Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/0193f95f-3e39-78af-825e-d14b1f0ea7c2.pdf

0193f95f-3e39-78af-825e-d14b1f0ea7c2

Konu Anlatımı

Bünyamin

Türkiye

Fen Lisesi

Biyoloji

Sindirim sistemi 3 

SİNDİRİM SİSTEMİ VE SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR
11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI
11.1.3. Sindirim Sistemi
Anahtar Kavramlar: emilim, sindirim
11.1.3.1. Sindirim sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar.
b. Sindirime yardımcı yapı ve organların (karaciğer, pankreas ve tükürük bezleri) görevleri
üzerinde durulur. Yapılarına girilmez.
SORU 1. (2016-LYS2/BİY)
İnsan sindirim sisteminde işlev gören;
I. gastrin, II. sekretin, III. kolesistokinin
hormonlarından hangileri onikiparmak
bağırsağından salgılanır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Il ve III
D) I ve II
E) I, II ve III
- Sindirime yardımcı organlar; tükürük bezleri,
pankreas, karaciğer ve safra kesesinden meydana
gelir.
1. TÜKÜRÜK BEZLERİ
-Sindirime yardımcı olan tükürük; kulak altı, çene
altı ve dil altında bulunan tükürük bezleri tarafından
salgılanır.
-Tükürüğün bileşimi ve görevleri;
Mukus
(Dil altından salınır)
Amilaz enzimi (pityalin)
(Kulak altından salınır)
Lizozim enzimi
Seroz
SORU 2. (2012- YGS / FEN)
Normal bir insanda, aşağıdakilerin
hangisinde verilen organ, karşısındaki
işlevi yapmaz?
Organ
İşlev
A)
Akciğer
Kandan CO₂'nin
Dil
uzaklaştırılması
alti
B)
Böbrek
Kandaki üre ve fazla
Kulak altı
tükürük bezi
Çene alti
tükürük bezi
tükürük
tuzun süzülmesi
bezi
c)
Kara
Kandaki zararlı
ciğer
maddelerin zararsız hâle.
getirilmesi
D)
Mide
Yağların tümünün kana
geçebilecek kadar küçük
Sodyum, kalsiyum gibi bazı iyonlar su ve glikoprotein bulunur.
Ağzın nemli kalmasını ve besinlerin kayganlaşmasını sağlar.
Karbonhidratların kimyasal sindirimini başlatır. Nişasta ve
glikojeni daha küçük polisakkaritlere (dekstrin) ve maltoza
parçalar.
Antimikrobiyal etki yaparak diş çürümesine yol açan bakterilerin
çoğunu yok eder.
Besinlerin eritilerek tadının alınmasını sağlar.
(Çene altından salınır)
NOT:
moleküllere
parçalanması
E)
Pankreas
Bazı sindirim
enzimlerinin
sentezlenmesi
SORU 3. (2010 LYS)
Aşağıdaki tabloda X, Y, Z, T ve U
maddeleri ile ilgili olarak karaciğerde
gerçekleşen bazı metabolizma olayları
verilmiştir.
-Tükürük salgılanması sadece sinirsel denetim ile olur. Parasempatik (vagus) siniri uyarısı
tükürük salgısını artırır. Sempatik sinirler azaltır. Örneğin, besini görme, kokusunu alma gibi
durumlarda tükürük salgılanması tükürük bezlerinin sinirsel yolla uyarıldığını gösterir.
2. KARACİĞER
- Sağ karın boşluğunun üst kısmında
bulunur.
Karaciğerin görevleri
- Kandaki glikoz miktarının
düzenlenmesine yardımcıdır. Glikozun
fazlasını glikojen hâlinde depo eder.
Kanda glikoz miktarı düştüğünde
karaciğerde depolanan glikojen, glikoza
dönüştürülerek kana verilir.
-Proteinlerin karbonhidrat ve yağlara
dönüşümünü sağlar.
-Temel amino asitler dışındaki amino
Karaciğer
Koledok
kanali
Safra kesesi
Vater
kabarcığı
Onikiparmak
bağırsağı
Madde
Sentez-
leme
Yıkım
Depo- Salgi-
lama lama
X
+
+
+
Y
+
+
Z
+
+
T
U
+
Not: Gerçekleşen olaylar + ile
gösterilmiştir.
Tablodaki bilgilere göre X, Y, Z, T ve U
maddelerinden hangisi glikojeni
göstermektedir?
Pankreas
A) X B) Y
c) Z
D)T E) U
-Virsung kanalı
SORU 4. (ÖSS FEN-2/2008)
İnsanda, I. karaciğer, II. mide,
III. pankreas, IV. ince bağırsak
organlarından hangilerinin salgıları
(hormonlar hariç), üretildikleri yerden
başka bir yerde işlev görür?
asitleri sentezler.
Proteinlerin metabolizması sonucu açığa çıkan ve zehirli amonyağı (NH3) üreye dönüştürür.
-Alkolün zararlı etkisini azaltır.
-İlaç kalıntıları gibi zehirli maddeleri zehirsizleştirir.
- Vücuda girmiş olan toksik maddelerin etkilerini azaltır veya ortadan kaldırır.
-Zehirli H₂O₂'i (Hidrojen peroksit) katalaz enzimi ile su ve oksijene parçalar.
-Vücut ısısını ayarlar.
- A, D, K ve B12 vitaminlerinin fazlasını depolar. Provitamin A' dan A vitamini sentezler.
-Demir ve bakır gibi mineralleri depolar.
-Embriyo öneminde ve kansızlık durumunda alyuvar üretir.
-Karaciğerde bulunan kupfer hücrelerinde yaşlanmış ve hasarlı alyuvarlar parçalanır.
-Albumin, globulin, fibrinojen gibi plazma proteinlerini sentezler.
- Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen heparin üretir.
-Kandaki steroid yapıdaki hormonların seviyesini ayarlar, fazlasını kandan uzaklaştırır.
- Eritropoitein hormonu üreterek kırmızı kemik iliğinden alyuvar yapımını uyarır. (Eritropoetinnin
%10'nunu karaciğer, %90'nını böbrekler üretir.)
-Karaciğerin sindirimdeki görevi; yağların mekanik sindirimini sağlayan safra salgısını üretmektir.
Üretilen safra, safra kesesinde depolanır.
-Çizgili kaslarda üretilen laktik asidi, piruvat ya da glikoza dönüştürür.
NOT:
Karaciğerden sindirim kanalına enzim verilmez.
A) Yalnız III
D) II ve IV
B) I ve II
E) III ve IV
C) I ve III
SORU 5. (2005 ÖSS BASIN KOPYASI)
İnsanda, karaciğerin bazı besin
maddelerinin depolanması, kanın zehirli
maddelerden arındırılması,
homeostasisin sağlanması gibi görevleri
vardır. Aşağıdaki şemada, karaciğere
kan getiren ve karaciğerden kan
götüren damarlar numaralanarak
gösterilmiştir.
Karaciğer
Mide
www.biyolojiportali.com
Incebağırsak
Buna göre, karaciğere kan getiren ve
karaciğerden kan götüren damarlar -Karaciğere iki kaynaktan kan
gelir.
I. kaynak; Mide pankreas, dalak
ve sindirim kanalından (ince
bağırsak ve kalın bağırsaktan)
gelen kirli kan kapı toplar damarı
ile karaciğere getirilir.
II. kaynak; Aorttan gelen ve
oksijence zengin kanı taşıyan
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
gruplanmıştır?
Karaciğere kan
getiren
Karaciğer üstü
toplardamarı
damarlar
Karaciğerden
kan götüren
damarlar
Karaciğer
A)
1,3
2,4
Mide
B)
1,4
2,3
toplardamarı
C)
1,2,3
4
D)
Mide
E)
2,3,4
4
1
1,2,3
karaciğer atardamarıdır.
Kapı toplar damarı
Dalak
-Karaciğerden çıkan kanı kalbe
Pankreas
götüren damar ise karaciğer üstü
Dalak toplardamarı
toplar damardır.
Bağırsak
Karaciğer üstü
toplardamarı
toplardamarı
Aort
KARACİĞER
İnce bağırsak T
Kalin
bağırsak
SORU 5. (2000 ÖSS): Bir araştırmacı,
insanda, karaciğere giren ve çıkan
damarlardaki kanda glikoz yoğunluğunu
yemekten hemen önce ve bol
karbonhidratlı yemekten bir süre sonra
ölçmüş ve aşağıdaki bulguları
saptamıştır.
Yemekten hemen önce yapılan ölçüm
Karaciğere giren
damardaki kanda
Karaciğer kapi
Karaciğer
atardamarı
Şekil: Karaciğere kirli kan getiren organlar ve
damarları
glikoz yoğunluğu J
Karaciğere çıkan
damardaki kanda
glikoz yoğunluğu
Yemekten bir süre sonra yapılan ölçüm
toplardamarı
Şekil: Karaciğere giren ve çıkan
damarlar. (Ok yönü kanın akış
yönünü göstermektedir.)
3. SAFRA KESESİ:
Safranın Görevleri
1. Mideden gelen asidik özellikteki kimusu nötralize eder. Böylece pankreas ve bağırsak
enzimlerinin etkinliğinin artmasını sağlar.
2. Safra tuzları yağların mekanik sindirimini yaparak lipaz enziminin etkinliğini arttırır.
3. Safra, yağların sindirim ürünlerinin ve yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) ince bağırsaktan
emilimini kolaylaştırır.
4. İnce bağırsaktaki villusların hareketini hızlandırarak emilimin artmasını sağlar.
5. Safra pigmentleri dışkıya rengini verir.
6. Safra aynı zamanda antiseptik bir görev yaparak bağırsaktaki atık maddelerin kokuşmasını ve
zararlı bakterilerin üremesini engeller.
7. Safra, alyuvarlardaki hemoglobinin parçalanması sonucu açığa çıkan bilirubin gibi yıkım
ürünlerinin dışarı atılmasında rol oynar. Biluribin atılması gerçekleşmezse kanda birikerek
sarılığa neden olur.
NOT:
- Safra, enzim içermediğinden yağların kimyasal sindiriminde rol oynamaz. Sadece ince
bağırsakta mekanik sindirimlerini gerçekleşir.
-Safra salgısı koledok kanalı ile vater kabarcığından onikiparmak bağırsağına dökülür.
4. PANKREAS: Mide ile onikiparmak bağırsağı arasında yer alır. Pankreas salgısının oluşumunda
sekretin ve kolesistokinin hormonları ile vagus siniri birlikte görev alır. Pankreasin yapısında
bulunan acinar hücreleri pankreas öz suyunu üretir. Pankreas öz suyu, virsung kanalı ile vater
kabarcığından onikiparmak bağırsağına dökülür.
-PH'ı 7,5-8,8 arasındaki pankreas öz suyunun içinde bikarbonat iyonları (mideden gelen asidik
kimusu nötürleştirir), karbonhidratların sindiriminde görevli amilaz, yağların sindiriminde görevli
lipaz, proteinlerin sindiriminde görevli kimotripsinojen, tripsinojen ve nükleik asitlerin
sindiriminde görevli nükleaz enzimleri (DNAaz, RNAaz) bulunur.
Sindirim sisteminde görev alan hormonlar ve etkileri
Salgılandığı
Hedef organın cevabı
Hedef
Hormon
Gastrin
organ
Mide
organ
Mide
Mide Özsuyu salgılanması
Sekretin
Onikiparmak Pankreas
bağırsağı
Karaciğer
Pankreas
Kolesistokinin
Onikiparmak
bağırsağı
Safra
kesesi
Pankreasa bikarbonat iyonlarını salgılatarak
ince bağırsağın pH'sını düzenler.
Safra üretimini ve salgılanmasını sağlar.
Pankreas enzimlerinin salgılanmasını sağlar.
Safra kesesi kasılması ve burada depolanan
safranın onikiparmak bağırsağına dökülmesini
sağlar.
Karaciğere giren
Karaciğere çıkan
damardaki kanda
>
damardaki kanda
glikoz yoğunluğu
glikoz yoğunluğu
Bu bulgular, karaciğerin,
1. Fazla glikozu depolama
II. Glikojenden glukoz oluşturma
III. Gereğinde, kandaki glikoz miktarını
yükseltme
işlevlerinden hangilerine doğrudan
kanıt sağlar?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
CEVAPLAR ve ÇÖZÜMLERİ
1. gastrin, mideden salınır. Sekretin ve
kolesistokinin hormonları ise
onikiparmakbağırsağından salınır.
Cevap: C
2. Yağların kimyasal sindirimi
incebağırsakta başlar ve burada
tamamlanır. Midede yağ sindirimi
olmaz. Cevap: D
3. Glukozun fazlası karaciğerde
glikojene dönüştürülerek depolanır.
Canlının ihtiyaç duyduğu durumlarda
yıkımı gerçekleşerek kullanılabilir.
Cevap A
4. Karaciğerden salınan safra
incebağırsağa taşınarak yağların
mekanik sindirimini sağlar. Pankreas
enzimleri ise yine incebağırsağa
taşınarak besinlerin sindirimlerinin
tamamlanmasını sağlar. Cevap: C
5. 1 numaralı damar kirli kanı
karaciğerden alan karaciğer üstü toplar
damardır. 2 numaralı damar
incebağırsaktan, 3 numaralı damar ise
mideden kirli kanı karaciğere götüren
kapı toplar damarlarıdır. 4 numaralı
damar aorttan ayrılan karaciğere temiz
kan getiren karaciğer atardamarıdır.
Cevap: D
6. Yemekten önce kan şekerinin artması
karaciğerden kana glikoz verildiğini,
yemekten sonra ise kan şekerinin
karaciğer tarafından azaltılması glikoz
depoladığını gösterir. Ancak verilere
göre karaciğerin glikozun fazlasını
glikojen şeklinde depoladığına dair bilgi
yok. Cevap: E
www.biyolojiportali.com

Sindirim sistemi 3

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

Sindirim sistemi 3

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum