10. sınıf tarih anadoludaki ilk türk beylikleri

Alternatif metin:

Anadolu Selçukluları ile mücadele eden Danişmentliler; Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar ve Amasya civarlarını da hâkimiyetleri altına almışlardır. Danişment Gazi, büyük tehlike arz eden I. Haçlı Seferi sırasında I. Kılıç Arslan'la birlikte hareket ederek Haçlılara büyük kayıplar verdirmiştir. Danişmentliler Beyliği, Haçlılara ve Bizans'a karşı sürekli başarılar elde etmiş; destansı başarıları Türk edebiyatının önemli bir eseri olan Danişmendname'ye konu olmuştur. Beylik içindeki taht mücadelelerinden faydalanan II. Kılıç Arslan, bu beyliğe 1178'de son vermiştir. Beyliğin Anadolu'da inşa ettiği önemli kültür eserleri şunlardır: Niksar Ulu Cami, Kayseri Ulu Cami, Melik Danişment Kümbeti, Emir Gazi Kümbeti, Hilafet Gazi Kümbeti ve Tokat Yağıbasan Medresesi. 4. Artuklular Beyliği (1102-1231): Büyük Selçuklu Devleti Dönemi'nde Anadolu'nun doğu ve güneydoğusunda, Anadolu'nun fethinde büyük yararlılıklar gösteren Oğuzların Döğer boyundan Artuk Bey tarafından kurulmuştur. Diyarbakır ve Mardin çevresinde XII-XIII. yüzyılda hüküm sürmüşlerdir. Artuklular Beyliği; Hasankeyf, Mardin ve Harput kolu olmak üzere üç kol hâlinde varlıklarını devam ettirmiştir. Musul Atabeyi İmadeddin Zengi Artukluları baskı altında tutarak beyliğin büyümesini engellemiştir. Haçlılara karşı başarılı savaşlar yapan İlgazi, Halep'i de bir süreliğine hâkimiyetine almıştır. Artuklular Dönemi'nde yetişen El-Cezerî bilimde, teknik ve mekanik alanda bazı buluşlara öncülük etmiştir. Fizikçi olan El-Cezerî, sibernetik çalışmalarıyla ilk robotun mucidi sayılmaktadır. Yaptığı bilimsel çalışmalar ile denge kurma, kontrol sağlama, haberleşme ve robotik hizmetler alanında ilim dünyasına ilham kaynağı olmuştur. Diyarbakır Ulu Cami, Mardin Ulu Cami, Harput Ulu Cami, Malabadi Köprüsü, Artuklu Sarayı ve Mardin Zinciriye Medresesi Artuklular Beyliği'nin inşa ettiği önemli yapılardır. 5. Çaka Beyliği (1081-1093): Malazgirt'ten sonra Anadolu'da Bizans topraklarına karşı düzenlenen akınlara katılan Çaka Bey, çarpışmaların birinde Bizans'a esir düşmüştür. İstanbul'da uzun süre kalan Çaka Bey, bu süre zarfında Bizans devlet sistemi hakkında bilgi sahibi olmuştur. Çaka Bey, İmparator Nikephoros Botaniates tarafından kendisine verilen unvan ve ayrıcalıkların 1081 yılında Bizans tahtına geçen I. Aleksios Komnenos tarafından geri alınması üzerine İzmir'e gelmiş, İzmir'i fethederek 1081'de beyliğini kurmuştur. Oluşturduğu 40 parçalık donanmayla sınırlarını genişleterek bazı Ege adalarında ve Ege Denizi kıyı şeridindeki bazı şehirlerde hâkimiyet sağlamıştır. Bölgede kısa sürede büyük bir donanma oluşturarak Midilli, Sakız ve Rodos adalarını fethetmiştir. Bizans İmparatorluğu'na karşı mücadele veren Çaka Bey; Peçenekler ve Türkiye Selçukluları ile ittifak kurarak İstanbul'u kuşatmak istemiştir. Bizans'ın siyasi manevraları sonucu Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan, Çaka Bey'i öldürtmüştür. Bu karışıklıktan yararlanan Bizans İmparatorluğu, İzmir'i alarak bu beyliğe son vermiştir. UYARI: Çaka Beyliği'nin Türk tarihi açısından en önemli özelliği, Çaka Bey'in bilinen ilk Türk denizcisi olmasıdır. Çaka Beyliği Türk tarihinde ilk tersane ve donanmayı kurarak denizcilik alanında Türk devletlerine örnek olmuştur. Çaka Beyliği'nin kurulduğu 1081 yılı Türk Deniz Kuvvetlerinin kuruluş yılı olarak kabul edilmektedir. UYARI: Birinci Dönem Anadolu Türk Beyliklerinin Türkiye Tarihi'ndeki Yeri ve Önemi Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması amacıyla camiler, medreseler, kervansaraylar, imarethaneler, zaviyeler, hamamlar, kümbetler gibi dinî, ilmî, sosyal ve kültürel alanda önemli mimari eserler yapmışlardır. Bizans ve Haçlılara karşı mücadele ederek Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanmasında kalıcı ve birleştirici rol oynamışlardır.