Kıyı Tipleri ve Oluşum Faktörleri
Türkiye'de kıyıların şekillenmesinde etkili faktörler arasında deniz seviyesinin değişmesi, yer kabuğundaki çökmeler, yeryüzü şekilleri, akarsular, buzullar, dalgalar, akıntılar ve jeolojik yapı yer almaktadır. Bu faktörler, farklı kıyı tiplerinin oluşmasına neden olmaktadır.
Limanlı kıyı tipi, akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşur ve ön kısımda korunaklı bir set meydana gelir. Karadeniz'in kuzey kıyıları, Büyükçekmece, Küçükçekmece ve Durusu (Terkos) bu kıyı tipine örnektir.
Highlight: Limanlı kıyılar, doğal limanlar oluşturarak deniz taşımacılığı için önemli avantajlar sağlar.
Ria kıyı tipi, akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşan ve girinti-çıkıntısı fazla olan dik kıyılardır.
Definition: Ria kıyı tipi, deniz seviyesinin yükselmesi sonucu akarsu vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.
Dalmaçya kıyı tipi, kıyıya paralel uzanan sıradağların deniz altında kalmasıyla oluşur ve Adriyatik Denizi kıyılarında görülür.
Enine kıyı tipi, dağların kıyıya dik uzandığı, girinti-çıkıntının az olduğu, koy ve körfezlerin çok olduğu kıyı tipidir. Bu tip kıyılarda doğal limanlar çok, kıyı uzunluğu kısadır ve deniz etkisi iç kesimlere kolayca sokulabilir. Ege kıyıları bu tipe örnektir.
Example: Ege kıyıları, enine kıyı tipinin Türkiye'deki en belirgin örneğidir.
Boyuna kıyı tipi, dağların kıyıya paralel uzandığı, girinti-çıkıntının az olduğu, koy ve körfezlerin az olduğu kıyı tipidir. Bu tip kıyılarda doğal liman azdır ve kıyı ile iç kesimler arası ulaşım zordur. Karadeniz ve Akdeniz kıyıları bu tipe örnektir.
Vocabulary: Boyuna kıyı tipi, kıyıya paralel uzanan dağ sıralarının oluşturduğu kıyı şeklidir.