1929 Dünya Ekonomik Krizi'nin Nedenleri ve Sonuçları
1929 Dünya Ekonomik Krizi, diğer adıyla Büyük Buhran veya Kara Perşembe, 20. yüzyılın en önemli ekonomik olaylarından biridir. Bu kriz, dünya ekonomisini derinden etkilemiş ve birçok ülkede sosyal ve politik değişimlere yol açmıştır.
Krizin başlıca nedenleri şunlardır:
- "Kükreyen 20'ler" olarak bilinen aşırı tüketim dönemi
- İngiliz Sterlini'nin aşırı değer kazanması
- Almanya'nın karşılıksız para basması
- ABD Başkanı Herbert Hoover'ın tecrübesizliği
- Bankacılık sistemindeki zayıflıklar
- ABD ekonomisinin 200 holding tarafından yönetilmesi
Vocabulary: Kükreyen 20'ler, 1920'lerde ABD'de yaşanan ekonomik refah ve aşırı tüketim dönemini ifade eder.
1929 Dünya Ekonomik Krizi'nin sonuçları ise oldukça ağır olmuştur:
- 50 milyon insan işsiz kaldı
- Madencilik ve inşaat faaliyetleri durdu
- Psikoloji bilimi önem kazandı
- Binlerce banka ve şirket iflas etti
- Dünya ticareti hacmi düştü
- ABD'de Hoover yönetimi yerine Roosevelt yönetimi başa geldi
Highlight: Krizden en az etkilenen ülke Sovyet Rusya olmuştur.
Example: Roosevelt'in "New Deal" (Yeni Anlaşma) politikası, krizin etkilerini azaltmak için uygulanan önemli bir ekonomik programdır.
1929 dünya ekonomik krizinin Türkiye'ye etkileri ve alınan önlemler şunlardır:
- 1927 Teşvik-i Sanayi Kanunu uygulanamaz hale geldi
- 1930'lardan sonra ekonomide devletçilik politikasına geçildi
- Merkez Bankası kuruldu
- Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu (Kazım Özalp başkanlığında)
- Kliring sistemi ortaya çıktı ("Malımı sattığım devletten mal alırım" prensibi)
- Yerli malları haftası kutlanmaya başlandı
- İthal mallara ek gümrük vergisi getirildi
- Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlandı
Definition: Kliring sistemi, iki ülke arasında para transferi olmadan mal ve hizmet alışverişi yapılmasını sağlayan bir ticaret yöntemidir.
Bu önlemler, 1929 ekonomik krizi Türkiye'nin aldığı önlemler arasında önemli yer tutar ve ülkenin krizden çıkış stratejisini oluşturur.
