8. Sınıf Fen Bilimleri Basit Makinelere Kadar Özet (basit makineler dahil değil)

Alternatif metin:

- kısa süre с celenir, Değişkenlik göstermez. o Kesin sonuçlar bildirir. → gösterebilir tahminidir İklimler Karadeniz İklimi-sher mevsim yağış alabilen, yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkının az olduğu iklim türüdür. Doğal bitki örtüsü ormondir, Karasat iklim ->kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları kurak olan iklim türüdür. Yaz ve kış ayları arasındaki Sıcaklık farkı fazladır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır, Akdeniz iklimi ->kışları yağışlı ve ılık, yazları sıcak ve kuraktır. Doğal bitki örtüsü makidir. DNA ve Genetik Kod Hücre ४ X Kromozom DNA Kalitsal özelliklerin yeni nesillere aktarılmasını sağlayan yöneti- ci molekuldur. Gen-Kalitsal özelliklerin şifrelendiği ve taşındığı bölümdür. Nükleonid->DNA nin en kucuk yapı birimidir. Igerisinde, fosfor, deoksiriboz şekeri ve organik baz bulunur, & cesistir: Adenin aTimin @SHORIN Goonin DNA rinde Admin nükleotidinin karşısına Timin, Siozinin ise Guanin gelir. Çekirdek Kedi Geni ->Kodlamosi LOGONOE Nukleotidin yapısında ne var? Gen Nükleond A,T,G,C D Fosfor DNA Deaksiriboz Organik Şekeri Adaptasyon Canlıların yaşamlarını devam ettirmek için yaşadıkları ortama uyum sağlamalarına adaptasyon denir. Örnekler Bukalemunun renk değişimi Kutup ayılarının derilerinin altında yağ depolamaları DKurbağaların dilinin uzun olması Kaktüslerin su kaybını azaltmak için diken şeklinde yapraklara ve su depolayan gövdeye sahip olmaları Gol tilkilerinin kulaklarının uzun olması Develerin hörgüçkrinde yağ depolaması ve kıllarının uzun olmosi (kirpik vb.) Doğal Secilim = Canlıların hayatta kalmak için verdiği mücadelelerde mağlup olanlar can verirken, kazananlar ise hayatta kalırlar. Bu olaya doğal seçilim denir, Varyasyon = Doğal seçilimde galip gelip hayatta kalan canlıların, o mücadelede elde ettikleri özelik- leri gelecek nesillere iletmesi sonver für içi çeşitlilik meydana gelir. Buna doğal seçilim denir. Biyoteknoloji Çeşitli teknolojiler ile canlilarda değişiklikler meydana getirip ihtiyaç duyduğumuz ürünlerin üretilmesini sağlayan teknolojiye biyoteknoloji denir. Gen aktarımı - DNA'daki bir genin başka bir canlıya aktarılması Gen tedavisi - Eksik veya hatalı genlerin düzgün çalışabilmesi için görevini üstlenecek genlerin hücreye aktarılmos Istenilen özelliğe sahip canlilarin çaprazlanmasıyla istenilen özellikleri taşıyan canlıların elde edilmesi bir canlı ile birebir genetik yapıda yeni bireylerin oluşturulması Islah Klonlama Basing Birim yüzeye etki eden dik kuwete basing denir. Basing= Kuvvet Yüzey alanı Katı Basıncı Yüzey alan ile kuvvet ters orantılıdır, A) B) 6 Sivi Basıncı Sivilar temas ettikleri tüm yüzeylere basing uygularlar. Sivi basıncında etkili olan iki şey vardır; sivinin yoğunluğu ve derinliği. Kabin şekli veya sıvının mikta- ri ise, sivi basıncını değiştirmez. Sivi basıncı, yoğunluk ile doğru orantılıdır. ७ の Örnek = (kaplar toşmayacak şekilde) A = 6 Š 36 25 S 6 B=36 A<B Not = Ağırlık ve yüzey alanı aynı oranda artarsa basing değişmez. P₁ P₁ = P₂ = P₂ -> P₂ P3 A B Sivların özdeş olduğu varsayılarak; Basing A=B = C Körle B> A > C Kap tabanına etki eden sivi -> C >A>B basıncı Sıvı basıncı derinlik ile doğru orantilidir. Gaz bosine Dünyamızı Saran atmosferin tabakasındaki çeşitli gazlar, ağırlıklarından dolayı yeryüzünün her yerine ve yeryüzünde bulunan tüm varlikdara basing uygularlar, Bu basınca açık hava basing, denir. DNA'nın kendini eşlemesi 1- nükleotidier arasındaki hidrojen bağları kopar. 2-DNA, fermuar gibi açılır. 3- yeni zincirler oluşur 4- Oluşan DNA'ların dizilimleri, mutasyon görülmedikçe birbirlerinin aynısı olurlar. Kaltim Alel Bir karakterin oluşmasında etki eden genlere alel denir. Genotipi canlının sahip olduğu gen yapısı Fenorip: canlının diş görünümü Baskin alet (dominant): Etkisini her zaman gösterir, büyük harfle gösterilir Çekicik akel (resesif) Etkisini her zaman göstermeyebilir, küçük harfle gösterilir, Saf dol (homozigot)AA, aa (ikisi de aynı olacak) Melez del (heterozigot): Aa (birbirlerinden farklı olacak) Mendel Deneyi Gregor Mendel kalium ile ilgili yaptığı çalışmasında neden bezelye kullanmıştır? Capraz lama Feneup Genosip D Karakter çeşidinin fazla olmosi Gabuk ve kolay yetiştirilmesi Kendini dölleyebilmesi Yılda birkaç kez dol vermesi Ucuz olmasi Punnet Karesi Uzun Kisa Birinci U kuşak ikinci kusak X 20.00 Saf baskın oranı = %25 Saf Gekinik % 25 Melez döl = %50 Fenotip % 75 uzun, % 25 kısa S S Genotip S S Saf çekinik=%50 Melez = % 50 Ss Ss Fenotip %50 Seri SS SS %50 Yeşil Ss (sarı tohum rengi baskın) İnsanlarda cinsiyet Sağlıklı insanlarda toplam 46 tone kromozom bulunur. Bunların 44 tanesi uncut kromozomu, a tanesi eşeydir, XX ->Disi Mutasyon ve XY->Erkek Modifikasyon bir bireyin cinsiyetinin dişi olma ihtimoli, erkek olma ihtimaline esistir. Bu da demek oluyor ki, %50 dişi ve %50 erkek Mutasyon Canlının gen yapısındaki bozukluklar Modifikasyon -> Canlinin gen işleyişindeki değişimler Mutasyon örnekleri Albinoluk @Al parmaklilik Down sendromu Kanser Doğum lekesi Renk körlüğü Modifikasyon örnekleri Uzuvların kopmosi a Bronzlaşmak Qkilo almak/vermek Himalaya tavşanının tüy rengi Guha bitkisi QA Soruyle beslenen larvatorin kraliçe olması Toricelli Deneyi hava Civa Madde ve Endüstri boşluk 76cm Deniz seviyesinde yapılan bu deneyde açık hava basiner 1 Açık hava basıncı deniz seviyesinden yokeri sıkıldıkça azalır. Gazlar sıkışanılabilir. □ By deneyde civa kullanılmasının sebebi, cıvanın yoğunluğunun Gazlarda basing ile hacim ters orantilidir. 76cm Hy dir, az olmasıda Borunun şekli, büyüklüğü veya kaba bırakılma şekli cam borudaki sivi yüksekliğini etkilemez.. Örnek: Şişirilmiş bir bolonun üzerine etki eden açık hava basıncı, yeryüzünden yükseğe doğru gidildikçe azalır. Bu da balonun hacminin artmasını (şişmesini) sağlar Süre sonra parlar. Halojenler 1A Alkali metoller SA Soy golor 2A Toprak alkali metaller 3A 4A 5A 6A 7A ve bir Metaller Isıyı iyi ileticles Parlak sırlar Odla koşullarında civa hariç kami haldedirler olabilirler Yall metaller -Parlak veya mat Elektrik ve Isıyı metalden az, ametal- den çok iletirler Ametaller Mat ve kırılganlardır Isi ve elektriği iyi ileternezler Oda sıcaklığında farklı hallerde bulunurlar ㅁㅁㅁ Metal Yari metal Ametal Fiziksel Değişim Kirilma, hôl değişimleri (kos, Sivi, goz gibi) Kesme gibi olaylar gerçekleşir. Kimyasal Değişim -> Gürüme, yonma, küflenme, Fiziksel ve Kimyasal Değişimler Fiziksel Değişim Kimyasal Değişim Maddenin sadece diş görünüşü degişir iç yapısı değişir -) oluşur. Yeni maddeler oluşmaz mayalanma gibi, maddenin yapısını değiştiren olaylar gerçekleşir. Kimyasal Tepkimeler Maddelerin kimyasal değişim sonucu yeni maddelerin oluşmasına kimyasal repkime denir. Toplam kütle korunur. elektron Sayısı Kuile C atom cinsi vesayısı Kimyasal repkime girenlerin miktarı zamanla azalır, Ürünlerin miktarı artor Molekul Sayısı değişebilir. Hacim artabilir veya azalabilir Asitler ve Bazlar Asitler дн iyonu oluşturur A D Zamen A+B →) ( +D Belirteçler Bazlar -> OH Asis Baz Turnusal Kağıd Kirmizi Mavi Mel Oronj Kirmizi Sare Renksiz Kirmizi Pembe Sulu Gözelisi elektrik akımını iletir Tatlar, etsidir PH değeri 7'den kusubiür Mermere zaror verir Örnek = HNO₁₂ Nik esit 3 (kezzap) Ayni -Acidir > Büyüktür → Cam ve porselme HCI Hidroklorik asitliuz rubu) Ornek = NaOH = Sody, hidroksit Fenalfickin ("Sudfenstik) KOH= Fenyum vidis (pers pH Cerveli H₂SQ Sulfurik (zog yog) CA(OH), -Robbiga hidroksit H₂CO₂ = Kabanitasies by içen Hart Anmut kick) NH Aranguk (susuz Laz) Asi När Baz Madde ve Isı Isi bir enerji türüdür. Sıcaklık ölçüm birimidir. Bir maddenin 1 gramini 1°C artırmak için gerekli isi miktarına öz ist denir. Öz ısısı küçük olan maddelerin Isı değişimi daha hızlı olur. □ Kütlesi az olan maddenin sıcaklığı daha hızlı artar. ISITICI Sayısı ve sıcaklık doğru orantılıdır, Kue ve isi doğru orantılıdır. Maddenin Halleri Sublimleşme Erime Buharlaşma > Kati L SIVI Gaz Donma Yoğunlaşma Kirağılaşma Her maddenin hal değiştirme ısısı farklıdır, Erime noktasına ulaşılmamışsa, katı Erime nokyasını geçmiş ama kaynamaya ulaşamamışse; Siv Kaynama noktasını geçmişse; gaz Basit Makineler Günlük hayatta yaptığımız işlerde kuvvetten veya yoldan (süreden) kazanç sağlamamızı sağlayan araç- lara basit makine denir. Basit makineler; is kolaylığı sağlar Isten veya enerjiden kazanç Kuvvetten ve Yoldan kâr eder. Sağlamaz. Kuvvetten kâr varsa, yoldan kayıp vardır. Bizim enerjimiz ile calışır. Kuvvetin yönünü değiştirir. Makaralar E+rafina ip sarılan bir eksen etrafında dönebilen ve cisimleri yükseğe kaldırmak için kullanılan basit maki- neye makara denir. 2 çeşit makara vardır; Sabit makara Hareketli makara