İndikatörler ve pH Ölçeği

İndikatörler, ortamın asitlik veya bazlık durumunu renk değişimleriyle gösteren maddelerdir. Doğal indikatörler bitkilerden elde edilirken, yapay indikatörler laboratuvar ortamında kullanılan kimyasal maddelerdir.

Örnek: Doğal indikatörler - Limonlu çay, karbonatlı çay, kırmızı lahana suyu

Örnek: Yapay indikatörler - Fenolftalein, metil oranj, turnusol kağıdı, pH kağıdı

Doğal ve yapay indikatörlere örnekler arasında çeşitli bitki özleri ve kimyasal bileşikler bulunur. Bu indikatörler, asidik ve bazik ortamlarda farklı renkler alırlar.

Highlight: Bazı bitkiler, yetiştikleri toprağın asitlik veya bazlık durumuna göre farklı renkler alır. Örneğin, ortanca çiçeği bazik toprakta pembe, asidik ortamda mavi renkli olur.

pH ölçeği, maddelerin asitlik ve bazlık derecelerini kıyaslamak için kullanılır. 25°C sıcaklıkta:

• pH < 7 ise çözelti asidik
• pH = 7 ise çözelti nötr
• pH > 7 ise çözelti bazik

Vokabüler: pH - Bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini gösteren logaritmik ölçek.

Bazlar ve Özellikleri

Baz Nedir sorusuna cevap olarak, bazlar suda çözündüklerinde OH- (hidroksit) iyonlarının sayısını artıran maddelerdir. Bazların Özellikleri arasında, OH- iyonlarının H+ iyonlarından fazla olması ve genellikle kayganlık hissi vermeleri sayılabilir.

Örnek: NaOH(k) → Na+(suda) + OH-(suda) Örnek: Ca(OH)2(k) → Ca2+(suda) + 2OH-(suda)

Günlük hayattan baz örnekleri arasında sabun (NaOH), arap sabunu (KOH), amonyak (NH3), ve çimento (Ca(OH)2) bulunur.

Highlight: Yapısında -OH grubu olmamasına rağmen bazik özellik gösteren maddeler de vardır. Örneğin, metal oksitler ve NH3 (amonyak) suda çözündüklerinde OH- iyonlarının derişimini artırırlar.

Günlük hayatta kullandığımız asit ve bazlar arasında bazik özellik gösterenler:

• Sabun
• Çamaşır sodası
• Tentürdiyot
• Çamaşır suyu
• Deterjan
• Kabartma tozu
• Lavabo açıcı

Vokabüler: Metal oksit - Metallerle oksijenin birleşmesinden oluşan bileşikler.

Bazlar günlük hayatta genellikle temizlik ürünlerinin yapısında bulunur ve tatları genellikle acıdır. Asit ve bazların genel özellikleri arasındaki bu farklar, günlük hayatta birçok uygulamada kullanılır.

Asitler ve Özellikleri

Asit ve Bazlar konusunun temelini oluşturan asitler, suda çözündüklerinde H+ iyonlarının sayısını artıran maddelerdir. Asitlerin sulu çözeltilerinde H+ iyonları, OH- iyonlarından fazladır. H+ iyonu sulu ortamda tek başına bulunamaz, bir su molekülü ile sarılmış halde H3O+ (hidronyum) iyonu olarak bulunur.

Örnek: HCl(s) + H2O(s) → H3O+(suda) + Cl-(suda) (Kuvvetli Asit)

Örnek: HCOOH(s) + H2O(s) ⇌ H3O+(suda) + HCOO-(suda) (Zayıf Asit)

Highlight: Zayıf asitler kısmen iyonlaştığından, tepkimeleri tersinirdir ve çift yönlü ok işaretiyle gösterilir.

Günlük hayatta kullandığımız asit ve bazlar arasında limon (sitrik asit), portakal (askorbik asit), elma (malik asit), çilek ve üzüm (tartarik asit), sirke (asetik asit), karınca (formik asit) ve zeytinyağı (oleik asit) bulunur.

Vokabüler: İndikatör - Renk değişimi yardımıyla ortamın asitliği ya da bazlığı hakkında bilgi veren organik boyar maddeler.

Asitler genel olarak aşındırıcı özelliğe sahiptir. Bu nedenle, limon suyu ve sirke gibi asidik maddeler mermer yüzeylere temas ettirilmemelidir.