Türkiye'nin Hidrografyası

Alternatif metin:

karade Hazar Sınırımız dısında doğup ülkemizde dökülenler - AST Lübna UZANIS YÖNLERT delize Dünyanın ters & yone ola tek nehri merig Aldov Bulgerista Ege Coğunlukla doğu-batt, ya da batı-doğu yönünde uzanır. Kabaca Akarsuların büyük coğunluğu boyuna gelisme oregrafik hatların ve tektonik dep. uzanısına uyacak bicimde sazı büyak akarsular yer yer keskin dirseklerle boğazlarda jecerek, orografik nation dikine kestikler gsidiar. Sakarya zılmak Yesilirmak niz CamScanner ile tarandi Doğu-bati EGE BOLGEST Bakırcay, Gediz, E. menderes, B. Menderes Sakarya Nehri'nin kolu Porsuk cayı soganu Dağlar güneyi Firat Nehri Aras Nehr caluh Nehrt Tohma Irmağı Dicle'nin Diyarbakar. Sürt arasında kala ve güneyinden gecen au Ege'ye dökülen, meric Nehri'ne sularını boşaltan Ergene Irmağ doğudan - batiya Irmagi / Yeşilırmak, kelkit Timag Dicle Batan cayl / Firat karasu ve murat Kızılırmak Kızılda - Sivas arasında kalan kesim Sakarya Sariyaragi ile Bileak arasında Lala Eisim (doğudan batiya Susurluk Nehri'nin simau cayi, Demirci ve Alacam Dağları arasında kabaco doğudon batıya doğru seyretmekte iken Smalligi'nin kuzey bati- bir olsekle kuzeye yönelir. Sinda uwabat gsla le manyas Gola arasında geçer ve Susurluk Nehri ana mecrasında bağlanarak marmara Denizi'ne diskolci Dicle Nehri, Diyarbakır ile slirt arasında batider doğuya doğru aktığı halde Baggöze nin batısında bir diisel yaparak güney - güneydoğuya Irak top. Firat Neuri ana mecrasing bağlar. yonerr Sattul Arab Dicle ve Firat birleşiminden meydana gelen büyük nehir. Basra k. do2010 Amanos Dağlanda besteren akarsula iskenderun börfezine disbular. Orta ve Batı Toroslardan besteren ve güney akışlı olan 100'den fazla kısa boylu akarsuyumuz vardır CamScanner ile tarandi AND-DAGTIM ALARSULARIN KAYNAK MERKEZLERT Akarsularımızın kaynaklanını aldığı bazı doruk sahalamı vardır. iç Batı Anadolu'da bu doruğun merkezinde murat Doği yer alır. kuzeybatısında saphane Daği, güneydoğusunda Ahir bagi bulunur. Buradan çıkan Gediz Nehri'nin yukarı mecrası ve B. menderes'in Ege Denizine Bonaz coy deniz Susurluk N. kolu olan simau cayl - kocasu marmora D. eksoreik Sakarya'nın kolu olan porsuk cayl → Karadenize ม. Eber - Akşehir adlü'ne (andorelk havza) havzasına Akarcay da acık hauza kapal hauza Doğu And. akarsularının Enemli (ar doğitim merkezi uzun Yayladır. Buradani Tecer D. kesimi zamanti Inması ve Göksu Akdeniz'e → Basra kiire Seyhan'ın kolu olan Fırat'ın kolu ola Tohma Immagi aynı zamorda karasu Irmağının çaltısuyu kolu K Pirat'a bağlanır. Kızılırmak'ın kolu ola Acisu Immagi - karadeniz'e Bingal Dağları doruğu sularını Hozor Denizi'ne gönderen Aras Nehr ve Pirat N. ne bagionan murat Irmasının peri Juyu kolunun başlagıcındadır. iç Anadolu'da iki böyük akarsuyun su bidumü clagisini gestiği önemlT yerlerden birisi de Ankara'nın doğusundadır. Ankara'nın değusunda yer alan doğuk saha, sularını karadeniz'e bosalto Sakarya Nehir ile kızılırmak Nehri'nin birbirine çok yaklaştığı yerdedir. CamScanner ile tarandi AKARSULARIN BESLENME KAYNAKLARI (Ⓒ Yalnız yağmurlarla beslenen akarsular ②Yalnız kar ve buzlarla beslenen akarsular → Yalnız yağmur ve kar sulanyla beslenen akarsular ④ Yalnız gür kaynaklarla beslenen akarsular Nusaybin yakınındaki çağçağ Çayı'nı Aksu ve karasu karstik kaynak- lari bester Bu cayin suları hidroelektrik santralini caliştirir. Sarımsaklı Çayı'nın Bünya yakınındaki Anorbası kay, besler. Habur Irmaginida karstik arazider bosala bir fay kay. besler. ⑤ Yalnız sel sularıyla beslenen akarsule * Yamac egiminin fazla ve zeminin geçirimsiz olduğu yerlerde bu sellenine kısa sürede gerceklesir. !ic Anadolu Bölgesi atarsuları bu gruba girer. Cüntü yağı meusimlikti. ⑥Yalnız göl sularıyla besteren akarsul❤ Bunlar gölün yüzeysel gidegenidir. Bu akarsuloin barlogic noktası gāl kıyısının en alcak yeridir." kara bere many as adü umabad Gayulabat a. Garsak suyu Janik Gölü Baycle meten coy! - Büyük melen Golu Garci Deresi Aksu cayl Gıllır Golu Wekli Gola ③Yağmur, kar, buz ve gor kaynaklaria beslenen akarsula - karma rejimlidirler. Beslenme havzalon nispeten büycktar. Akmo strelen Bakımında Akarsula 1- sürekli akarsula 2- süreksiz akasulo 3- Epizodik akarsulor meusimlik belli bellsiz CamScanner ile tarandi ANA SU HAVZALARI 25 ana su havzası bulunmaktadır. 13' akarsu havzaları, 12'si irili ufak nehir ve golleri kapsar. ★ 21'1 açık havza, 4'ü kapau hauzadır. Konya, van Golü, Burdur Golü ve Akarcay * Aynı zamanda 5 tanest sınırı asa sulardır. Firat-Dicle, meric-Ergene, Asr, corun, Aras Ortalama yağış miktarı 643 mm. yıllık ort. akışları 186 milyor m³ 'tür. Açık Havzalar 1. marmara 2. Susurluk 3. kuzey Ege 4. Gediz 5. k.menderes 6. B.Menderes 7. Batl 8. orta 9. Doğu Akdeniz "akarsu akaclama" "Deniz akoclama havzalar" 10. Seyha 11. ceyho 12. AST 13. Doğu 3 karadeniz 14. Batt 15, Yerlinal 16. Kızılırmak 17. Sakarya Karadeniz marmora Akdeniz Basto CamScanner ile tarande rueriye AKARSU REJİMLERi Regimler üzerinde rol oynayan faktörler; Lyağır, sıcaklık) ✓ iklim ✓ Rölyef ✓ yapı ve litologi ✓ Bitki örtüsü ✓ Beself foaliyetler KARADENİZ BÖLGESİ AKARSULARI Her meusim yağışlı, zemin gecirimsiz a) Akarsuların büyük bir kısmı kısa boyludur. - Dağların eteklerinden doğar ve karadenizle dökülür. Yalnız yağmurla beslenir. - kar beslenmesi ikinci planda Bu sebeple akarsular playyal karakterlidir. . • Alsu cayl • Macka Cayi • Değirmendere Deresi orneir b) Akarsuların bir kısmı da kıyı dağları gerisindeki yerlerden sularını alır. Bunlar plüvid -nival karaktelt akarsulardır. Coruh korma regimit PIOVIO - Nival karakterl • Yenice (Filyas) Irmağı melet cayl . Deurakani cay! ' Coruh Nehri. ' Kelkit Imag Bazilon buzullarda beslenir. (glasiyer) . Kailimmak . Sakarya ) c) Sınırları dışında kaynağını alar ve karadeniz'e dökülen akarsular da vodi yesilmak Karma rejimli * Akarsuların soğu düzensiz regimia conut balgenin daşuk ve ergebent olman CamScanner ile tarandi MARMARA BOLGEST AKARSULARI Bölge sularını drene elen 3 akarsu vardır. 1) sularını meric Nehri ana mezrasına boşalton Ergene Irmall 2) Sularını marmora Denialne bosaltan Susurluk Nehri 3) Sularına koradeniz'e bosalton Sakarya Nehit * Akarsuların coğu yağmurla beslenir. maksimum seviyeye mant venisonda ulallt. ise agustas - eylül aylarında görülür. Akarsular sel karakterli ve düzensiz Bazı yıllarda sağanak yağışlı yazın gecici seviye yükselmesine sebep EGE BOLGEST AKARSULARI Başlıca akarsulan i *Bakırcay * cedia * k. Menderes * 3. Menderes Ege'den beslenir, Ege'ye dökülür. olur kaynağını egeden alıp sularını baska bölgelere boşalta akarsular da vardır. * Susurluk - Simau Gayi, kocasu marmara Denizi * Sakaryo N. - Porsuk cayi Karadeniz, Akarcay → Akşehir mölü Bölgede geniş tabanli vadiler bulunduğu için genis tabanu akarsulo buralarda akarlor dolaywıyla yer altına sizma ve buharlaşma ile su kaybederler. Yaz kuraklığında Lağustos) akarsu seviyelerinde alcolma gordar. Subatta maksimum seviyeye ulaşır. * Ege B. akarsular karla beslenme on plandadır genellikle yağmurla beslenir. Gediz Nehri ve 3. Menderes Nehri'nin yukarı ağırında maks selle nisa. rejimler dozensta CamScanner ile tarandi AKDENIZ BOLGEST AKARSULARI 12 SELGEST AKA * Bölge dağlık olması (Toroslar) sebebiyle akarsular, hızlı akışlı ve düzensiz regime sahiptir. Yaz kurakıpı sebebiyle akışlarında azalma, sularında cetilme hatta kuruma görülür. Bsigenin kaustik arazilere sahip olması nedeniyle bazı akarsular kaistik yeraltı sularıyla beslenirler. → kōpiù cayi * manaugat soyl karstik kay, beslenirler * Seyhan N. ceyha N. Nispeten rejimleri DÜZENLT Akarsuların yalnız yağmur ve ayrıca yalnız karlarla beslenen kollendo dir. Yağmurun bitig - dönemde doğrudan akusa geçmeyen, düşük sıcakuk nedeniyle belli bir süre driü halinde karlann erimesiyle; ilkbaharda akışta artis görülür. Bir kismi plovial tipte, bir kısmi Pluvio-Nival tipte. iG ANADOLU BÖLGESİ AKARSULARI) * Bölgenin dağlarla çevrili olması deniz etkisinin iç kısımlara sokulma- sını engellemis ve yağış miktarında da azalma görülmüştür. az (Te'nin en yogis alan bölges!) ocak ayında akarsu seviyelerinde düşme görülür. (kar yaşıcı) mart - nisch ayında yükselme " For erimeler karların eridigi buharlaşmanın arttys, yoz doneminde (agustos) akarsu seviyelerinde düşmeler olur. sel karakterli, düzensiz rejimli akarsula tamamen kurur. Akarsuların bir kısmı dis drenago başlidir. Bir kısmı da andorek havza tabanında son bulur. kızılırmak ve sakarya Nehri CamScanner ile tarandi Kızılırmak İlkbaharda yıllık ortalama debinin üstünde akış görülür. azami debt asgari debi nisan cylül Andoreik hauzanın en önemli akarsuyu carsamba Cayı'dır. Toros D.'nin eteklerinden hauzo tabanına sularını boşalter çok sayıda sel karakterli ve düzensiz rejimui akarsulo vodr. Bunlar genellikle meusimuk akaru akaisulardır. meram cay → sel karakterlidir. DOĞU VE GÜNEYDOĞU BELGELERT AKARSULARI) * Kura Irmağı Alpacayl * Aros Nenri * Dide * Frat ) Hazaihe Güzelsu korasy Bend-i mahl van kapa auzasi Basra körfezi Coruh Nehri'nin goney kolları & Anadolu bölgesine girer. seyhan ve ceyhan'ın da bir kısmi D. Anadolu'ya girer. Bu akarsula karma rejimlidir, genellikle de düzensiz regime sahiptir. Kışın yüksek kar yağışı old. için seviyelerde düsüs gült ilkbahar sonlar ve yazın yükselme Arat Nehil kısın fazla yağış almaz. (kar), seklinde Bölge yüksek old. için kuzeydoğu kesimi haris sıcaklık düser ve kor erimelert pecilall. Bu da seviye dusüsüne ve çekikuge sebep olur. İlkbaharda kar erimeleri ve bu erimelerin hauzanın büyük bir kısmında aynı devrede gerçekleşmesi bolg. akarsuların seviyelerinde hissedilir. Anadolunun ko kollor Yukarı mecrala yazın bol yarış alır. ( karasu) yükselmeye sebep Go'da aşırı sicakuk, buharlaşma ve yeraltına sızma nedeniyle su kaybı Seviye durer dur Sonbaharda bazı kesimlerde yağ194 geçer ve skakut dosura tle buharlas- manın azalmar Firat Nehri'nde seviye yükselir. CamScanner ile tarandi - TÜRKİYE'NİN YERALTI SU KAYNAKLARI Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın: Bir kısmı bitkiler tarafında tutulur. 11 N atmosfere karışır (buharlaşarak) Bir kısmi Waey akışa geçer Bir kısmı da zemin tabanına bağlı olarak yer altına sızdığı ve yer. altında rezerv kayacları icinde depolcharak yer altı sularını olusturdyu bilinir. Yer altı suları ülkemizde ovo zemininin derinliklerinde bulunur. Buralar suya doygun zonlar Lakifer) halindedir. Bir kısmı beslenme şartlarına bağlı olarak basinchi sulo halindedir. Türkiye artezyenler geolojik, geomorfolojik yapısı ve gelişim sürecieri ile klimatolojik, hidrografik kosullerin cesitüligi, değiskenligt sonucunda intiva eder, bu kaynaklo, Artezyen kaynaklar Fay kaynakion vadi (yomac) kaynaklon karstik (vokie) kaynakla ) oloak sınıflandırılır. Ülkemizde kaynak suları fiziksel ve kimyasal öz. göre de sınıflandırlur. Bunlo; - geotermal su kaynaklar sifali su kaynaklar tuzlu acı kaynaklo karbonatlı su kaynaklen olusturur. ①Türkiye'de Artezyon kaynaklo insan müdahelesi ve sondag kuyularıyla yeryczüne çıkarılan soğuk ve bosincu yer altı su kaynaklardır. Ülkemizde -Trakya iç Anadolu Doğu Anadolu bolg.deki senklinal ovalarda yaygındır. Doho çok tarımsal sulamalarda kullandır. Baslica artezyer havzalos; - Aksehir H. Amik Quasi Bursa Ceylaping Quasi Kimaras ovalar alkede hemen butun. Qvaloda, lame kullanma suyu temini Ziraat sahalarının sulanması için açılan Harron Quasi güney bölümü kuyular vardır. caldıran " Elazig " CamScanner ile tarande (③) Türkiye'de Fay kaynaklan. Yer kakuğundaki tektonik deformasyonlar sonucu meydana gelen kırılma lle olusor dozlem boyunca su cıkışının meydana geldigt kaynaklara denir. Bu tip kaynaklar, yerin derinliklerine kadar uzanan faylorda bestendiği icin genelde sıcak suya sahiptir. Parku mineralleri enterek bünyesine katar. gechigt yerlerden Bu nedenle fay kaynaklor mineralce zengindir. kaplica Ilica lica) gibt isimlerde andur. ✓ Sadık turizmi Jeotermal ene ✓ bonutloin isitilmari ✓ maden suyu Afyon Alaşehir (manisa) Aliağa (Tamir) Audin Baukesir Burso Canakkale Eraurum yerleşim birimlerinin Ischilmasi, Jeotermal su potosiyeli acısında yetetüdir. Dikili / Bergona Llamir) seraculik paauyetlerinde de faydaladır. Buharla karşık geotermal sulordon enery aretimi de gercekleştirilir. ekonomiye katkı sağlar. Aydın-Germencik ve Buharkent' de yapımı tamamlanarak hizmete girmiş, olen jeotermal enerji santralleri dikkat çeker. Tuzla eneri üretimine bibli uygun for Her sunar. Simav ③Türkiye'de vadi. (Yamaç) kaynaklon vadilerin yer altı sularının yüzeyinden daha derinlere kadar kazındy durumlarda oluşur. sular yukorda gelir, vada yamacında oluşur. Yamac kaynağı da denir. Bu tür kaynaklar; litolask yapı enlem beslerim durumuna göre forch 62. saup olabilir. CamScanner ile tarandi ülkemizde bu tür kaynaklara akarsu ve ova yakınınder rastlayz. Talves) kaynaklon blarak farkle alt toro, de bulunan bu kaynaklar muhtelif yapıdaki arazilerde akorsuyun yamaclar ve talveglert boyunca sotalar. akarsu yatağının en derin noktalarını birleştiren clzgi Yatay strüktürde; gelişen konsekat akarsu yatağın her iki tarafında gelen, gedirimli - gecirimsiz temas yerini izleyerek alkış gösterir. monoklinal Strüktürde, konsekat resekant dasekant özellikle < subsekent vadi yatağının daha çok tek tarafinda alko Klurimuı yapılarda antiklinal vadinin her 2 yamacından alkar. ④ Türkiye'de karstik kaynaklo karstik kayacların oluşturduğu (kalker, Jips, kaya tuzu) arazile yüzeysel Suyun litolojik yapının permabilitesi ve parazite yapısı ile geomorfolojik oluşumlar nedeniyle yer altına slama ve tekra meydana gelen kosilasma sonucu yüzeye akmasıyla oluşan kaynaklara denir. Sulor genellikle soğuktur. Yeryüzünde akış gösteren akarsulo-ın bir kısmı çatlak ve yauk ile yer altına acılan doğal kuyulain bulunduğu kesimlerde yeraltina intikal eder. Bunker yer altında belli bir mesafe boyunca akış gösterir. uygun yerlerde tekro- topografya sathinda büyük debili kayn. sek. çikis gosterir. resuljans tip² Bu çıkış süresince yerine gore bit kısım elementler çökelir ve travertenle durur. Voklüz: Atmosferde karstik arazi üzerine düren zemindeki diaklaz ve fissorleri (catlak ve york) takiben yer altına sızması yer altındaki catlaklar ve boşluklo boyunca ilerlemesi ve tekrar diyaklazlarda yüzeye akmasına denir. Bol debili, berrak, kame suyuna uygundur. CamScanner ile tarandi resūrjans: karstik, litolojik birimlerin hakim oldyou arazilerden gecen bir aber suyun yatağı üzerindeki doğal sukurloda, yer altında düşmesi sonra karst sistemi halinde yer altı suyunu teslal etmesi ve belli mesafe aldıktan sonra tekrar yüzeye alleması sonucu meydana gelir. kirlenmeye çok müsait, bulanık akarsulardır. estavelle: karstik arazilerden, yeraltına acılar düdenlerden yer altına Suzan ve tekrar yüzeye çıka kaynaklardır. Gōl, batabuk alanlar. eksorgans: karstik sahalarda arazilerden gelen suyun sızıntille bestermesi sonucu oluşur. Sifonce kaynaklar 9: karstik arazilerde yer altı galerilerinin bir disek teşkil ederek derinleşmest ve basincla meydana gelmesi Dolin tabanu kaynakla. Basing etkisiyle fiskırarak akmasıdır. (vaklözden forth olarak) karstik kaide seviyesinden alkan konsilk kaynakla korstlaşmarin nihai sevyest ülkemizin farku yöntemlerle tespit edilmir yer altı akorsulor vardır. Bunlari Ekseriya Bati Orta Toras Dağlar kesiminde bulunur. Yeraltı akarsuloi sadece Toros kesimlerine özgü değildir. * Kirkg52 - Pinarbaşı membalor Karaman - Göksu Pinargazi mağarası (Beyrehir) * Teke yarımadasının Aked. sawil geridi boyunca Gembas Polyest Bolger kaynakla - Türkiye'deki Tuzlu ve acı su kaynakla Türkiye'nin karbonatlı su kaynaklen k.menderes Bozdo B. menderes DUT (yeşilırmak sivas köse doğlor Kızılırmak →sivas Seyhanskoyee Tantal CamScanner ile tarandi