Doğrulanabilirlik, Yanlışlanabilirlik ve Paradigma
20. yüzyıl felsefesi, bilimsel yöntem ve bilgi teorisi alanında önemli gelişmelere sahne olmuştur. Bu dönemde ortaya çıkan bazı temel kavramlar, bilimsel düşüncenin temellerini oluşturmuştur.
Definition: Doğrulanabilirlik, bir önermenin doğruluğunun deneysel olarak kanıtlanabilmesi ilkesidir.
Rudolf Carnap tarafından geliştirilen doğrulanabilirlik ilkesi, bir önermenin büyük oranda kesinlik kazanmasının, olabildiğince çok olgu ile desteklenmesine bağlı olduğunu savunur.
Example: "Tüm kuğular beyazdır" önermesi, tek bir siyah kuğu gözlemlenerek yanlışlanabilir.
Karl Popper'ın ortaya koyduğu yanlışlanabilirlik ilkesi ise bir şeyin yanlışlanana kadar doğru kabul edilmesi gerektiğini öne sürer. Bu yaklaşım, bilimsel önermelerin doğruluğunun, hangi koşullarda yanlış olduğunun gösterilebilmesine bağlı olduğunu savunur.
Thomas Kuhn'un geliştirdiği paradigma kavramı, bilim adamlarının görüşlerini ve bilimsel düşüncenin çerçevesini ifade eder. Kuhn'a göre, bilimi anlamak için onu oluşturan değerlerin tarihsel süreçlerine bakılması gerekir.
Highlight: Paradigmalar zaman içinde değişebilir ve bu değişimler bilimsel devrimlere yol açabilir.
Diyalektik materyalizm, Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen bir felsefe ve toplum teorisidir. Bu yaklaşım, evreni, tarihi ve toplumu madde temelinde açıklar ve değişimin itici gücünün zıt uçların çatışması olduğunu savunur.