Yeryüzü Şekilleri

Alternatif metin:

F. İŞARETLER Mavi Şist Fasiyesi Amfibolit Fasiyesi Fay-Bindirme İÇ KUVVETLER Epirojenez kto Oluşumu Toptan yükselme ve alçalma yaşanmıştır. Bir yerde kıyı taraçaları varsa orada epirojenez vardır. Orojenez 3. Jeolojik zamanda; ✓ ► Kuzeyden: Avrasya ► Güneyden Arap ve Afrika dağ olurumu taraca AFRIKA LEVHASI ANADOL LEVHASI AVRASYA LEVHASI ARABİSTAN LEVHASI Levha Hareket Talonsayan levhalar SINFI Sal yoniu transform levhalar sinn Sad yönlü transform levhalar sin Usaksayan levhalar SITTI yönü KAF: Kuzey Anadolu Fay DAF: Doğu Anadolu Fays ODE: Olü Deniz Fayı Orojenez (Dağ Oluşumu) KIVRIMLI DAĞLAR III.JEOLOJİK ZAMANDA GÜNEYDEN VE KUZEYDEN KARALARIN SIKIŞTIRMASI SONUCUNDA ESNEK YAPIDA OLAN TABAKALAR KIVRILARAK YÜKSELMİŞLER VE KIVRIM DAĞLARINI OLUŞTURMUŞLAR. !!! Hakkari Cilo Dağları en yüksek kıvrımlı dağdır. 7 antiklinasek talaba yuması Seniclinal Antiklinal Senklinal KIRIKLI DAĞLAR III. JEOLOJİK ZAMANDA YAN BASINÇLAR SONUCUNDA SERT TABAKALAR KIRILMIŞ VE BU SAYEDE KIRIK DAĞLAR OLUŞMUŞTUR. 3co vert horst Horst Graben Horst Horst Graben Horst Coğrafyanınkodlari.com Graber graben ม deprem tabaka Sent Türkiye'nin Kırık Dağları Ege'de kylya dik EGE DENİZİ, Kaz Dağları Madra Dağı Yunt Dağları Bozdağlar Aydın Dağları Menteşe Dağları AKDENİZ KARADENİZ >paralel Nur Amanos) Dağları sporated Kırık Dağ Örneği ► Akdeniz ve Karadeniz Bölgesi'nde dağlar kıyıya paralel uzanır. ▸ Kıyıdan iç kesimlere ulaşım zor ve maliyetlidir. Kıyı ve iç kesimler arasında iklim farklılıkları mevcuttur. Hinterland dardır. ima winterad →gelismirlik TÜRKİYE'DEKİ KIRIK DAĞLAR Kuzey Anadolu ŞİFRE :) KAZ Kazma KAZ/MADRA MADRA Yuntmus YUNT YUNT BOZ AYDIN W Boz - BOZ Avi AYDIN Meledi MENTEŞE MENTESE karagal AMANOS (NUR aldeniz Torostar Coğrafya Öğretmeni Murat Demirci Volkanizma ve Depremler TÜRKİYE'NİN VOLKANİK DAĞLARI Uledat (Batolit) Kala (En genç volkan) (tk jeopark alan Uludağ (Bursa) volit derinlik Kekeme Helendiz Erciyes Hasan Dağ ( Karacadat Karadağ HASAN Karacadat Kalkan biçimli volkan Nemrut Tendürek kula → 4. zaman fay hatti Volkanik sahalarda toprak verimlidir. SANAT dog Nemrut Dağ en son aktivite Agn Dağı Depremler 1.zamordo TÜRKİYE'NİN DEPREM HARİTASI masil arazi Yıldız Dağlar Karadeniz Kıyı Kuşağı en valen KAF kuasy DAF anadday! BAF Bat Anadoly en f risk kirik dağlar kyya dik uzanır. BAF Antalya KAF Tuz Gölü'nün güneyi (Konya-Karaman çevresi) Akdeniz Κιγι Κυμαζι Deprem Riski Fazla Deprem Riski Az DAF Mardin Eşiği Bingol-karkova KIRAZALI ZONGULD DEPREM BÖLGELERİ HARİTASI* Sipor EART SEMBUNY SOCA DI DE YALOYA SCEARYA AMARTA CANDETS FÓLU CORUM CANAK MADOSA DENIAL UTAHY AIRIE SIYA YOZGAT YON AKSARAY SPARTA HEROU NICDE KAYSERİ ARDAN RIZA SARS EANBURI ARZURUM EA TUT DIYARBAKIR MARDIN KARAMAN ANTALYA ADANA OSTA CAZIANTER SANLIUR iLis BATAY ⚫T.C Bayinderlik ve iskan Bakanlığı, 1995 8.Özmen, M.Nurk ve H. Güler'in 1997 yr handa hazırladı klan, "Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Bölgelerinin incelenmesi "kisabindan alınmıştır. AFET İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DEPREM ARAŞTIRMA DAİRESİ ANKARA-TÜRKİYE 120 Kilometre I. DERECE II. DERECE III. DERECE IV.DBRBCEB V. DERECE Il merkezi sının K 1 Plato Çevresine göre yüksekte kalan alanlardır. Akdeniz'de karstasma Siddetli PLATOLAR KARSTIK *Teke VOLKANİK (LAV) AŞINIM *Taşeli *Çatalca-Koceli *Safranbolu Akdeniz *Ardahan *Perşembe (Yazılıkaya *Erzurum-Kars *Kapadokya *Kırşehir en yüksek plato *Bingöl enakak plato TABAKA DÜZLÜĞÜ (YATAY DURUŞLU) *Bozok *Uzunyayla *Haymana✓ *Cihanbeyli *Obruk V *Yazılıkaya(Ege) *Gaziantep *Sanliurfa - Cataloa Kocaet dismis TÜRKİYE'NİN PLATOLARI TEKTAS Yazılıkaya Haymana Bozok Perşembe Uzunyayla Adıyaman Şanlıurfa Gaziantep Obruk Taseli Teke Aşınım "Çatalca-Kocaeli ✓ *Perşembe -Türkiye'nin en ⚫ -Karstik *Taşeli *Taşeli -Nüfus az Ardahan опуйктек Erzurum-Kars Diyarbakır Tabaka Düzlüğü Volkanik (Lav) (Yatay Duruşlu) *Erzurum Kars *Ardahan yükselti olarak en⚫ alçak platosu. -En gelişmiş, nüfus -Tanm az -Kil keçisi çok -Yaz turizmi -Türkiye'nin en yüksek platolandır. -Yaz yağışı var Büyükbos bovancılık Ovalar Ova, akarsuların taşımış oldukları alüvyonların birikmesi sonucu ortaya çıkan az engebeli düzlükler verilen isimdir. Jips Kölker Alecenie polye akarsuların akiyor. taşıması sonucu TAKKEM Мати い kaya tod C KARSTİK O. *Tefenni *Acıpayam *Kestel *Korkuteli *Elmalı *Muğla *Çivril *Tavas OVALAR DELTA 0. *Bafra Çarşamba Qukurova *Silifke *Dikili *Menemen *Selçuk *Balat VOLKANİK O. Develi *Çaldıran *Malazgirt. Erciyes in pelloinde TEKTONIK O. Adapazan Düzce *Suluova *Merzifon *Taşova *Erbaa *Erzincan *Tercan *Pasinler Amik Elbistan Malatua deprem > Halayicka Ege Orta Karadeniz TÜRKİYE'NİN KIYI (DELTA) OVALARI Meriç Bafra Karasu Carşamba Dikili (Balreay) Menemen (Gediz) Selçuk (K.Menderes) Balat (B.Menderes) kızılırmak Yeşilırmak en Çukurova Silifke >exyük Seyhan Ceyha Göksu dağ içi ovası → dag eteği 01981 malatya, mur, Erzincon → Bursa uludağ zirve x ·das zirve Akarsu Aşınım Şekilleri ► Vadi: Akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ile binlerce kilometre arasında olabilen coğrafi alandır. enjüksek Dev kazanı: İçinde çakıltaşları olan bir akarsuyun, şelaleden düştüğü alanlarda, oluşturduğu derin oyuk. manavgat, Dider, kuşunty, Tortum (Erzurum'de) Kirgibayır Kurak ve yarıkurak volkanik sahalarda görülür. iç Anadolu Peribacaları Hem iç kuvvetler hem dış kuvvetler etkilidir. ○ Volkanizma ✓ Lia kuvvet) ○ Akarsu ✓ (doğrudan) ○ Rüzgarlar ✓ (dolaylı) Cılız Bitki örtüsü ✓ Güneydoğu A. * Nevsehir bazat * Erzurum Narmon (kırmızı) andezit * Van Gölü túf Peneplen: En son safhada ortaya çıkan hafif dalgalı düzlüklerdir. * * Marmara BölgesT volkanik Denge Profiline Ulaşmış Akarsu Denge profiline ulaşmış akarsuda derine aşındırma yerini yana aşındırma ve biriktirmeye bırakır. Denge profili yaşlı arazilerdeki akarsularda veya akarsuların ağız kısımlarında görülebilir. Denge Profili: Akarsuyun düz hale gelmesi. Denge profiline ulaşan akarsuyun özellikleri; 1. Akış hızı azalır. 2. Boyu uzar. 3. Menderesler çizer. 4. Aşındırma gücü azalır. 5. Biriktirme gücü artar. denge profiline ulaşmış © Vadi akarsu aşınım şekilleri Çağlayan Dev kazanı Kuralbayır 4 Peribacaları bazalt ajuk 5 Peneplen (duzlik ⑥ Denge Profili Hizli Akış Göl Çağlayan 5 Deniz 6 Denge Profili Deniz Seviyesi Omere Akarsu Birikim Şekilleri ► Birikinti konisi: Dağ yamaçlarından düzlüğe inen akarsuların sonucunda, taşıdıkları materyalleri eğimin azaldığı yerlerde yarım koni şeklinde birikmesine denir. Birikinti Yelpazesi: Konilerin birleşmesi ile oluşur. Sinzinti yelpazesi Dırmak adasi Irmak Adası: Akarsuyun eğiminin azaldığı yerlerde malzemeleri akarsuyun içinde biriktirmesi ile oluşur. ► Taban Seviyesi Ovası: Malzemelerin kıyılardaki düzlüklerde birikmesidir. Hem aşınım hem birikim sekili; Seki (Taraça): Epirojenez Menderes (Büklüm): düzlük Çizen akarsuyun özellikleri; 1. Akış hızı düşer. ✓ 2. Enerji potansiyeli azalır. 3. Aşındırma gücü azalır. 4. Biriktirme gücü artar, boyu uzar. kta oluşumu denge profili menderes Akarsu Birikim şekilleri 1 Birkinti koniST yelpazes 2 Irmak Adası 3 Taban Seviyesi ouas BIRIKTIRME 4 Taraça (Epirogenez) menderes NOT/ En fazla etkili da Akarsular * Kumullar Rüzgar Şekilleri iç Anadolu G.D. Anadolu Kurak ve yarı kurak alanlarda yeryüzünü şekillendirir. ▸ En fazla etkili olduğu bölgeler İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleridir. Kara) Aşınım ✓1- Mantarkaya. ✓ 2- Tafoni ✓ 3-Yardang, 4- Şahitkaya. Birikim 1-Lösler RÜZGARAŞINIM ŞEKİLLERİ 2- Barkan 3- Kumullar 1.Mantarkaya 4. Yardang Kum tepesi Mantarkaya Şahitkaya Kumul Tafoni Barkan Yandang Lös 2. Tafoni 3. Şahitkaya Etimullor man kurak delto Sahalığı Akdeniz Karstik Şekiller ► Su içerisinde çabuk eriyebilen kayaçların oluşturduğu şekillerdir ✓ Kalker(kireçtaşı): Akdeniz Batı Toroslar → Jips: Sivas, Kayseri, Ankara * Kaya tuzu: Cankırı Karstik Aşınım Şekilleri Akdeniz Bölgesinin Lapya: En küçük karstik aşınım şeklidir. Terra rosa topraklar bulunur. tipik topray Dolin: Lapyaların erimesi ile oluşur. Uvala Dolinlerin birleşmesi ile oluşur. Polye: En büyük karstik aşınım şeklidir Karstik ova demektir. AKDENİZ Tefenni, Acıpayam, Kestel, Korkuteli, Elmalı, Muğla, Çivril, Tovas Düden: Su batan çıkan diye bilinir. TALLEM хать ▶Mağara: Yer altı sularının yaptığı erime boşluklarıdır. Beldibi, Damlataş (Antalya), İnsuyu, Ballıca ( Tokat), Karaca, Yarımburgaz (İstanbul) Antalya Obruk: Mağara tavanlarının çökmesiyle oluşur. колда Cennet-Cehennem Obrukları mersin Karstik Birikim Şekilleri magara Sarkıt Dikit sarkit sütun dikit Sütun Traverten: Yer altından çıkan sıcak suların karstik kayaçları eritmesiyle yüzeye çıktıkları yerlerde yaptıkları birikimdir. Denizli Pamukkale Dolin Kalker ⇒ karstik Lapya Polye (golova) Uvala Kör vadi Kalker Su yatan Düden) Mağara Obruk Sarkıt Dikit Sütun Denizli Traverter Su çıkan GELİŞİMİ + 2000m üzerinde Hakkan cito Buzul Şekilleri mankuşakta En az etkili olan dış kuvvettir. mutlak konum deniz 1 Seviyesinde ▸ Deniz seviyesinde buzula rastlanmaz. Bu yüzden fiyort ve skyer kıyı tipi ülkemizde görülmez. ► Buzul şekiller 2000 metre ve üzerinde vardır. Temel sebep yükselti. Gena duşumla Not: Türkiye'de Güneydoğu ve Ege Bölgelerinde bulunmaz. Kaçka Yalnızçam Giresun Uludağ Erciyes Sultan Dağı Mercan Aladağlar Buzul Bey Dağ Bolkar Dağı falez Kıyı Şekillenmesi Dalga Aşınım Şekilleri Falez Yalıyar): Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür. Deniz Kıyısındaki uçurumlardır. Dalga Birikim Şekilleri Kıyı oku Kıyı kordonu Fyord suver) deniz seviyesi skyel Mercan (Atol) → sicak, ekvatora watt okyanus → Lagün(Qeniz kulağı): Kıyı kordonlarının büyüyerek zamanla koy ya da körfezin önünü kapatmasıyla oluşmuştur. Büyükçekmece, Küçükçekmece, Durusu ve Akyatan ►Tombolo Kıyı oklarının zamanla kıyıya daha yakın olan bir adayı karaya bağlamasıdır. Sinop/inceburun, Balıkesir/ Kapıdağ yakin Plaj Kıyı oku Lagün Kıyı kordonu kara ckrz bulary Ria ada Tombolo Eski ada Dağlar paralel → Akdeniz (Faleder) Boyuna karadeniz Dadanın dik uzandığı yer Ege enine kıydar Dalmaçya Limau kalanku - Antalya Haliç istanbul'da Falezer Enine TÜRKİYE'DE KIYI TİPLERİ Boyuna Ria ipi Kıyı istanbul Bogda paralel Boyuna Kıyı Istanbul (Haliçli-Limanlı) imanlı orta karadeniz Ria Hauch Limanu Dalmacya kalanku Ege dik dağlar uzavr Ganaleate Boggal Enine Kıyı 8 Kalankli karstik Ria Tipi Kıyı Dalmaçya Tipi Kıyı Boyuna Kıyı 7 Antalya pardel