Atom Modelleri ve radyoaktivite

Alternatif metin:

yüklü ışınları -Poton. tespit etti. Bohr Atom Teorisi: Atomlarda belirli yörünge kavramını ilk ker kullamır. ①Elektconlor, pozitif yökkt çekirdek çevresinde Coloumb kuvvetinin etkisiyle işıma yapmadan kararlı yörüngelerde dolanır. ↳ Gek. Gevresinde belirli yörüngelerde dolomon elor her açısal mom. değerini alaman. AGisal momentum her degen alamadığından kesiklidir. L= n 2π Bohr, H atomundaki e'nun dolorma 02 г=9 JorGopina; yarıçap da kesildidir. Enerji de kesiklidir. £=-13,6 22 72 +Pisaridan enerji alınmadığ zaman atombor (n=1) temel halde bulunus *n yörünge numarası arttıkça é toplam enerjisi de Ĵ elektronun açılsal momentumu J yörünge yarıçapı g Gingisel momentum a hiz 2 ②-) Elektronlar üst enerji sevriyesinden herhangi bir alt enerji seviyesine geçiş yaptığında iki enerji seviyesi orasındaki enerji forkuna eşit energite bir foton jayınlar. =ışıma H; kuzilötesi, morötesi ve gör. Hick dolga boyunda ışıma folabilir. = h.c farklı enerji dyzeylerindela geçişlerde fork 。 kadar büyük, dolga boyu Fak a ne kadar büyükse fotonun frekansı 。 kadar kiülçük olacaktır. d ΒΥ HHB HY 0=6 n=5 Pfund Seisi (korrlötesi) n=4 Bracket Soisi (kuzelstesi) Paschen sens, n=3 (k1711 o'tess bölgel Balmer sensi LL LB LY (Görünür Bölgel Lymann Sensi (morötes Bölge) n=2 H spektrumları. n=1 Bohr birden fonta énun etkileşimini ele almamış, Gok élu atombri açıldayamamile. * Spektrum GiAgilerindeki parlaklık forkını açıklayamamış. ATONUN UYARILMASI : 1) Atomların Birbirleriyle Garpıştırılması Sarice Uyarılması 2) Atomların Isıyla uyorlması 3) Atomların Elektronlarla uyalması: Atoma bombardıman edilen elektronler eğer atomla çarpışmansa aynı enerji ile yollarına devam edes, atom uyarılmamış olur. Atoma bombardıman eden elektronlarin enerjiten atomun n=2 en. seviyesindeki (1. uyarılma düzeyil enerji değeine esit veya ander blyk olmalıdın Eğer enerji yeterliyse birçok seviyedeki veya aynı seviyedeki birçok è uyarılabilir. Aksi halde uyo amaA. Gönderilen é enerjisi n=2 enerjisinden büyük ise é everjisinin bix lasmını atoma vererek kalan enerjisi ile de dışarı çıkabilia. Aiyonlaşmada da atom uyarılmıstic ancak é bir alt seviyeye Inemeyeceği iain ışıma gerçekleşmez. ATOMLARIN FOTONLA UYARILMASI: Elektronlar enerjilerinin bir kısmını kaybedip yoluna kalan enerjiles The devam edebilirler. fotonlarda ise enerji bölünemez. fotonlarla uyanılma şartında foton да tüm enerjisini kaybetmeli jada hia enerji kaybetmeden sistemden çıkmalıdır. Bu yünden fotonun energist atomun enerji seviyeler kadar olmalı. Fotonlarla atom iyonlaşturmak için atomun iyonlarma enerjisine eşit ya da büyük en. foton gönderlic. MODERN ATOM TEORIST Broglie: Dalga doğası. Her maddeye eşlik eden bir dolga vorder. olasılık dalgası. Heisenberg: Belirsizlik ilkesi. Hem momentum hem konum aynur anda laylemor. Enerji ve zaman da da aynu anda belirterenen Hubble yasası: Galaksilerle oromAdaki mesafe ne kadar forlayse binden okadar hızlı uzaklaşırlar. • Evren daima geisler. *Nötronlar yüksün olmasına rağmen man. alandan eHulenir. ↳ Nötronlar ve Protonlar Kuorkardan oluşur. udd und kuarklar, gluonlarla birbirine bağlanır. →gluon Standart modele göre maddenin en küçük yapı tarları kuorklor leptonlar. Bunlara fermiyorlar denir. Fermiyonlar tesirli spin sayısına sahip. Evren, leptonlor, kuarldor ve kuvvet taşıyıcılarından oluimustur. Madde parçacıkları arasındaki etkileşimlere aracılık eden kurret taşıyıcıları = bozorlar. Bozonlar tam sayılı spine sahip. ve STANDART MODEL Fermiyonlar JaHeli kitlesi Bozonlar (૫ન Ceptonlar Kuorkar elektron Hadronlar elektron nothingsu muan mücnöt. tau foton (Wve 7 beron) Higgs Borow ikili kork üçlü kuok mezonlar Proton Baryonlar nation Pion kaon ↓ lambda Sigma ksi notions. I. Böl ^>P ་ karali kusak KP B in=P 83 Gekirdek omega Atom (3.B kararsız Prot⋅ say. * Güçlü nükleer kuvvet in etk. pora aciği gluon elekt. man. kuvvetin kuvvet taşıyıcısı foton +Aayif n. kur. taşıyıct lor w ve z boxonları *küte Gek. Kur taşı- Ylusi graviton Kuarklor: Gruplar halinde vor olabilir, tek boşlarına var Kütlelen ve yükler vardır. 6 çeşittir. olamentar. Yukon bork (4) 21. nesil kuorldar. Bunların bir araya gelmesiyle oluson aşağı kuark (d) Shadronlar uzun ömürly. 2. nesildeki kuorkdordan oluşan hadronlar karosızdır. 3. nesil kuoros, en kororsız kuork neslidir. * Kuorklar ancak renk toplamları nötr dacak şekilde bir arada bulu- nabilir. +3 kwarktan oluşan Porçacıklar = Baryon. (ağır denek) Baryanların en hafif parçaciği Protondur. *2'li kuork gruplarına mezon denir. Tüm mezonlar bir kuark ve bir antikuarktan oluşur. Antikuorkar. kütle ve spin gibi özellikleriyle kuorklara benter ama yüllen tam tersi dic. u=213 ū = -2/3 d=113 2=-113 Leptonlar: Pogada sebest obrak bulunabilirler. Kütlelerine göre büyükten kauge: tau müon elektion } her binnin nötrinosu bulunur. Nitrinolar yüksüzdür, hiç küttelen yoktur. Hlabir seyle etkileşime girmentes. ATOM ALTI PARGACILAR ARASINDAKI ETk. Kuv. 1) Gitaly Nüklees Kuvvet: Şiddeti en büyütk. Görevi notion ke protolan çekirdeğe bağlamak мати kisa 2) Elektromon. Kul. Atom ve moleküllein bir arada bulunmasını sağlar. Menzili urun. Güçlü Nükleerden sonra en güçlü 2. kuvvet. 31 zayıf Nükleer Kuv. Radyoak. borunma. Kisa mentil. 4) Kütle Gekim Kuv. Menzil usun. En Aayif kuvvet. *Pln oranı çekirdeğin kororliliğin belirler. Kararlı çekirdeklein nötron Sayıları ilk 20 element bu duruma yor Proton say. eşit ya da yakın. * Gekirdeğin boyutları büyüyür element ağırlaştıkça Proton ve nötronlar, bir orada tutmak zorlaşır. Sebebi elektriksel kuvvetlein güçlü çek. utan memilli olması. kuvvetinden daha Bylece çekirdek büyükse elektriksel it me kuv. çekirdeği kararsız- liga doğru götürür. + а вотопити: d= ине *d bozunumu 238 82 U d = "tle Gekirdeğidir. ince bir kağıt ya da inser deisine nitur edebilir. Olan bir elementin atom no-2, kütle no-4 artals. 234 Th + "He 90Th Beta + Botunumu B+ bozunumunda Proton; bir nötron bir position ve bir nötrinaya boxunur. Gekirdek böylelikle fazla olan protonlarında kurtularak koorl dlmaya çalışır. * atom no 1 oralır. Nötron sayısı +1 arter. kütle no degismet. Pn+et the "N Beta - ་ས 14C + B+ +ve + Ve Bozunumu: nötron; bir proton, bir è ve bir antindtrinaya borunur. пожа 14 n 60 599151 +arsals. Proton sayısı +1 dto. P + é + 14 re > 1 N + B + √e elektron yakalana: Proton sayısı nötron sayısından fazla olan korarsız çekirdek kendine yolun orbitallerden è yakalayoak bir nötrim yayınlar. Boş kalan é yeini, daha yüksek enerji sev. elar birer dissenek ve Xışını oluşturarak doldurur. * little no değişmez. atom no I artalis. P+en+ Ve ↑ Be + je →³½³li tve Gama Borunumu: dya da B bozunuma uğramış çekirdek daha yüksek en. bir hale geçebilir. Uyarılmış durumda bulunan by nükleonların karalı duruma geçerken enerjileinin bir kumini foton obrak yaymate = *atom ve witte no deismes. 1 X AX + Y gona borunumu. Fisyon uranyum gibi ağır bir çekirdeğin daha küçük 2 çekirdeğe bölünmesi. Nükleer sant. gerçekleştirilebilir. ón + 235 92 4 Füzyon 141 16 Ba + 92 kr + 3 (bn) 56ва 36. Hafif atom Gekirdeklerinin birleşerek ağır atom çek. Oluşturmasider. H'den ağır bütün elementler fülzgarla olurmuştur. Nükleer sont- X Müthiş bi sıcaklık ve basına gerekiyo (Günes) Michelson Morley Deneyi: Newton küçük hurlar için başanlı ancak ışık hızında miştir. fetesir kal- Maxwell 19. yyda ışığın elektromary. bir dalga dduğunu ve uzayda ışık hısıyla hareket ettiğini ispatladı. Bilim insanları utayın eter (esir) maddesi ile kaph olduğunu d'he sürdü. Bu deney için Michelson ve Marley girişim ölçer (interferometrel düzeneği tasarladılar. Deneyde etein olmadığı kanıtlanmıştır. Işığın hızı ortamda veya hareketlerden etkilenmez. Einstein Ve Önel Görelilik: Newton'a göre tüm gözlemciler oyni referens sisteminde olduğu için ölaulen zaman aralıkları aynı olmalıdır. Eylemli veya eylensin referons sistemleri ayou şekilde düşünülmelidir. Einstein'a göre gerçekleşen 2 play başka bir ref. sis. se ölaulen zaman ref- sis. bağlıdır. Bir ref. sis. başka bir ref. sis. eş zamanlı değildir. Einstein'in Postulaları: 1) Fizik yasaları tüm eylemsin ref.sis aynıdır. 2) Işığın boşluktaki nin, tüm eylensin ref. sis. ayruder. Göreli Zonon: At dünya üzerinde blablen zaman At Işık hnina yakın bir handa hareket eden göntemcinin ölatigü At> at -> zamanın genişlemesi Zaman buna göre hareket halindeki bir seat sabit sotter Joha домая çalırıc ikinter paradoksu da zamanın genişlemesiyle ilişkilidir. Goheli Unbek durgun haldeki untuk Lo hareket halinde L is e Lo> L dir. Buna uzunluk büzülmesi denir. untuk kısalması sadece hareket doğrultusunda gerçekleşir. E = mc² * kütle hızla değişmez. Durgun haldeki kitle ile hareket halindeki kütle aynudes. * Kütle enerjiye, enerji de kitleye dönüşebilir. → Bu eşitlik parçacıkların durgun halde bile Ɛahip olduğunu yüksek bir enerjiye belirtic. we're kilaük hatarla hareket eden m kittles bir Klasik fimige göre cismin toplam enerjisi Ek + Ep 'dir. Işık humuna yakan hızlarda hareket eden in kitlell bir cismin enerjisi 3 yapıda ifade edilir. ise Eo = mc² > durgun kütle en. Ex =8mc²-mc² hounder oblay sahip dunan kinetik eneji - Eo + E'dir. E = toplam enerji Max Planck: Sijah Cisim Işıması. * Bir maddenin sıklığ OK üstündeyse enerjir vorder. Elektrom. dolga yoyor. Cisimienin sıcaklığı arttırıldığında atomlar unforder lerini diserica em. dolga halinde ışık yayarak ve uyarlon enerģi ater. ие Maddenin shaklig, adk ditşük ise madde koeldheri ışık yayor ve göble görülmer. Sicaldığı arttıkça madde görünür bölgede ışık youyon Sıcaklıkla orantılı olarak kurmal renkten mor renge doğru değişim dus. Sıcaklık daha fazla arttırılisa moroötesi ışın yayılır. Bu gözle görülmez. * Siyah cisim, üzerine düşen ışıkları gudtuğu ve sadece Kendi sıcaklığından dolayı ışıma yaptığı için seçilmişti. Siyah cisim siması ile ilgili Kirs of bir deney jormiş Tai siyah renkte bir lovuga ışık göndermiş, işığın nerdeyse hersi soğurulmuş, delikten dışarıya çıkamamış Dışarıya çıkan ışık cismin sıcaklığından kaynaklandığından bu işıma- ya siyah cisim işimas denmiş. Tmax. T = sabit. = Wien sabiti You cisim en şiddetli ışımasını gerçekleştirdiğinde ışımanın dalga boyu ile sıcaklığı ters contilider. Wien sabitine göre düşük sıcaklıklar kılötesi yüksek sıddıkla morötesi Işıma yapos. * Klasik fizik urun dalga boylu Isımalar, açıldoms, lasolo, Oçıldamada yetersiz kalmis. Klasik fintige göre sıcaklık J ışınımın en. I dolga b. 2 Fakat yayı- boyu bilinemen. Ian ışınların dalga boyu Isima 8=00 ↑ → klasik f. 1 Klasik fizikte enerji sonsuna gider ve süreklidir. Kuantum finiginde ise bu Geliskidir çünkü Amin sonsuza götürener. çok küçük olması enerjiyi sonsuna Enerji kuantum finiğinde keşiklidir. Planck Hipoteri: 1) Siyah cisim işıması yapan bir cismin moleluillennin enerjisi beşikli degeter alabilir. sbt En = nihif kantum düzey 2) molekuller besikli paketler halinde enerji yagar bir kuantum seviyesinden diğerine geçis youd. E=hif ve soğurur. Moteläller