Tortul ve Başkalaşım Kayaçların Detaylı İncelenmesi
Kimyasal Tortul Kayaçlar
Kimyasal tortul kayaçlar nelerdir ve nasıl oluşur? Suda çözünmüş maddelerin üst üste birikmesiyle oluşan kayaçlardır.
Example: Kimyasal tortul kayaçlar örnekleri şunlardır:
- Kalker (kireç taşı)
- Jips (alçı taşı)
- Kaya tuzu
- Traverten
Highlight: Kimyasal tortul kayaçların bulunduğu yerlerde lapya, uvala, dolin, polye, obruk, mağara, sarkıt, dikit, sütun ve traverten gibi yer şekilleri oluşmaktadır.
Organik Tortul Kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının üst üste birikmesiyle oluşan kayaçlardır.
Örnekler:
Definition: Kömür, bitkilerin taşlaşmasıyla oluşmuştur. Oluşum zamanlarına göre sınıflandırılır:
- Birinci Jeolojik zamanda oluşanlar: Taş kömürü
- Üçüncü Jeolojik zamanda oluşanlar: Linyit
- Yakın zamanda oluşanlar: Turba
Vocabulary: Tebeşir, denizlerdeki bir mikroskobik canlı türünün kalıntılarının üst üste birikmesiyle oluşmuştur.
Example: Mercan kayalar, mercan adındaki canlıların kalıntılarının üst üste birikmesiyle oluşmuştur. Genellikle tropikal kuşaktaki sığ sıcak sularda bulunurlar. Bunlar adaları meydana getirirse, buna "atol" denir.
Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçlar
Başkalaşım kayaçlar tortul ve magmatik kayaçların yer kabuğunun derinlerinde yüksek sıcaklık ve basınç ile mineral ve yapısal özelliklerinin değişmesiyle oluşur.
Başkalaşım kayaçlarının oluşum örnekleri:
- Kömür → Elmas
- Kalker → Mermer
- Kum taşı → Kuvarsit
- Granit → Gnays
- Kil taşı → Şist
Bu kayaçların oluşumu, yeryüzünün dinamik yapısını ve zamanla geçirdiği değişimleri anlamak açısından önemlidir.