Osmanlı-Avusturya İlişkileri ve 1533 İstanbul Antlaşması

1533 İstanbul Antlaşması (Osmanlı-Avusturya), Osmanlı Devleti'nin batı politikasında önemli bir dönüm noktasıdır. Antlaşmanın imzalanmasına yol açan temel nedenler arasında sınır ihlalleri, Eflak, Erdel ve Boğdan beyliklerinin durumu ve Macaristan toprakları üzerindeki hakimiyet mücadelesi yer almaktadır.

Önemli Not: 1533 İstanbul Antlaşması'nın en dikkat çekici maddesi, Avusturya Arşidükü'nün protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılmasıdır. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin diplomatik üstünlüğünü göstermektedir.

Osmanlı-Avusturya ilişkilerinde bir diğer önemli dönüm noktası Haçova Muharebesi ve sonrasında imzalanan Zitvatorok Antlaşması'dır. Bu dönemde Anadolu'daki Celali İsyanları ve İran ile yaşanan mücadeleler, Osmanlı Devleti'ni batı cephesinde barış yapmaya zorlamıştır. Zitvatorok Antlaşması ile Avusturya'nın vergi yükümlülüğü kaldırılmış ve Avusturya Arşidükü protokol bakımından Osmanlı Padişahı'na denk sayılmıştır.

Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti

Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti, 17. yüzyılda önemli dönüşümler geçirmiştir. Osmanlı Devleti'nin genişlemesinin yavaşlamasında, uzun süren savaşlar, Rusya'nın güçlenmesi ve Coğrafi Keşifler'in etkileri belirleyici olmuştur.

Vurgu: Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Devletinin karşılaştığı en büyük zorluk, Avrupa'daki teknolojik ve bilimsel gelişmelere ayak uyduramaması olmuştur.

Osmanlı Devleti'nin deniz hakimiyetinin zayıflaması, özellikle kadırgadan kalyona geçiş sürecinde yaşanan teknik yetersizlikler ve tersane modernizasyonundaki gecikmeler nedeniyle hızlanmıştır. Bu dönemde verilen kapitülasyonlar, devletin ekonomik bağımsızlığını olumsuz etkilemiştir.

Rusya'nın Akdeniz Politikaları ve Osmanlı Devleti'ne Etkileri

Rusya'nın Akdeniz'e inme politikası, Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti açısından önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu süreçte Rusya, sistematik ve çok yönlü bir strateji izlemiştir. Öncelikle Karadeniz'e ulaşmak için Azak Kalesi'ni ele geçirmiş, buradan Boğazlar yoluyla Akdeniz'e inmeyi hedeflemiştir. Bu hamle, Osmanlı Devleti'nin kuzey savunma hattını tehdit eden önemli bir gelişme olarak kayıtlara geçmiştir.

Rusya'nın güney politikası sadece askeri hamlelerle sınırlı kalmamıştır. Kafkasya üzerinden güneye inme çabaları, bölgedeki güç dengelerini değiştirmiş ve Osmanlı Devleti'nin doğu sınırlarında yeni bir cephe açılmasına neden olmuştur. Aynı zamanda Balkanlar'da Osmanlı Devleti'ne bağlı Erdel, Eflak ve Boğdan Beyliklerini kışkırtarak iç karışıklıklar çıkarmaya çalışmıştır. Bu politika, Osmanlı-Safevî Savaşları döneminde daha da belirgin hale gelmiştir.

XIX. yüzyılda Rusya'nın en etkili politikası, Panslavizm olmuştur. Slav milliyetçiliğini körükleyerek Balkan uluslarını Osmanlı Devleti'nden koparmayı başarmıştır. Bu süreçte Ortodoks tebaayı da kullanarak Osmanlı Devleti'nin iç istikrarını sarsmaya çalışmıştır.

Önemli Not: Rusya'nın Akdeniz'e inme politikası, üç ana strateji üzerine kurulmuştur: Askeri fetihler, dini manipülasyon ve milliyetçi hareketlerin desteklenmesi.

Tanım: Panslavizm, Slav halklarının kültürel ve siyasi birliğini savunan, XIX. yüzyılda Rusya tarafından Osmanlı Devleti'ne karşı kullanılan ideolojik bir akımdır.

Örnek: Azak Kalesi'nin ele geçirilmesi (1696), Rusya'nın güneye inme politikasının ilk somut adımı olmuştur. Bu fetih, Karadeniz'e açılan kapının anahtarı niteliğindeydi.