Toprak Oluşumu ve Türleri
Toprak oluşumu, uzun bir süreç sonucunda gerçekleşir ve çeşitli aşamalardan oluşur. Bu aşamalar kayaçların ayrışması ile başlar.
Highlight: Toprak oluşumu, kayaçların ayrışması, humus oluşumu ve olgunlaşmış toprak katmanlarının oluşması gibi aşamalardan geçer.
Kayaçların ayrışması iki şekilde gerçekleşir:
-
Fiziksel Ayrışma: Günlük sıcaklık farkının yüksek olduğu yerlerde görülür. Örneğin, yüksek kesimler ve denizden uzak iç kesimlerde toprak oluşumu yavaş gerçekleşir.
-
Kimyasal Çözünme: Sıcaklık ve nemin fazla olduğu yerlerde görülür. Bu bölgelerde toprak oluşumu daha kolaydır.
Vocabulary: Humus - Topraktaki organik madde. Toprağa koyu renk verir ve verimliliği artırır.
Toprak oluşumunu etkileyen faktörler şunlardır:
- Ana kaya türü
- Yükselti
- Eğim
- Bakı
- Canlıların etkisi
Example: Kireçtaşının üzerinde kireçli toprak oluşur. Eğim arttıkça toprak tutunması ve oluşumu zorlaşır.
Olgunlaşmış toprak katmanları (horizonlar) şunlardır:
- A Horizonu (Yıkanma): Bitkilerin büyüdüğü ve humusun bulunduğu katman.
- B Horizonu (Birikme): A'da yıkanan maddelerin biriktiği katman.
- C Horizonu (Ana kaya parçaları): Ana kayanın parçalanmış kısımlarının bulunduğu katman.
- D Horizonu (Ana kaya): Ayrışmamış ana materyal.
Definition: Zonal Topraklar - İklim ve bitki örtüsünün etkisiyle oluşan, ABC horizonlarına sahip topraklar.