Osmanlı-bizans ilişkileri ve 13. yy sonunda anadolu çevresi

Alternatif metin:

ve Konya merkezli hâkimiyet kuran Türkiye Selçuklu Devleti, 1243 Kösedağ Savaşı'nda Moğollara (İlhanlılara) yenilmiştir. Bu nedenle Türkiye Selçuklu Devleti'nin siyasi, sosyal ve ekonomik düzeni bozulmuştur. Bu dönemde, İlhanlıların egemenliğini kabul etmek istemeyen Türk boyları, çoğunlukla Anadolu'nun batı bölgelerine göç etmek zorunda kalmışlardır. Anadolu'nun batı bölgelerine göç eden boylar buralarda beylikler kurmuşlardır. Böylece İkinci Beylikler Dönemi başlamış, Anadolu'da Türk siyasi birliği bozulmuştur. Selçukluların İlhanlı egemenliğine girmesi üzerine sınırlarda bulunan uç beyleri bağımsız birer devlet gibi davranmışlardır. Bu beylikler Türkiye Selçuklu Devleti'nin yerini alabilmek için birbirleriyle mücadele etmişlerdir. İlhanlı Devleti egemenliğinde olan Türkiye Selçuklu Devleti, 1308'de Sultan II. Mesut'un ölümüyle yıkılmıştır. XIII. yüzyılda Anadolu'yu çevreleyen denizlerde Venedik ve Ceneviz devletleri hâkimiyet kurmuştur. Bu devletler hem birbiriyle hem de Bizans'la mücadele etmiştir. Akdeniz'de birçok adaya sahip olmuşlardır. Özellikle Cenevizler, Boğazlar üzerinde denetim kurmuştur. Bu dönemde Anadolu ve çevresinde Bizans İmparatorluğu, İlhanlılar, Memlükler ve Altın Orda gibi devletler varlığını sürdürmekteydi. Bizans İmparatorluğu (330-1453) Bizans İmparatorluğu, XIV. yüzyılda Anadolu'nun batısındaki Marmara kıyıları, Kocaeli Yarımadası, Trakya, Makedonya ve Ege adalarının bir kısmına hâkimdi. Yönetimde veraset anlayışından kaynaklanan taht mücadeleleri ve aristokrasi ile ordunun hanedana karşı başlattıkları iç çekişmeler, ülkenin tamamını etkileyerek siyasi istikrarsızlıklara sebep olmuştur. XIII. yüzyıl sonları ile XIV. yüzyılda Bizans, Anadolu'da Türkiye Selçuklu Devleti ve diğer Türk beylikleriyle; Balkanlarda ise Sırplar ve Bulgarlarla mücadele hâlindeydi. HATIRLA: IV. Haçlı Seferi (1204) sonucunda İstanbul'un (Katolik) Latinler tarafından ele geçirilmesi üzerine Bizans hanedanları tarafından İznik ve Trabzon'da iki Hristiyan devlet kuruldu. İznik Rum Devleti, Türkiye Selçuklu Devleti ile bazı çatışmalara girdiyse de genellikle dostane ilişkiler kurdu. Dostane ilişkilerin arkasında yatan asıl sebep, doğudan gelebilecek bir Moğol saldırısına karşı birlikte hareket etmekti. İznik Rum Devleti 1261'de Latinleri İstanbul'dan çıkararak devletin merkezini yeniden İstanbul'a taşıdı. Trabzon Rum Devleti ise varlığını XV. yüzyıla kadar sürdürdü ve II. Mehmet tarafından 1461'de ortadan kaldırıldı. İlhanlı Devleti (1256-1335) Cengiz Han'ın torunu Hülagû Han tarafından İran'da kurulan İlhanlı Devleti'nin başkenti Tebriz (İran) olup; Anadolu, Azerbaycan, Irak ve Güney Kafkasya'da da hâkimiyeti söz konusuydu. İlhanlılar, Türkiye Selçuklu Devleti'ni Kösedağ Savaşı'nda yenilgiye uğratmış ve onları egemenliği altına almıştır. Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılışından sonra ise Anadolu'ya valiler atayıp halkı vergiye bağlamıştır. Gazan Han Dönemi'nde İslamiyet'i kabul eden İlhanlı Devleti, Ebu Said Bahadır'ın 1335'de ölümüyle dağılmıştır. UYARI: Kösedağ Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya hâkim olan İlhanlılar, Anadolu'da baskı ve şiddete yönelik bir politika izlediği için sağlam bir düzen kuramamıştır. Ebu Said Bahadır'ın 1335'te ölümüyle İlhanlı Devleti'inin dağılması Anadolu'daki Türk beylikleri üzerindeki İlhanlı baskısının sona ermesine sebep olmuştur. Memlük Devleti (1250-1517) Türk asıllı komutanlar tarafından 1250'de Mısır'da kurulan Memlûk Devleti; Suriye, Filistin, Hicaz bölgesine hâkimdi. Moğolların Bağdat'ı işgalinden sonra Abbasi halifesinin koruyuculuğunu üstlenerek siyasi bakımdan İslam dünyasının lideri olmuşlardır. Ayrıca Baharat Yolu sayesinde ticarette gelişmiş ve zenginleşmişlerdir. Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde, Memlûk Devleti ortadan kaldırılmıştır (1517).