Solunum sistemi

Alternatif metin:

doğru olan hareketi ile bu maddeler mukusla birlikte • Soluk borusu iki bronsa ayrılır. Bronslor akciğer içerisinde dallora ayrılarak bronşcukları oluşturur. Bronscuklar. alveol olarak adlandırılan havo kesecikleri ile son bulur. • Go2 alışverişi alveollerde gerçekleşir. Oksijen alveol boşluğundan alveol kil collorina, kondaki karbondioksit alveol boşluğuna geçer. Böylece alveol kılcallarından geçen kandoki oksigen miktarı artarken, kar bondioksit miktarı azalır. NOT= Alveoller, akciğerin içinde bronşçukların uç kısımlarında üzüm Salkımına benzeyen, gaz değişiminin gerçekleştiği, yüzeyin artırıldığı tek katlı epitelden oluşan ke seciklerdir. NOT= Alveollü akciğer çekirdeksiz alyuvar, kas yapılı diya fr a fram sadece memelilere özgüdür. Insanda iki tane olan akciğer, süngerimsi yapıdadır. Akciğerler, pleura adi verilen çift katlı bir 2ar ile çevrelidir. İki 2ar arasında bulunan pleura SIVISI, nefes almayı kolaylaştırırken aynı zamanda kaburga kemiklerinin akciğere zarar vermesini engeller. İki 20r katmanı arasında basınç daşüktür ve içine hava. Bu durum soluk alma olayını kolaylostırır. Akciğer Toplardamar Kolu (Oksijence Zengin Kan) Sol Bronşiol girmez. • Alveollerin iç yüzeyi Surfakton adı verilen bir madde ile kaplıdır. Sur fakton protein ve fosfolipit korışımı bir salgı olup alveollerin yüzey gerilimini düşürür su alveollerin açık kalmasını sağlar. kaybını önler ve • Sağ akciğer sol akciğere oranla biroz daha büyüktür. Sog akciğer üç loptan, sol okciğer Akciğer Atardamar Kolu (Oksijence Fakir Kan) Alveol Kılcalları Alveoller iki lopton oluşur. Her bir akciğerde akciğerin fonksiyonel birimi olan yaklaşık 300 milyon adet alveol bulunur. Her bir akciğerde alveollerin toplam yüzey alanı 70m² dir. SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI Göğüs Kafesi Yükselir Göğüs Kafesi Alçalır AA Diyafram Aşağıya Çekilir Soluk Alma Olayı Göğüs Boşluğunun Hacmi Artar, Bu Nedenle Hava Akciğerlere Alınır Diyafram Yükselir Soluk Verme Olayı Göğüs Boşluğunun Hacmi Azalır, Havayı Akciğerlerden Dışarı İter •Soluk alışverişinin yapılabilmesi için, diyafram ve Sonucu kaburgalar arası kasların kasılıp gevşemesi akciğerlerin içindeki hava basıncının değişmesi gerekir Diyafram cizgili kos yapısındadır. NOT Soluk alıp verme hızını omurilik soğanı ve pons denetler. NOT- Akciğerler kas değil süngerimsi yapıdadır. Kasılıp gevşemez. Soluk Alma •Diyafram ve kaburgalar arası kaslar kasılır. Soluk Verme . •Diya from ve kaburgalar arası kaslar gevser. •Diyafram aşağı doğru hareket eder ve düzleşir. . • Kaburgaların uçları yukarı doğru hareket eder. Göğüs kafesi genişler ve akciğerlerin hacmi artip, basıncı azalır. Atmosfer basıncı > akciğer basıncı olduğundan have akciğere dolar • Diyafram yukon doğru hareket eder ve kubbelesir. • Kaburgaların uçları aşağı doğru hareket eder. Göğüs kafesi daralır 020lip. basinci ortor • Atmosfer basıncı < dışarı verilir. ve akciğerlerin hacmi akciğer basıncı olduğundan hava boşluğundan, alveolleri saran kılcal damarlara; karbondioksit • Soluk almo, olayıyla, alveoldeki oksigen yoğunluğu artar. Oksigen alveol ise kandan alveollere geçer. İnsanlar ve. • diğer memelilerde, negatif basınç nefes alma yöntemi kullanılır. Bu canlitar havayı akciğerlere itmek yerine içeriye seker. Soluk almak için diyafram ve kaburgalar arası kasların kaşılması gerekir. Bu nedenle soluk alma aktif bir olaydır. • Soluk verme olayıyla alveollerdeki kirli hava vücuttan uzaklaştırılır. Soluk vermek için diyafrom. gevşemesi gerekir. Bu nedenle soluk verme pasif bir olaydır. Soluk alırken de verirken de ATP kullanılır. ve kaburgalar arası kasların NOT-Kandaki Oz miktarının solunum kontrol merkezleri üzerinde pek bir etkisi yoktur. Fakat kandoki Oz miktarının iyice azalması durumunda (örneğin yükseklerde) solunum merkealeri uyarılarak solunumun hızlanması sağlanır Soluk Alışverişini Artıran Faktörler • Yoğun egzersiz gibi sebeplerle kando CO₂ `nin artması PH in normalin altına düşmesi • Korku ve heyecan gibi sebeplerle sempatik sinirlerin çalışması ve kanda adrenalin hormonunun artması • Tiroksin hormonu artışıyla metabolizmanın hızlanması Ventilasyon H121 (Bazal H12=1) Yükseklere çıkıldıkça dışarıdaki oksigenin kısmı basıncının azalması Yüksek Düşük Atardomar Peo, (-) (mm Hg) 20 30 40 50 60 70 80 90 11 100 110 120 T T 10 Kan dolaşımındaki CO₂ nin 9 küçük bir miktan, solunum 8 hızında büyük bir artışı uyarı 7 3 2 1 Atardamar O₂ miktarındaki büyük bir düşüş. Solunum halarını çok az ettiler. • Omurilik soğanına geri bildirimle kontrol edilen nefes alip mekanizması, O₂ miktarındaki azalmadan ziyade verme atardomar kanındaki CO2 düzeyindeki artışa daha fazla duyarlıdır. NOT- Egzersiz yapan bir bireyde sırasıyla bas, dolaşım ve solunum sistemleri hızlanır. NOT Solunum sistemi bir taraftan dolaşım sistemi, sinir Sistemi ve hormonal sistemle birlikte çalışarak hücrelerde energi üretiminin devamlılığını sağlar. Diğer taraftan boşaltım. sistemiyle birlikte kan ve vücut pH`sini ayarlayarak homeostaziyi ayarlar. 120 110 100 Yüksek 90 80 70 60 50 40 30 Atardomar Pco₂ (-) (mmHg) 20 Düşük • Kanın Sıvı kısmında çok 92 miktarda oksigen çözünür. Bu nedenle kanda solunum gozlarını taşıyan protein ve metal iyonlarından olusan solunum pigmentleri bulunur. Bu pigmentler kanın goz taşıma kapasitesini ortırır. insonlordoki solunum pigmenti hemoglobindir ve Fe içerir. Kana kırmıal rengini verir. Hemoglobin solunum gazlar ile tersinir tepkime verir. Gaz derişiminin fazla olduğu bölgede gaza bağlanırken, derişimin düşük olduğu bölgede gazdan ayrılır. Hemoglobinin O₂ Doymuşluğu (%) 100 Dinlenme Durumundaki 80- 660 60- 40- 20 Dokularo O₂ Girmesi Egzersizdeki Dokulara 02 Girmesi 8. ·Po 100 (mmHg) ↑ 0 0 20 40 60 80 ↑ Egzersizdeki Dinlenen Dokular Dokular Akciğerler Yandoki grafikte dinlenme ve egzersiz sırasında alyuvardaki hemoglobin moleküllerinin oksijene doygunluk durumu gösterilmiştir. Akciğerlerden gesen hemoglobinin oksijene doymuşluğu 98 civarındadır. Dinlenme durumundaki bir bireyde dokulardan geçen hemoglobinin oksijene doymuştuğu 70'dir. Buna gore %28 lik oksigen dinlenme durumundaki dokulara bırakılmış olur. Egzersiz durumunda ise 't 80`lik oksijen dokulara bırakılır. Hücresel solunum Sırasında CO₂ üretilmesi, aktif olan dokularda Oz'nin hemoglobinden ayrılmasını teşvik eder. Kandaki CO₂ miktarının artması kanın pH değerini düşürür. • Düşuk pH hemoglobinin oksigene ilgisini azaltır ve bohr koyması denilen etkiyi ortaya çıkarır. Böylece CO₂ üretiminin fazla olduğu dokularda, hemoglobin daha fazla Oz`yi serbest bırakır. Böylece aktif dokular daha fazla Oz alır. SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI Oksigenin Tosınması: Oksigenin akciğerlerden doku hücrelerine taşınması iki yolla olur. 1 Alınan oksigenin %2`si plazmodo çözünmüş olarak taşınır 2= Alınan oksigenin 1.98', alyuvardaki hemoglobine bağl, (oksihemoglobin) olarak taşınır. • Alveollerdeki oksigen difüzyonla alveol kılcollorına geçer. Daha sonro kondoki alyuvar hücrelerine girerek hemoglobin ile birleşir ve oksihemoglobin oluşur. Oksihemoglobinli kan açık renklidir. NOT-Karbonmonoksit solunum pigmentleri ile tersinir tepkime vermez. Bu nedenle zehirlenmeye sebep dur. НЬО Konsontrasyonu Alyuvor ↑ НЬ +02 - НЬО oksi hemoglobin Alveol Kilcollorindo Akciğer Kılcal Damarlarında НЬО2 Konsontrasyonu Alyuvar НЬО2 → НЬ +О2 Doku Kılcalların Doku Kılcal Damarlarında • Oksihemoglobin taşıyan kan önce kalbe gelir. Kalpten vücudo pompalanır ve doku kılcollorino ulaşır. Dokulardo O₂ miktarı 02. CO₂ miktarı fazla olup kan pH`si azaldığı için Oz hemoglobinden ayrılır. doku sıvısındanda doku hücrelerine gecer ve plazmaya geçer. Plazmo dati oksijen difüzyonla ance doku SIVISING, NOT- Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça oksigen oranı azaldığı için hemoglobinin tutacağı oksigen miktarido düşer. Vücut için gereken oksijen sağlanamadığından kondaki alyuvar sayısı artar. Karbon dioksit in Tasinmosi: Hücresel solunum sonucu meydano gelen karbon dioksit, hücrelerden doku Sivisino, doku Sivisin don do doku kilcollarına geçer Karbondioksitin konlo akciğerlere taşınımı üç yollo gerçekleşir. 1-Karbondioksitin çok 02 bir kısmı (7) kan plazmasında çözünmüş halde taşınır. 2= Bir kısmı 23 olyuvarlarda hemoglobin ile birleşir ve korbomino hemoglobin (Hb CO₂) olarak akciğerlere taşınır. Doku hücrelerinde oluşan karbon dioksit once doku SIVISING Sonra doku kılcallarına geçerek alyuvarın içine girer. Alyuvarın içine giren karbondioksitin bir kısmı hemoglobinle birleşerek karbomino hemoglobini (Hb CO₂) oluşturur ve bu şekilde alveol kılcallarına kadar taşınır • Alveol bilcollarında karbondioksit molekülü hemoglobin pigmentinden aynılır Serbest kalan karbondioksit önce alyuvardan kan plazmasına Sonra da alveole geçer ve Soluk verme ile vücuttan atılır. ньсог Konsantrasyonu ньсог Konsentrasyonu Alyuvar Hb+ CO₂ НЬСО2, kar bomino hemoglobin Doku Kilcallarında Alyuvar НЬСО2 - НЫ +СО2 Alveol Klcallarında Doku Kilcal Damarlarında 3= CO₂`nin büyük bir kısmı (470) ise plazmoda bikarbonat iyonları (HCO's) şeklinde taşınır. ' • Doku kılcollarında karbondioksit aljuvar hücrelerine Akciğer Kılcal Damarlarında girer ve karbonik anhidraz enzimiyle H₂O ile birleşerek karbonik asidi (H₂CO₂) oluşturur. Karbonik asit daha sonra hidrogen (H") ve bikarbonat (HCO;) iyonlarına ayrılır. • H+ iyonu geçici olarak hemoglobine bağlanır. Bikarbonat iyonları ise bikarbonat iyonları alveol ise plazmada cözünmüş olarak kil callarına difüzyonla kan plazmasino kadar taşınır. H* geçer iyonları hemoglobine bağlı olarak; karbonik onhidrat CO2 + H2O HaCos →H + HCO₂ Alyuvar Hb+H HbH -Alyuvar Doku Kılcallarında Doku Kil callarında Plazmaya geçer HCO plazmasına sonro alveole geçer. Alveol kl collarindo plazmado birleşir ve karbonik asit (H₂CO₂) oluşur. Karbonik asit, karbonik on hidraz enziminin Soluk verme ile atmosfere verilir. tosınan bikarbonat iyonları (HC05) alyuvarlara girer. Bikarbonat, hemoglobinden ayrılan H' yonları ile etkisiyle CO₂ ve H₂O 'yo ayrışır. CD₂ önce kan H+ karbonik anhidrat H+ + HCO₁₂ Hecos …; CO2 + H2O HCOj Alveol Kilcollarındo NOT- Cizgili kostordo bulunan oksigen tutucu pigmente miyoglobin denir. Kaslara - Alyuvor yeterli oksigen gelmediğinde tuttuğu oksijeni bırakarak enerji üretiminin devam etme sini sağlar. OKSIJENIN TAŞINMASI HbO2 HbO2 Alveol HbO₂ CO₂ нь HbH HCO Akciğer kılcalları Alyuvar НЬСО2 Hb Hb Doku kılcalları CO₂ 0₂ CO₂ 02 CO₂ Doku hücreleri CÓ, HO Hb CO₂ Hb+CO₂ H+HCO3H2CO3 Alyuvar HCO KARBONDİOKSİTİN TAŞINMASI Kando Oksijen ve Karbondioksitin Taşınması SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI Bronşların iç yüzünde bulunan mukozanın iltihaplanması sonucu bronşit meydana gelir. HCO HbH H+HCO3 Hb+CO2Hbco₂ CO2 + H2OH2CO3 Alyuvar • Nefes darlığı olarak adlandırılan astım. solunum yollarında bulunan yabancı maddelere karşı gelişen bir alerji durumudur. • Amfizem bronscuklara bağlı olan alveol keseciklerini Sonucunda akciğerlerdeki gaz değişim yüzey alanı azalır. . birbirinden ayıran duvarların yıkılması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bunun Bronşit, astım ve omfizem gibi rahatsızlıklar sonucu akciğerlerdeki borucuklor daralır ve KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) olarak adlandırılan bir hastalik meydana gelir NOT- Vücut içi Sıvılarda gazlar çözünmüş halde bulunur. Basıncı çok yüksek olduğu durumdan alçak basınca geçilirse çözünmüş gazlar, gaz haline geçerek kılcal damarları tık. cayabilir. Buno vurgun denir.