *Üyeleri Müslüman Gayrimüslim halk tarafından seçilirdi. *Seçimler çift dereceli yapılır, sadece erkekler katılabilirdi. *Seçmen olabilmek için vergi verme şartı vardı. -Ermeni Komitaları Anadolu'da isyanlar çıkardı. =>Hamidiye olayları -Duyun-u Umumiye kuruldu. -Osmanlıcılık düşüncesinin yerini İslamcılık aldı. Not: 1868'de Osmanlı Medeni Hukuku olarak bilinen Mecelle hazırlanmıştır. => 17 Şubat İsviçre Medeni Kanunu 1909 Kanun-i Esasi'de Yapılan Değişiklikler →Padişah mecliste anayasaya bağlılık yemini edecekti. →Hükümet, padişaha değil Meclis-i Mebusan'a karşı sorumlu olacaktı. →Padişahın meclisten güvenoyu alması zorunlu olacaktı. →Vatandaşa toplanma ve dernek kurma hürriyeti tanınacaktı. →Padişaha tanınan sürgün yetkisi kaldırılacaktı. II. Meşrutiyet Osmanlı aydınları meşrutiyetin yeniden ilanını sağlamak için 1889'da İttihat ve Terakki Cemiyeti'ni kurmuşlardır. Reval Görüşmesi: İngiltere ve Rusya, Osmanlı topraklarını paylaşma konusunda anlaşmıştır. Reval Görüşmeleri II. Meşrutiyet'in ilanını tetiklemiştir. İç Neden: II. Abdülhamit'in keyfi ve baskıcı yönetimine son vermek Dış Neden: İngiltere ve Rusya'nın Reval Görüşmesi'nde aldıkları kararları uygulamalarını engellemek. Avrupalılar çıkan iç karışıklıktan nasıl yararlandı? *Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir. *Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i topraklarına dahil etmiştir. *Girit, Yunanistan'a bağlanma kararı almıştır. Not: Gayrimüslimlerin, Osmanlı'dan ayrıldığı II. Meşrutiyet döneminde Türkçülük politikası güç kazanmıştır. II. Meşrutiyet döneminde Türk tarihinin ilk siyasi partilerinden bazıları: ~İttihat ve Terakki Fırkası ~Osmanlı Ahrar Fırkası ~Hürriyet ve İtilaf Fırkası İttihat-ı Muhammediye Fırkası ~Osmanlı Demokrat Fırkası Osmanlı'da Dağılmayı Önlemeye Yönelik Düşünce Akımları Osmanlıcılık: Temsilcisi: Namık Kemal Amacı: Tüm Osmanlı vatandaşlarının eşit hale gelmesini sağlamak. İslamcılık: Temsilcisi: Mehmet Akif Ersoy Amacı: Bütün dünyadaki Müslümanları Osmanlı hilafeti altında toplamak. Türkçülük: Temsilcisi: Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin Amacı: Türkler arasında din ve dil birliğini korumak. Not: Türkçülük akımı Atatürk ilkelerinden milliyetçiliğin de temelini oluşturmuştur. Batıcılık: Temsilcisi: Tevfik Fikret Amacı: Batıdan yararlanarak Osmanlı'nın dağılmasını engellemek. Ademi Merkeziyetçilik: Temsilcisi: Prens Sebahattin Amacı: Yerel yönetimleri güçlendirmek. Osmanlı'da Darbeler 1876 Darbesi: Genç Osmanlılar, düşüncelerini kabul ettiremedikleri için padişah Abdülaziz'i tahttan indirmişlerdir. Cinayet süsü verilmiştir. 1878 Çırağan Olayı (Darbe Girişimi): II. Abdülhamit'in Genç Osmanlılar'a baskı uygulaması üzerine İttihat ve Terakki ile Jön Türkler tarafından tahttan indirildi. 1909 Darbesi (31 Mart Olayı): Padişah II. Abdülhamit tahttan indirildi yerine Mehmet Reşat getirildi. 1913 Darbesi (Bab-ı Ali Baskını): Balkan Savaşı'ndan sonra Londra Konferansı'nda Edirne'nin kaybedileceği anlaşılınca bunu bahane eden İttihatçılar Babıali'yi basarak Kamil Paşa'yı görevden alıp yerine İttihatçılar geçirilmiştir.