19. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Viyana Kongresi

19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin durumu oldukça kritikti. 18. yüzyılda yaşanan toprak kayıplarına rağmen, 19. yüzyıl başlarında hala geniş topraklara sahipti. Ancak Fransız İhtilali'nin getirdiği milliyetçilik akımı, Rusya'nın Panslavizm politikası ve sıcak denizlere inme hedefi, Sanayi Devrimi'nin tetiklediği hammadde ve pazar arayışları devleti tehdit eden başlıca unsurlardı.

Önemli Not: Şark Meselesi, Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarını paylaşma planlarının genel adıdır.

Viyana Kongresi 1815'te düzenlendi. İngiltere, Rusya, Prusya ve Avusturya'nın katıldığı kongrede, Napolyon Savaşları sonrası Avrupa'nın yeni düzeni belirlendi. Kongre sonrasında oluşturulan Metternich Sistemi, Avrupa'daki ayaklanmalara müdahale edilmesini öngörüyordu, ancak bu sistem Osmanlı Devleti için uygulanmadı.

Osmanlı Devleti bu dönemde denge siyaseti izledi. III. Selim döneminde başlayan askeri ve teknik alandaki ıslahatlar devam etti. Özellikle Fransızların Mısır'ı işgali sonrası bu reformlar hız kazandı. Ancak büyük devletlerin çıkar çatışmaları ve emperyalist politikaları karşısında yetersiz kaldı.

19. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nde Önemli Gelişmeler

19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde yaşanan değişiklikler ve 19. yy Osmanlı Devleti siyasi olayları arasında en önemlilerinden biri Mısır Sorunu'dur. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü ciddi tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Fransa'nın Mısır'ı işgaliyle başlayan süreç, İngiltere ve Rusya ile yapılan ittifaklar sonucunda 1802 Paris Antlaşması ile geçici olarak çözüme kavuşmuştur.

Önemli Not: Mısır Sorunu'nun başlangıcı, Mehmet Ali Paşa'nın Mısır valiliğine atanması ve güçlü bir ordu kurmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır.

Mehmet Ali Paşa isyanının nedenleri arasında II. Mahmut'un Mora isyanı sırasındaki vaatlerini yerine getirememesi ve Kavalalı'nın Girit, Adana ve Şam taleplerinin reddedilmesi yer almaktadır. Bu gelişmeler sonucunda imzalanan Kütahya Antlaşması ile Mehmet Ali Paşa'ya Mısır, Girit ve Suriye verilmiş, İbrahim Paşa ise Adana valisi olmuştur.

I. Meşrutiyet ve Anayasal Düzen

19. yüzyılda Osmanlı Devletinde yaşanan değişiklikler arasında en önemlilerinden biri I. Meşrutiyet'in ilanıdır. II. Abdülhamit döneminde, Jön Türklerin desteğiyle gerçekleşen bu gelişme, Osmanlı'nın ilk anayasası olan Kanun-i Esasi'nin yürürlüğe girmesiyle sonuçlanmıştır.

Örnek: Meclis-i Ayan (padişaha bağlı) ve Meclis-i Mebusan (halk tarafından seçilen) olmak üzere iki meclisli bir sistem kurulmuştur.

Bu dönemde gerçekleşen Tersane Konferansı ve sonrasındaki gelişmeler, Osmanlı Devleti'nin modernleşme çabalarının önemli göstergeleri olmuştur. Ancak padişahın meclisi açma-kapama ve sansür hakkı gibi yetkileri, tam bir demokratik düzenin kurulmasını engellemiştir.