Türkiye Selçukluları'nda Ticaret ve Ekonomik Gelişmeler

Türkiye Selçuklu Devleti'nin ticareti geliştirmek amacıyla yaptığı çalışmalar kapsamlı ve sistemli bir şekilde yürütülmüştür. Devlet, ticaret yollarının güvenliğini sağlamak için kervansaraylar inşa etmiş ve limanları geliştirmiştir. Özellikle I. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Antalya'nın fethi ile Akdeniz ticaretinde önemli bir konum elde edilmiştir.

I. İzzeddin Keykavus döneminde Sinop'un fethi ile Karadeniz ticaretinde de söz sahibi olunmuştur. İlk Selçuklu tersanesinin Sinop'ta kurulması, devletin denizcilik faaliyetlerine verdiği önemi göstermektedir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin denizcilik faaliyetleri hem ticari hem de askeri amaçlar taşımaktaydı.

Önemli Not: Türkiye Selçukluları döneminde ticaret o kadar gelişmişti ki, Avrupa kaynaklarında Anadolu için ilk kez "Türkiye" ifadesi kullanılmaya başlanmıştır.

Türkiye Selçuklu Devleti'nin ticaret yaptığı ülkeler arasında Bizans, Venedik, Ceneviz gibi önemli deniz devletleri bulunmaktaydı. Ayrıca İpek Yolu ve Baharat Yolu üzerindeki konumu sayesinde Doğu-Batı ticaretinde köprü görevi görmüştür.

Karahanlılar Dönemi Kültür ve Medeniyet

Karahanlı dönemi eserleri ve özellikleri, Türk-İslam medeniyetinin ilk örneklerini oluşturması bakımından büyük önem taşır. Satuk Buğra Han döneminde İslamiyet'in kabulüyle birlikte, Türk kültürü İslam medeniyetiyle harmanlanmaya başlamıştır.

Karahanlı dönemi mimari eserleri arasında en önemlisi Semerkant Medresesi'dir. Bu medrese, İslam dünyasının ilk sistemli eğitim kurumlarından biri olarak kabul edilir. Ayrıca ilk burslu öğrenci sistemini de Karahanlılar başlatmıştır.

Tanım: Karahanlı dönemi yazarları tarafından kaleme alınan eserler arasında Kaşgarlı Mahmud'un yazdığı Divan-ı Lügati't-Türk, Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig'i ve Ahmed Yükneki'nin Atabetü'l-Hakayık'ı bulunur.

Karahanlılar döneminde yazılan ilk Türk-İslam eserleri ve yazarları, Türk dilinin ve edebiyatının gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Bu eserler, günümüzde de Türk dili ve kültürü araştırmalarının temel kaynakları arasında yer almaktadır.

Osmanlı'da Saltanat ve Halifelik Kurumu

Saltanat ne zaman kaldırıldı sorusunun cevabı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecindeki en önemli dönüm noktalarından birini işaret eder. 1 Kasım 1922'de TBMM tarafından alınan kararla saltanat kaldırılmış ve böylece 623 yıllık Osmanlı hanedanının siyasi hakimiyeti son bulmuştur.

Halifeliğin kaldırılmasının nedenleri ve sonuçları arasında, yeni kurulan cumhuriyet rejiminin laiklik ilkesini benimsemesi ve çağdaşlaşma hedefi yer alır. Halifelik ne zaman kaldırıldı sorusunun cevabı ise 3 Mart 1924'tür.

Önemli: Saltanatın kaldırılmasının sonuçları arasında milli egemenlik ilkesinin tam anlamıyla hayata geçirilmesi ve modern devlet yapısına geçiş yer alır.

Halifeliğin kaldırıldığı gün yaşanan gelişmeler arasında Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabulü ve Şer'iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması da bulunmaktadır.

Siyasi Partilerin Kuruluşu ve Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri

9 Eylül 1923'te kurulan Halk Fırkası, yeni TBMM'nin milletvekilleri tarafından oluşturulmuştur. Partinin kökleri Sivas Kongresi'ne dayanmakta olup, 1935'te Cumhuriyet Halk Partisi adını alacaktır.

Tanım: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 17 Kasım 1924'te Halifelik neden kaldırıldı sorusuna muhalefet eden 26 milletvekilinin istifasıyla kurulmuştur. Kazım Karabekir'in genel başkanlığında, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy gibi önemli isimler partinin kurucuları arasında yer almıştır.

Serbest Cumhuriyet Fırkası ise 12 Ağustos 1930'da Mustafa Kemal'in teşvikiyle Ali Fethi Okyar tarafından kurulmuştur. Parti, CHP'nin devletçi ekonomi politikasını eleştirmiş ve kadınlara seçme-seçilme hakkı verilmesini savunmuştur. Milliyetçi, laik ve cumhuriyetçi bir çizgi benimsemesine rağmen, inkılap karşıtlarının ilgi odağı haline gelince kendini feshetmiştir.