Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/01941393-e8b0-7ce8-90b4-2d95aa1ab885.pdf

01941393-e8b0-7ce8-90b4-2d95aa1ab885

Konu Anlatımı

Duygu ŞAYİR

Türkiye

Anadolu Lisesi

Kimya

9. Sınıf kimya

PARAF YAYINLARI
Bıyıklı Matematik
Matematik
bölüm 1
PARAF / Z TAKIMI
9. SINIF OKULA DESTEK KAMPI
N
Merkeze Teģet
Geometri
Fizikfinito
Fizik
Meschemy Kimya
Kimya
Biosem
Biyoloji
Coğrafyanın Kodları
Coğrafya
ÇEŞİTLİLİK
Etkileşimler
YENİ
MÜFREDATA
UYGUNDUR
KİMYA
TEMA 2
Kimyasal türler arasında oluşan etkileşimler günlük hayatta ve endüstride birçok alandaki uygulamalarda rol alır.
Maddelerin yoğun fazları olarak tanımlanan katı ve sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler;
Güncel teknolojilerin geliştirilmesi
Endüstrideki üretim süreçlerinin geliştirilmesi,
Çevre kirliliğinin önlenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması
Canlıların sağlığı üzerinde maddelerin etkilerinin araştırılması ve geliştirilmesi
alanları gibi birçok alanda ilerlemeyi sağlar.
Kullanılan her türlü araç gereç, nanoteknolojik ürünler, elektronik ürünlerde yeni malzemelerin tasarım ve geliştirilmesinde katı hâldeki maddele-
rin tanecikleri arasındaki etkileşimler önemli bir role sahiptir.
Su damlalarının küresel yapıda olması, bazı canlıların su üzerinde batmadan yürüyebilmesi, temizlik maddelerinin kiri temizlemesi, petrolün ra-
fine edilerek ayrıştırılması gibi birçok endüstriyel uygulama sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler ile ilgilidir.
HATIRLATMA
Atom
Bir elemente ait fiziksel ve
kimyasal özelliklere sahip
en küçük yapı birimi atom
olarak adlandırılır. Atomların
yapısında proton, nötron ve
elektron olmak üzere üç te-
mel parçacık vardır.
Element
Aynı tür atomlardan oluşan
saf maddeler elementler-
dir. He, Ne, Fe,Cu gibi tek
atomlu ya da N₂, H₂, O21
P4, S gibi çok atomlu
olabilirler.
Bileşik
İki ya da daha fazla ele-
mentin belirli oranlarda kim-
yasal yollarla bir araya ge-
lerek oluşturdukları yeni saf
maddedir. Bileşiği oluşturan
elementler, oluşan bileşiğin
özelliğini göstermez
Molekül
Aynı ya da farklı ametal
atomlarının birbirine bağ-
lanmasıyla oluşan bağımsız
tanecik birimleri olan kim-
yasal türler molekül olarak
adlandırılır.
Bağ
Bir bileşikteki atomları bir
arada tutan etkileşimler
kimyasal bağ, bir madde-
nin moleküllerini bir arada
tuan etkileşimler ise fiziksel
bağ olarak tanımlanır.
Kaynama-
Buharlaşma
Isı etkisiyle bir sıvının yüze-
yindeki taneciklerin gaz fazı-
na geçmesi buharlaşma, be-
lirli bir sıcaklıkta sıvının her
yerinden buharlaşması ise
kaynama olayıdır.
Katılar
Maddenin taneciklerinin ta-
mamen temas hâlinde oldu-
ğu, belirli bir şekle ve hac-
me sahip fiziksel hâl katıdır.
Katı tanecikleri sadece titre-
şim hareketi yapar.
Sıvılar
Maddenin taneciklerinin te-
mas hâlinde olduğu, birbi-
ri üzerinde kayarak hareket
ettiği, belirli bir şekli olma-
yan, ancak belirli hacmi
olan fiziksel hål sıvıdır.
1
Z
m
y
K
i
m
Ч
a
M bölüm 1
METALİK BAĞ
Kimyasal türler, yapılarında proton ve elektron gibi yüklü parça-
cıklar içeren taneciklerden oluşur. Birbirine yaklaşan kimyasal
türlerin içerdiği bu parçacıklar arasında elektrostatik itme - çek-
me kuvvetleri oluşur.
Etkileşimler
Z
Tahta cetvel yeterince
bükülürse kırılır.
Bambu çubuk çok bükülse
de kırılmaz.
Elektriklenerek yüklenmiş
saçlar
Yıldırım bulut ile yer arası
yük geçisi ile olur.
Kimyasal türler arası oluşan itme ve çekme kuvvetlerinin birbiri-
ne göre kıyaslanması sonucunda güçlü ve zayıf olmak üzere iki
farklı etkileşim oluştuğu ortaya çıkmıştır.
Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerde elektronlar negatif yüklü-
dür ve birbirini iter.
Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerde protonlar pozitif yüklüdür
ve birbirini iter.
Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerde protonlar pozitif yüklü,
elektronlar negatif yüklüdürler
ve birbirini çekerler.
İtme
Cekme
İtme Çekme
İtme
Negatif yüklü
elektron bulutları
birbirini iter.
(Aynı yükler birbirini iter.)
M
e
h
e
m
y
Pozitif yüklü
atom çekirdekleri
K
birbirini iter.
(Aynı yükler birbirini iter.).
m
У
a
Atom çekirdeği ve
elektron bulutları
birbirini çeker.
(Zıt yükler birbirini çeker.)
Elektron
Tahtadan yapılan bir cetvel kuvvet etkisiyle bükülerek kolayca kırılır.
Ancak bambu ağaç eğilme ve bükülmeye karşı oldukça dayanıklıdır.
Metaller de daha önce anlatıldığı gibi kuvvet etkisi ile eğilip büküle-
rek tel ve levha olabilme özelliğine sahiptir. Bunun nedeni metallerde
metal atomlarının metalik bağ adı verilen özel bir bağ oluşturmasıdır.
Tabiatta bulunan ve yapay olarak elde edilen tüm bilinen elementle-
rin sayısı 118 dir. Bu elementler katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandırıla-
bildiği gibi kimyasal özelliklerine bağlı olarak metal, ametal, yarı me-
tal ve soy gaz olarak da sınıflandırılmaktadır.
Yarı metal, ametal ve soy gaz olan elementlerin sayıları metal olan
elementlerin sayılarına göre oldukça azdır. Kısacası elementlerin bü-
yük çoğunluğu metaldir. 1A grubunda hidrojen hariç, 2A grubunun
ve B gruplarının tamamı metallerden oluşur. Yine 3A grubunda B ha-
riç diğer elementler metaldir. 4A, 5A ve 6A gruplarında da yarı metal-
lerin alt kısmında kalan elementler metaldir.
Metaller valans elektron sayıları az olan elementlerdir. Bileşik oluştu-
rurken her zaman elektron verirler ve bileşiklerinde pozitif yüklüdür-
ler yani katyondurlar.
Metal atomlarında az sayıda valans elektronu vardır. Bu elektron-
lar soy gaz, ametal ve yarı metal atomlarındaki valans elektron-
larına göre oldukça zayıf bir çekirdek çekimine maruz kaldıkları
için kolayca koparılabilmektedirler. Bu nedenle metallerin iyon-
laşma enerjileri diğer elementlere göre düşüktür.
Metal atomlarının valans elektronları, hem kendi atomlarının elekt-
ron bulutlarında (orbitallerinde) hem de diğer atomların elektron
bulutlarında (boş değerlik orbitallerinde) serbest olarak hareket
edebilmektedir.
Pozitif yüklü
metal iyonları
Çekirdek
→Çekme kuvvetleri itme kuvvetlerine göre çok baskın oldu-
ğunda kimyasal türler arasında güçlü etkileşimler (kimya-
sal bağlar) oluşur.
Çekme ve itme kuvvetleri birbirine yakın ise ya da çekme kuv-
vetleri az baskın ise kimyasal türler arasında zayıf etkileşim-
ler (fiziksel bağlar) oluşur. Zayıf etkileşimler maddelerin yo-
ğun fazları olan katı ve sıvı hâllerde etkindir.
Z
2
Serbest
valans
elektronlar
回回 N
Etkileşimler
Bu durum metal katyonları ile serbest değerlik elektronları arasın-
da güçlü etkileşimlerin oluşmasını sağlar.
<
Elektronlar sadece kendi atomunun çekirdeği tarafından de-
ğil, komşu atomların çekirdekleri tarafından da çekildiğinden
metal atomları bir arada tutunur.
Metal atomları bir araya geldiğinde değerlik elektronunu ver-
miş gibi davranan metal katyonu ve ortamda serbest dolaşan
değerlik elektronları bulunur.
METALİK BAĞIN METALLERE
KAZANDIRDIĞI ÖZELLİKLER
bölüm 1
Metallerin sahip olduğu birçok özellik, elektron denizi ile metal
atomlarının çekirdekleri arasında meydana gelen güçlü etkile-
şimlerden yani metalik bağlardan kaynaklanır.
Metal atomları arasında serbest dolaşan değerlik elektron-
ları bir elektron denizi oluşturur. Elektronların oluşturduğu elekt-
ron denizi ile pozitif metal iyonları arasındaki elektrostatik çeki-
me metalik bağ denir. Metalik bağ aynı metal atomları arasında
oluşabildiği gibi farklı metal atomları arasında da oluşabilir.
Örnek 1
Aşağıdaki element atomlarından hangisinin oda koşullarında me-
talik bağ oluşturması beklenmez?
M
A) 16S
Çözüm
B) 13 Al
C) 37Rb
D) 20 Ca
E) 19K
h
e
m
y
K
i
m
y
a
Elektrik iletkenliği
Metaller isi ve elektrik akı-
mını iyi iletir. Elektrikli
araç gereçlerin
ihtiyacı olan elektrik me-
taller ile taşınır.
Parlaklık
Metaller, üzerine düşen
Işığı yansıtarak parlak bir
yüzeye sahip olurlar. Ni-
kel, krom, altın ve platin
gibi metallerin parlaklığı
birçok yerde kullanılır.
Örnek 2
Metalik bağ ile ilgili;
I. Elektron hareketi sonucunda meydana gelir.
II. Güçlü bir etkileşim türüdür.
III. Elektron denizi ile pozitif yüklü iyonlar arasında meydana gelen
çekim kuvvetleridir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Şekillendirilebilme
Elektron denizinde elekt-
ronlar yer değiştirebildi-
ğinden, metaller kuvvet
etkisi altında şekil değiş-
tirebilirler. Dövülerek ve
çekilerek metaller tel ve
levha hâline getirilebilir.
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) Il ve III
E) I, II ve III
özüm >
C) I ve Ill
3
Sertlik
Metaller sahip oldukla-
ri metalik bağın kuvvetine
göre, genellikle sert ya-
pıdadırlar. Kırıcı ve delici
aletlerde metallerin sertli-
ğinden yararlanılır.
Z N
bölüm 1
METALİK BAĞIN KUVVETİ
Metallerin erime ve kaynama noktalarının yüksek olmasının
nedeni metal atomları arasındaki etkileşimin güçlü olmasıdır.
Metalik bağ sayesinde metal atomları katı ve sivi fazda bir
arada bulunabilir.
Metal katyonları ve serbest değerlik elektronları arasındaki
metalik bağın kuvveti iki temel etkene bağlıdır.
Metalin atom yarıçapı
Metalin değerlik elektron sayısı
Atom Yarı Çapı ve Metalik Bağ Kuvveti
Aynı grupta aşağıya doğru gidildikçe atomun katman sayısı
artar. Bu durumda serbest değerlik elektronları ile atom çe-
kirdeği arasındaki uzaklık da artar.
Atom yarı çapı arttıkça metal bağı zayıflar.
Aynı grupta aşağı doğru metal atom yarı çapı arttıkça metal
bağı zayıfladığından metalin erime ve kaynama noktası düşer.
Değerlik Elektron Sayısı ve Metalik Bağ Kuvveti
Aynı periyotta sağa doğru gidildikçe grup numarası ve de-
ğerlik elektron sayısı artar ve atom yarı çapı azalır.
Değerlik elektron sayısı arttıkça metal katyonu ile serbest de-
ğerlik elektronları arasındaki etkileşim sayısı artar. Ayrıca atom
yarı çapı azaldığı için elektron bulutu ile atom çekirdeği ara-
sındaki uzaklık azalır. Bu durumda metalik bağ kuvveti artar.
Aynı periyotta sağa doğru gidildikçe metalik bağ kuvveti art-
tığından erime kaynama noktası yükselir.
M
e
S
Etkileşimler
Örnek 3
Periyodik sistemde aynı grupta bulunan X, Y ve Z metallerinden atom
çapı en büyük olan Z, 1. iyonlaşma enerjisi en büyük olan ise Y dir.
Buna göre, X, Y ve Z metallerinin metalik bağ kuvvetlerinin karşı-
laştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Y > Z > X
B) Y > X > Z
C) Z > Y > X
D) X > Y > Z
E) X > Z > Y
Çözüm >
h
e
m
y
Örnek 4
Metalik bağlarla ilgili;
K
i
m
I. Metallerin isi ve elektriği iyi iletmeleri atomları arasındaki metalik
bağdan kaynaklanır.
y
a
II. Metalik bağ yalnız aynı tür metal atomları arasında oluşmaktadır.
К
n
III. Periyodik tabloda en güçlü metalik bağlar alkali metal atomları
arasında oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve Ill
D) Il ve III
E) I, II ve III
Çözüm >
Aşağıda verilen bilgiler doğru ise (D) yanlış ise (Y) yazınız.
1. Metalik bağlar güçlü etkileşimlerdir.
2. Metalik bağlar, metal atomları ile ametal atomları ara-
sında oluşur.
3. [] Değerlik elektron sayısı arttıkça, metalik bağın kuvveti
azalır.
4. Metallerin yüzeyinin parlak olması, metalik bağın kazan-
dırdığı bir özelliktir.
5. Serbest kalan değerlik elektronlarının metal katyonları
ile etkileşimi metalik bağ olarak adlandırılır.
6. Metalik bağda katyonlar yer değiştiremezler, bu nedenle
metaller kuvvet etkisi altında kırılırlar.
Z
4
回機回

9. Sınıf kimya

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

9. Sınıf kimya

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum