Ekstrem Doğa Olayları ve Küresel İklim Değişikliği
Günlük hayatımızda gördüğümüz aşırı sıcaklar, ani seller veya kuraklık gibi durumlar aslında ekstrem doğa olayları olarak biliniyor. Bu sıra dışı olaylar üç ana kategoride inceleniyor ve her biri farklı nedenlerden kaynaklanıyor.
Meteoroloji-hidrometeorologi kökenli olaylar arasında aşırı sıcaklar, kasırgalar, şimşek, dolu ve sel gibi hava durumuna bağlı durumlar var. Bunların içinde kuraklık özellikle önemli çünkü tarımı etkiliyor ve toprak kaybına yol açıyor. Türkiye'de en şiddetli erozyon İç Anadolu'da, özellikle Tuz Gölü çevresinde görülüyor.
Jeoloji-jeomorfoloji kökenli olaylar deprem, tsunami, volkanik patlamalar ve heyelanları kapsıyor. Astronomi kökenli olaylar ise meteor düşmesi gibi uzaydan gelen tehlikeleri içeriyor. Bu kategoriler sınav sorularında sıkça çıkıyor, o yüzden örnekleriyle birlikte ezberlemen gerekiyor.
Küresel iklim değişikliğinin temel nedeni sera etkisi. Atmosferdeki gazlar güneşten gelen ısıyı hapsettiğinde dünya ısınıyor. Fosil yakıt kullanımı, fabrikalar, ormansızlaşma ve şehirlerdeki şehir ısı adaları bu durumu daha da kötüleştiriyor.
💡 Önemli Not: Şehir ısı adası, beton ve asfalt yüzeylerin ısıyı arttırması ve rüzgar geçişini engellemesi sonucu oluşur!
Bu değişimin sonuçları oldukça ciddi: ekstrem olayların artması, su kaynaklarının azalması, buzulların erimesi ve bazı türlerin yok olması. Sosyal açıdan da göç, mülteci sorunu ve ekonomik kayıplar yaşanıyor.
Uluslararası toplum bu sorunla mücadele için Kyoto Sözleşmesi, Paris Anlaşması, Montreal Protokolü gibi anlaşmalar imzalıyor. Bu sözleşmelerin ortak hedefi fosil yakıtları bırakıp güneş ve rüzgar gibi temiz enerji kaynaklarına geçmek, sera gazı salınımını azaltmak ve geri dönüşümü artırmak.