Tarih

Alternatif metin:

Karahitaylılar tarafından Batı Karahanlılar Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır. SATUK BUĞRA HAN DESTANI Satuk Buğra Han Destanında Satuk Buğra Han'ın Müslüman oluşu ve Orta Asya'da İslamiyet'i kabul edilişi anlarılır. DİVAN'I LÜGATİ'T-TÜRK Kasgarlı Mahmut Araplara Türkçeyi öğretmenin yanında Türk dilinin zenginliyini ortaya koymuştur.Eserde Türkçenin dil özelliklerini belirtilmiş,ses ve yapı bilgisine ışık tutulmuştur.Eser ansiklopedik bir özellikte taşımaktadır. مة الديرة سبعة المرير والمر الغذاء وسر من میارم درها بالليمون بونه عة الارض الأولا سم المرحلة الثانية ما بسسها الاله سم القيادة الرابعة تي بين الاقامة تمر المادة السلام نها ماسكة السلام الجماع وحاجات جزا بر الامان بها ولرم خلق الامر فال والماء بنام الاية وتكبرها كثر الغرة ازاع ثم ان السلام و خلق الأرض على سبعة أو جو کمیتها ريات الروات بالباخر فتلية ومجان متفقة والالمانعام والسماوات خلق جوهرة خطرة DİVAN-I HİKMET Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. Türk tasavvuf edebiyatının ilk örneği olarak kabul edilmektedir. ATABETÜ'L HAKAYIK Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. Hakikatların eşiği anlamına gelmektedir.Eser eğitici ve öğretici nitelikte bir ahlak kitabıdır. KUTADGU BİLİG İlk Türk-İslam eseridir. Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.Siyasetname ve nasihatname niteliği taşımaktadır. Eserde halkın hükümdara,hükümdarın da devlete karşı görevlerinden bahsedilmiştir. GAZNELİLER Kurulduğu yer:Başkent Gazne olmak üzere Afganistan, Hindistan ve İran bölgesinde kuruldu. Kurucusu:Alp Tigin'dir. Hükümdarları:Alp Tigin, Sultan Mahmut(Gazneli Mahmut)ve Sultan Mesut'tur. ÖZELLİKLERİ Alp Tigin tarafından 963'te kuruldu. Devlet, en parlak dönemini Gazneli Mahmut zamanında yaşadı. İmparatorluk özelliğine sahip bir devlettir.Gaznelilerde saray dili Türkçe, bilim dili Arapça edebiyat dili ise Farsça olmuştur. Bu durum Türk dilinin gelişmesini olumsuz yönde etkilemiştir. Gazneli Mahmut zamanında Hindistan'a 17 sefer düzenmiş bu bölgede Kast Sistemini zayıflatarak İslamiyeti'in yayılmasını sağlamıştır. Bu seferler sonucunda Kuzey Hindistan'ı topraklarına katmıştır. Gazneli Mahmut'un ölümünden sonra yerine oğlu Mesut geçmiş ancak devlet eski gücünü kaybetmiştir. Balkaş Gölü dersimiz.com Otrar GAZNELİLER Cend Aral Gölü Urgenç KARAHANLILAR Talas Volga Nehri Hazar Denizi Gürcüler Azerbaycan Dicle Nehri Maveraünnehir Harezm Buhara Cürcan Nesa Ceyhun N MOĞOLİSTAN Isık Gölü Taşkent •Kuça Kaşgar Yarkent Merv Semerkant Rey Nişabur Tus Herat ⚫Tirmiz Hemedan Firat Nehri 252 ARABISTAN Kabil GAZNELİLER Peşaver TIBET Horasan BASRA KÖRFEZI Kirman •Gazne AFGANISTAN •Mekran Pencap Indus Nehr Delhi Ganj Nehn HİNDİSTAN KIZILDENİZ UMMAN DENİZİ 0 500 1000 1500 2000 km BENGAL KÖRFEZİ Gazneliler,bilim ve kültürün gelişmesine büyük önem verdiler.Gazneli Devleti'nin hükümdarlarından Sultan Mahmut ve oğlu Mesut,kendi saraylarında devrin en büyük bilim insanlarını topladılar. Dünyaca ünlü Firdevs'inin Şehanamesi,Sultan Mahmut'a yazdı. Bu dönemin en önemli isimlerinden biri de Biruni'dir.Sultan Mahmut Biruni için "Sarayımın en değerli hazinesi" demiştir Sultan Mesut Döneminde Horosan bölgesine akınlar düzenleyen Selçuklular, Nesa ve Serahs savaşlarında Gaznelileri yenmiştir. ✰ Büyük Selçuklular ile 1040 yılında Dandanakan Savaşı yapılmış,bu savaşta Gazneliler yenilmiş ve Horosan bölgesi Selçukluların eline geçmiştir. Zamanla bu savaşlardan zayıflayan Gazneliler,bölgenin yerli topluluğu Gurlular tarafından yıkılmıştır. YIKILIŞ SEBEPLERİ Selçuklularala yapılan Dandanakan savaşından sonra devletin zayıflamaya başlaması. Gaznelilerin egemen olduğu bölgelerdeki halkın çocuğun Türk olmaması. Yetenekli devlet adamlarının bulunmaması. Ülkede iç karışıklıklarının çıkması. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157) RUSLAR MACARLAR KUMANLAR PEÇENEKLER BULGARLAR KARADENİZ Sinop istanbul Ankara MUZ Givas BIZANS İMPARATORLUĞU Girit Trabzon HAZARLAR Aral Gold Cent Talas BATI TÜRKELİ Harzem Sirderya Nehri MAVERAÜNNEHIR Buhara Semerkant Amuderya Nehri Dihistan Ferave Merv Nesa Dandanakan TABERİSTAN Tus HAZAR DENİZİ Kars TÜRKİYE SELÇUKLULARL Bakü Van Kayseri Silvan Harran •Diyarbakır Kargamış Nusaybin Musul İRAN Rey HORASAN Heret Sistan Haten BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ Izmi Konya Adana Antakya Kibris Şam AKDENİZ Sidon .Kudüs Iskenderiye IRAK Bagdat Basra Isfahan Kirman Yezd Şiraz Hürmüz Kahire Süveyş 0 250 500 750 1000 Km ARABİSTAN BASRA KÖRFEZİ Büyük Selçuklu Devleti Türkiye Selçuklu Devleti Bizans Devleti Büyük Selçuklu Devleti ➤ Büyük Selçuklu Devleti, Oğuzların Kınık boyu tarafından Horosan'da kurulmuştur. OĞUZLAR BOZ-OKLAR 1.KAYI 2.BAYAT ÜÇ-OKLAR 1.BAYINDIR ➡2.BEÇENE 3.ÇAVULDUR 3.ALKARAVLI 4.KARA-İVLİ H 4.ÇEPNI 5.YAZIR 6.DÖGER 7.DODURGA 8.YAPARLI ➡9.AVŞAR 10. KIZIK 11.BEG-DİLİ 12.KARKIN 5.SALUR 6.EYMÜR 7.ALA-YUNTLI ➡8.ÜREGİR 9.YİGDİR 10.BÜGDÜZ 11.YIVA 12.KINIK Yr ➤ Selçuklu Devletinin temelini atan Selçuk Bey, Oğuz Yabgu Devletinin komuta kadrosundan Dukak Bey'in oğludur.Selçuk Bey Oğuz Yabgu Devleti'ne bağlı subaşı iken Oğuz yabgusu ile anlaşmazlığa düşmesi dolayısıyla Selçuk Bey kendisine bağlı Kınık boyu ile İran'ın Cent Bölgesine yerleşmiştir. Selçuk Bey burada İslamiyeti benimsemiştir. ➤Selçuk Bey'in ölümünden sonra yerine Arslan Yabgu geçmiş daha sonra da yönetime Tuğrul ve Çağrı Beyler geçmiştir. ➤ Tuğrul ve Çağrı Beyler bölgedeki etkinliğini arttırmak amacıyla Gazneliler ve Karahanlılar ile mücadele etmişlerdir.Nesa ve Serahs Savaşlarıyla Gaznelileri yenmişlerdir.Daha sonra 1040'da Gazneliler ile Dandanakan Savaşı yapılmıştır. DANDANAKAN SAVAŞI (1040) Büyük Selçuklu Devleti ile Gazne Devleti arasında yapıldı. SEBEPLERİ Tuğrul Bey'in bağımsızlık ilan etmesi, Selçukluların kendilerine yurt arayışında olmaları, Gaznelilerin, Selçukluları Horasan'dan çıkarmak istemeleridir. SONUÇLARI Büyük Selçuklu Devleti, bağımsızlığını kazanarak kuruluşunu tamamlamış oldu(1040) Tuğrul Bey Sultan ilan edildi.Devleti Çağrı Bey ile birlikte yönettiler. Yenilgiye uğrayan Gazneliler bir daha eski gücüne ulaşamadı ve yıkılış sürecine girdi. Türklerin batıya doğru ilerleyişi hızlandı Rey şehri alınarak başkent yapıldı. MACARLAR PEÇENEKLER BİZANS MP KARA DENİZ Istanbul TÜRKİYE AK DENİZ FATIMILER MISIR KIZIL D KAFKASYA RAK SURİYE Medine HARZEMŞAHLAR ARAL GOLD Cent Seyhun HAZAR Dandanakan 1040 DENIZI IRAN Istahan Rey HORASA ARABİSTAN BASRA KRF KARAHANLILAR Buhars Semerkant Ceyhun Beth Gazne GAZNELİLER KARAHITAYLAR Altayli.Net PASİNLER SAVAŞI (1048) * Çağrı Bey,Büyük Selçuklu Devleti kurulumundan önce 1015'de keşif amacıyla Doğu Anadolu'ya gelmişti.Bu sefer sırasında Selçuklular, Anadolu'nun Türkler için yeni bir yurt olabileceğini anladılar. SEBEPLERİ Dandanakan Savaşı'ndan sonra Selçukluların batı yönünde ilerlemeleri, × Bizans Devleti'nin Türkleri Anadolu'ya girmelerini engellemek istemeleridir. × SONUÇLARI × Yenilen Bizans Devleti, Selçukluları siyasi bir güç olarak resmen tanıdı. × Doğu Anadolu, Selçukluların denetimine girmeye başladı. Van'dan Trabzon'a kadar olan topraklar, Selçukluların eline geçti. × Bizans Devleti, Büyük Selçuklu Devleti'ne vergi vermeyi kabul etmiştir. çuklu Devleti'ne Pasinler Savaşı, Büyük Selçuklular ile Bizanslar arasında yapılan ilk savaştır. Tuğrul Bey;halifelik makamına ve Bağdat şehrine hizmetlerinden dolayı halife tarafından hilatlar verilmiş, Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı ünvanını almıştır. Tuğrul Bey'in oğlu olmadığı için Çağrı Bey'in oğlu Alparslan Büyük Selçuklu Devleti'nin başına geçmiştir. Alpaslan,Azerbaycan ve Gürcüstan'a seferler düzenlemiştir.Oğlu Melikşah ve veziri Nizamülmülk’ü ise Doğu Anadolu 'ya göndermiştir. Ani ve Kars kalelerini ele geçirmiş Bunun üzerine Abbasi Halifesi Alp Arslan'a Ebul Feth(fetihlerin babası)ünvanını vermiştir. MALAZGİRT SAVAŞI (1071) * Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans Devleti arasında 1071'de yapıldı. × Bizans Devleti'nin Anadolu'ya yapılan Türk akınlarını önlemek ve Doğu Anadolu'da gittikçe güçlenen Selçuklu egemenlğine karşı koymak istemesi dolayısıyla savaş yapılmıştır. × Anadolu'ya yapılan Türk akınlarının devam etmesi üzerine,doğu sınırını güvence altına almak isteyen Bizans İmparatoru Romanos (Romen Diyojen)büyük bir orduyla harekete geçti. × Selçuklu ordusu,turan taktiğini uygulayarak Bizans ordusunu yenilgiye uğrattı. × Savaş devam ederken Bizans ordusunda ücretli askerlik yapan Oğuz ve Peçenek Türkleri taraf değiştirerek Büyük Selçuklu saflarında savaşmışlardır. Karadeniz Istanbul Bizans İmparatorluğu Buha Ceyhun Nehri Ankara Malazgirt Merv Hazar Denizi Dandanak Dicle Nehr • Nesa Musul Rey Horasan Suriye Akdeniz Bağdat Büyük Selçuklu Devleti •Nişabur Firat Nehri Irak •Kudüs Basra İran Misir Kızılde Malazgirt Meydan Savaşı Basra Körfezi Umman Denizi SONUÇLARI x Türkler büyük bir zafer kazandı. × Anadolu'da ilk Türk beylikleri kuruldu. × Anadolu'da Türkiye Tarihi başladı. × Anadolu Türkleşmeye başladı. × Bizans hükümdarları Roman Diyojen esir düştü. Malazgirt Zaferi ile Anadolu'niu kapıları Türklere açıldı ve Türkler Anadolu'ya yerleşmeye başladı. x Bizansların, Türklere karşı Avrupalıları kışkırtarak Haçlı Seferlerinin başlamasında etkili oldu. * Bizans İmparatorluğu batıya doğru çekildiği için İslam dünyası üzerindeki baskı sona erdi. * Savaşın kazanılması üzerine Abbasi halifesi Sultan Alparslan'a 'İslam ülkelerinin sultanı'ünvanını vermiştir. ➤ Malazgirt Savaşı; Yurtaçan, Miryokefelon Savaşı Yurttutan, Büyük Taaruz ve Başkomutanlık Savaşı ise Yurtkurtaran Savaşı olarak tanımlanmaktadır. Alp Arslan, Anadolu üzerine yapılan seferlerde fethedilen yerleri fetheden komutana verme geleneğini uygulamış, bu durum Anadolu'nun Türkleşme sürecini hızlandırmıştır. Alp Arslan çıktığı Maveraünnehir Seferinde esir alınan bir kale komutanı tarafından öldürülmüştür.Alp Arslan'ın ölümü üzerine yerine Melikşah geçmiştir. MALAZGİRT MELİKŞAH DÖNEMİ * Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devleti en geniş sınırlarına ulaştı. * Ege Denizi'ne ve Boğazlar bölgesine kadar bütün Anadolu alındı.Bu dönemde ayrıca Gürcistan, Suriye, Filistin ve Arabistan fethedildi. * Vezirlik görevine getiren Nizamülmülk’ün koyduğu kurallara devlet işleri düzenli bir şekilde yürütüldü. * Melikşah döneminde tarımın geliştirilmesi amacıyla sulama kanalları yapıldı.Kara ticaretine önem veridi.Kervan yollarının güvenliğini sağladı. Ayrıca ülkenin farklı bölgelerine medreseler kurdu. × Melihşah Kirman bölgesinde isyan eden amcası Kavurd’u ortadan kaldırdı. × Anadolu'nun fethi için görevlendirilen Kutalmışoğlu Süleyman Şah,İznik ve çevresini ele geçirerek Büyük Selçuklu Devletine bağlı olarak Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurmuştur. × Hasan Sabbah'ın yürüttüğü Batınilik faaliyetleri ile Nizamülmülk öldürülmüştür. ✓ ✓ Melikşah'ın ölümünden sonra ülke çocukları arasında paylaştırıldı.Bu durum tah kavgalarının yaşanmasına neden oldu. Bu dönemde Mahmut, Berkyaruk, Mehmet Tapar ve Sencer arasında taht kavgaları yaşanmış, bu dönem fetret devri olarak adlandırılmıştır. Fetret devri Sultan Sencer'in tahta çıkmasıyla son bulmuştur. Melikşah Dönemi Büyük Selçuklu'nun en güçlü dönemidir. SULTAN SENCER ལས་ * Melikşah'ın oğullarından Sencer,devletin büyük bir bölümünü yönetim altında toplayarak Merv şehrini başkent yapyı. * Bu dönemde gaznelilerden Gazne şehri,Karahanlılardan ise Merveraünnehir bölgesi alındı.Sultan Sencer'e Sultan-ı Azam ünvanı verilmiştir. * Karahitaylarla yapılan Katvan Savaşı'nda Selçuklular yenilgiye uğradı.(1041)Bu savaşla Büyük Selçuklular yıkılma sürecine girmiştir. Bu savaştan sonra ayaklanan Oğuzlar üzerine gidildi.Fakat Sultan Sencer esir düştü ve kısa bir süre sonra öldü.Sultan Sencer 'in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı. (1157) BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ'NİN YIKILMASINDAN SONRA ORTAYA ÇIKAN DEVLETLER VE ATABEYLİKLER BAĞLI DEVLETLER Irak Selçukluları Kirman Selçukluları Suriye Selçukluları Türkiye(Anadolu)Selçukluları ATABEYLİKLER Salgurlular(Fars Atabeyliği) İldenizoğluları (Azerbaycan) Börililer (Şam Atabeyliği) Zengiler (Musul Atabeyliği) Beg-Tiginoğluları (Erbil Atabeyliği) Hanedana mensup olup eyaletlere yönetici olarak atanan şehzadelere melik denilmiştir. Melikler, Atabey denilen devletin güvendiği deneyimli kişiler gözetiminde deneyim kazanmaları için Büyük Selçuklu sultanına bağlı olarak ülke yönetiminde yer alırdı. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ'NİN YIKILIŞ 8་8ལES SEBEPLERİ * Ülkenin haneden üyeleri arsında paylaştırılması ve taht kavgaları, * Merkezi otoritenin zayıflamasıyla atabeylerin bağımsızlıklarını ilan etmeleri, × Haçlı seferlerinin meydana getirdiği sarsıntılar, × Devletin asıl kitlesi olan Türkmenlerin yönetime küstürülmesi, * Abbasilerin, eski güçlerine kavuşmak için Selçuklular aleyhine yaptığı çalışmalar, x Katvan Savaşı'nın yıkıcı etkisi. * Batınilerin yıkıcı faaliyetleri MISIR'DA KURULAN TÜRK İSLAM DEVLETLERİ ❖TOLUNOĞLULARI İHŞİDİLER (AKŞİTLER) ❖EYYÜBİLER MEMLÜKLER 1).TOLUNOĞLULARI LİBYA Istanbul KARADENİZ Sinop Trabzon, Baku BİZANS İMPARATORLUĞU Van Diyarbakır Konya Adana Nusaybin Musul HAMDANILER Humus Trablus AKDENİZ Şam Bağdat HAZAR DENIZIS ▪Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devletidir. ▪Abbasilerin Mısır valisi Tolunoğlu Ahmet tarafından kurulmuştur. ▪Devletin asker ve yönetici kadrosu Türk,halkı Araptır.Halkın çoğunluğunun Arap olması devletin kısa sürede yıkılmasına neden Bolmuştur. ▪Maristan adlı hastaneler yapmışlardır. ▪Din ve mezhep farkı gözetmeksizin sosyal devlet anlayışını uygulamışlardır. ■Suriye,Filistin ve Lübnan bölgesine hakim olmuşlardır. ▪Abbasiler tarafından yıkılmıştır. Kudüs ABBASİLER Iskenderiye Gazzo Kahire Süveyş TOLUNOĞULLARI TinksTab Tebük ARAP YARIMADASI KIZIL DENİZ Medine 2)İHŞİDİLER (AKŞİTLER) ➤ Mısır'da kurulan ikinci Türk İslam devletidir. ➤ Abbasi devletine bağlı bir Tevaifü'l Mülük iken bağımsızlığını ilan etmişlerdir. ➤ Abbasilerin Mısır valisi Muhammed bin Togaç tarafından kurulmuştur. ➤Suriye, Filistin ve Lübnan'a hakim olmuştur. ➤ Hicaz bölgesine hakim olan ilk Türk İslam Devletidir. ➤ Tarih alanında önemli çalışmaları olan El Kindi bu dönemde yaşamıştır. ► Devlet iç karışıklıklarla zayıflamış, Fatimiler tarafından yıkılmıştır. FATİMİLER İstanbul •Ankara BIZANS IMPARATORLUĞU izmir Konya AKDENİZ İskenderiye HAZAR DENİZİ Nesa ⚫Nusaybin. Musul Humus Trablus • Bağdat • İsfahan Sam .Yezd .Kudüs • Şiraz Gazze Basra Kahire Süveys ABBASİLER Tebük Medine Cidde BASRA KÖRFEZI IHŞİTLER KIZIL DENIZ Mekke 3)EYYÜBİLER Bizans Imparatorluğu A ཅ་ Malatya ANADOLU SELÇUKLULARI Diyarbakır Halep Antakya Kibris Şam KDENIZ Dimyat Kudüs 4 Iskenderiye .Akabe r Libya Kuzey Afrika MISIR Kahire EYYÛBÎLER 0 100 200 300 km Hica HAZAR DENIZI Curcan HARZEMŞAHLAR Ira Necit b Medine 2 .Mekke KIZILDENİZ Bahreyn st an Hadramut ➡ Selahattin Eyyübi tarafından Mısır'da kurulmuştur. Hittin Savaşında I.Haçlılara karşı başarılı mücadeleler vermiş ve Kudüs'ü geri almıştır.Bu durum III.Haçlı Seferine neden olmuştur. ➡ Selahattin Eyyübi Mekke veMedine'yi ülke sınırlarına katmıştır. Selahattin Eyyübi 'Hadimü'l Harameyn ünvanını kullanan ilk hükümdardır. Selahattin Eyyübi ölmeden önce devlet hanedanın ortak malı anlayışı doğrultusunda devlet kardeşler arasında pay edilmiştir. Bu durum iç karışıklıklara neden olmuş ve devlet Memluk komutanı Aybeg tarafından yıkılmıştır. 4).MEMLÜKLER Eyyübi ordusundaki Türk komutanlardan biri olan Aybek tarafından kurulmuştur. Moğollarla yapılan Ayn-ı Calut Savaşı'nı kazanarak Moğolların ilerleyişini durdurmuştur.(Kutuz dönemi),Elbistan Savaşıyla İlhanlı hükümdarı Hülagü Han'ın Orta Doğu ilerleyişini durdurmuştur. Moğollar tarafından Bağdat'tan kovulan Abbasi halifesini himaye etmişlerdir. Memlük devleti;El Devletü't Türkiye olarak anılmıştır. Memlükler Türkçe'nin gelişmesine önem vermişler sözcük çalışmalarında bulunarak bölgeye Türkçe öğretmeye çalışmışlardır. Osmanlı ve Memluk ilişkileri ilk olarak Yıldırım Bayezit zamanında bozulmuştur. Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan Mercidabık Savaşı ve Ridaniye savaşları sonucunda Osmalı Devleti tarafından yıkılmıştır. AMDOCU KIZILDENIZ MEMLÜKLER