Deprem Dalgaları ve Tektonik Kuşaklar
Bu bölümde, deprem dalgaları ve dünya üzerindeki tektonik deprem kuşakları incelenmektedir. Deprem dalgaları, sismik dalgalar olarak da bilinir ve iki ana kategoriye ayrılır: Cisim dalgaları ve yüzey dalgaları.
Definition: Deprem dalgası nedir: Deprem sırasında yerkabuğu boyunca yayılan enerji dalgalarıdır.
Cisim Dalgaları:
-
P Dalgaları (Primal):
- En hızlı dalga türüdür.
- Katı, sıvı ve gazlarda hareket edebilir.
- Enerji yönü, dalga yönü ile aynıdır.
-
S Dalgaları:
- P dalgalarından daha yavaştır (4-5 km/sn).
- Sadece katılarda oluşur ve hareket eder.
- Enerji yönü, dalga yönüne diktir.
Highlight: En yıkıcı deprem dalgası genellikle yüzey dalgalarıdır, özellikle Love ve Rayleigh dalgaları.
Yüzey Dalgaları:
- Love Dalgaları
- Rayleigh Dalgaları
Bu dalgalar çok hızlıdır ve kırılma ve kopmalara neden olabilir.
Vocabulary: Love dalgası nedir: Yeryüzüne paralel hareket eden ve yapılarda yatay salınımlara neden olan yüzey dalgasıdır.
Dünya üzerinde üç ana tektonik deprem kuşağı bulunmaktadır:
- Pasifik Deprem Kuşağı: ABD'nin batısı, Ekvador, Meksika, Şili, Japonya, Kamçatka, Filipinler, Yeni Zelanda
- Atlantik Kuşağı: İzlanda
- Alp-Himalaya Kuşağı: İtalya, Türkiye, Yunanistan, İran, Afganistan, Pakistan, Fas
Highlight: Tektonik deprem nedir Türkiye'de nerelerde görülür: Türkiye, Alp-Himalaya deprem kuşağında yer almaktadır ve bu nedenle yüksek deprem riski taşımaktadır. Özellikle Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Fay Hattı boyunca sık sık tektonik depremler görülmektedir.
Example: Türkiye'de deprem ile ilgili bilgiler: Türkiye'nin %92'si deprem riski altındadır. Özellikle İstanbul, İzmir, Bursa gibi büyük şehirler yüksek deprem riski taşımaktadır.
Bilgi Notu: Kanada, Grönland, Avustralya, Orta Avrupa, Baltık, Sibirya, Afrika ve Arabistan yarımadası gibi bölgeler nispeten düşük deprem riski taşımaktadır.
