Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/0193f95e-b142-7f37-8355-ca18b85ea166.pdf

0193f95e-b142-7f37-8355-ca18b85ea166

Konu Anlatımı

Bünyamin

Türkiye

Fen Lisesi

Biyoloji

Sindirim sistemi 2

SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI
11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI
11.1.3. Sindirim Sistemi
Anahtar Kavramlar: emilim, sindirim
11.1.3.1. Sindirim sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar.
a. Sindirim sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve
uygulamalarından yararlanılır.
-İnsanda sindirim sistemi, sindirim
olaylarının gerçekleştiği sindirim kanalı ve
sindirime yardımcı organlardan oluşur.
Ağız
Sindirim kanalı; ağız, yutak, yemek borusu,
mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve
anüsten meydana gelir.
Yemek
borusu
Karaciğer
- Sindirime yardımcı organlar; tükürük
bezleri, pankreas, karaciğer ve safra
kesesinden meydana gelir.
SİNDİRİM KANALI ORGANLARI
-Sindirim kanalının iki ortak özelliği
SORU 1. (2014-LYS2 / BİY)
İnsanın sindirim sisteminde gerçekleşen
bazı olaylar aşağıda verilmiştir.
I. Besinin kokusunun alınması sonucu
tükürük salgısının artması
II. Besinin ağza alınması sonucu tükürük
salgısının artması
III. Asidik kimusun duedonuma
geçmesiyle pankreas öz suyunun
salınması
IV. Yağ asitleri açısından zengin kimusun
duedonuma geçmesiyle safra salınması
Bu olaylardan sinirsel ve hormonal yolla
kontrol edilenler, aşağıdakilerin
hangisinde doğru gruplandırılmıştır?
<Mide
Sinirsel
Hormonal
Safra
A)
I, II
III, IV
kesesi
Pankreas
bulunur.
B)
1, III
II, IV
1. Yapısal olarak içten dışa doğru; mukoza,
Kalin
düz kas ve bağ doku olmak üzere üç
tabakadan oluşur.
İnce
bağırsak
C)
II, III
I, IV
bağırsak
D)
II, IV
I, III
E)
III, I
I, II
2. Besin maddelerinin sindirim kanalında
ilerlemesi düz kasların ritmik kasılması ile
Rektum
oluşan peristaltik hareket ile sağlanır.
1. AĞIZ
-Ağız yanaklar, dudaklar, dil, damak ve dişler tarafından çevrelenmiştir.
(Düz bağırsak)
-Ağız, besinlerin hem fiziksel (mekanik) hem de kimyasal sindirimlerinin başladığı organdır.
-Besinlerin dişler ve dil yardımıyla öğütülmesi ile mekanik sindirim gerçekleşir.
-Dişler besinleri parçalarken dil de besinlerin karıştırılmasını, tadının algılanmasını ve yutağa
iletilmesini sağlar.
Mine
Dentin
Diş eti
Üst çene dişleri
Damak
Küçük dil
Dil
Taç
Boyun
Diş eti
► Diş özü
(Pulpa)
Kök
Alt çene dişleri
Dudak
Atardamar
SORU 2. (2013 LYS)
İnsanda;
I. sindirim enzimlerinin birçoğunun
inaktif olarak salgılanması,
II. sindirim enzimlerinin farklı pH'li
ortamlarda etkin olması,
III. ince bağırsakta emilme yüzeyinin
villuslarla artırılmış olması,
IV. sindirim kanalının bazı hücreler
tarafından salgılanan mukus ile
kaplanması
olaylarından hangilerinin, sindirim
kanalının sindirim öz sularının
içeriğinden zarar görmemesi için
gelişmiş olduğu söylenebilir?
NOT:
Şekil: Ağzın görünümü
Sinir
Toplardamar
Şekil: Dişin yapısı
Çiğneme olayı istemli olarak başlayıp refleks olarak (merkezi omurilik soğanıdır) devam
etmektedir.
2. YUTAK (FARİNKS)
-Ağız boşluğu, burun boşluğu, yemek ve soluk borusu arasındaki geçittir.
-Yutağın sindirimdeki görevi, ağızda öğütülen besinleri yemek borusuna iletmektir. Bu olay
yutkunma ile gerçekleşir.
-Yutkunma sırasında gırtlak kapağı (epiglotis), soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk
borusuna kaçmasını engeller.
3. YEMEK BORUSU (ÖZEFAGUS)
Yutak ile mide arasında bulunur. Yaklaşık 25 cm uzunluğunda ve 2 cm çapındadır.
-Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz.
-Yemek borusu sindirim kanalının diğer kısımlarında olduğu gibi üç tabakadan oluşur.
-En içte mukoza tabakası,
-Ortada halka şeklinde ve boyuna uzanan düz kaslar,
-En dışta ise bağ doku bulunur.
NOT:
-Yemek borusunun orta tabakasında yer alan kasların kasılıp gevşemesi burada dalga
hareketleri meydana getirir. Lokmanın yemek borusundan mideye doğru ilerlemesini
sağlayan bu hareketlere peristaltik hareketler denir.
-Bu hareketlerle lokma, mideye ulaştırılır. Kusma sırasında peristaltik hareket mideden ağza
doğru gerçekleşir.
4. MİDE
-Sindirim sisteminin en geniş kısmıdır. Diyaframın altında, karın boşluğunun üst sol bölgesinde
bulunur.
A) I ve II
D) II ve III
B) I ve III
C) I ve IV
E) Ill ve IV
SORU 3. (1999 ÖSS İPTAL)
Heterotrof canlıların sindirim
sisteminde gerçekleşen olaylardan
bazıları şunlardır;
I. Bakteriler yardımıyla selülozun
parçalanması
II. Glikoz ve amino asit gibi temel organik
moleküllerin kana geçmesi
III. Su emiliminin tamamlanması
IV. Organik besinlerin sindirim enzimiyle
yapısal birimlerine ayrılmasının
tamamlanması
İnsanlarda ve insan incebağırsağında bu
olaylardan hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız I
D) II ve IV
B) Yalnız II C) I ve Ill
E) II, III ve IV
SORU 4. İnsanın incebağırsağında çok
sayıda bulunan tümürlerin (villusların)
organizmaya sağladığı fayda
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bağırsağın hareketini sağlamak
B) Enzim salgılamak
C) Emilme yüzeyini artırmak
D) Bağırsak epitelini korumak
E) Sindirimi hızlandırmak
SORU 5.
I. HCI, II. Gastrin, III. Mukus, IV. Pepsin
-Yemek borusu ile bağlandığı yere mide ağzı (kardia), ince bağırsağa bağlandığı yere mide kapısı İnanın mide sıvısında hangileri bulunur?
(pilor) bölgesi, midenin en geniş kısmına da fundus denir.
A) I, II ve III
D) II, III ve IV
B) I, II ve IV C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
www.biyolojiportali.com -Mide duvarı üç tabakadan oluşur:
-İç kısmında mukus ve sindirim
enzimlerini salgılayan hücrelerin
oluşturduğu mukoza tabakası bulunur.
-Ortasında da enine, boyuna ve çapraz
yerleşmiş düz kaslar vardır.
-Midenin en dış kısmında bağ dokusu
vardır. Bağ dokunun üzerini ise periton
adı verilen karın zarı örter.
NOT:
Yemek-
borusu
Mide ağzı (kardia)
Periton
Kas tabakaları
Mide mukozası
Mide kıvrımları
Mide kapısı
(pilor)
On iki parmak bağırsağı
Peritonun salgıladığı sıvı, mide ve bağırsakların, dıştan kaygan olmasını sağlar ve
sürtünmeden dolayı organların birbirlerine zarar vermesini önler.
-Midenin temel görevleri:
1. Alınan besinleri geçici olarak depolar.
2. Kasılıp gevşeme hareketleri ile besinlerin mekanik sindirimlerini gerçekleştirir.
3. Proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır.
4. İçinde besin varsa, mide kasları dalgalanma hareketi ile besinleri yarı sıvı bulamaç halindeki
kimusa dönüştürür.
5. Asidik ortamı sayesinde bazı mikroorganizmaları yok eder. (Doğal bağışıklık sağlar.)
6. B12 vitaminin emilimi için gerekli olan kimyasalı üretir.
-Midenin çalışmasını vagus siniri ve gastrin hormonu düzenler.
-Mide iç duvarını astarlayan hücreler mide Özsuyu denilen sindirim sıvısını üretir.
- Mide Özsuyunun bileşiminde; Mukus, HCI (hidroklorik asit), pepsinojen enzimi, çok az lipaz
enzimi bulunur.
NOT:
Mideden hidroklorik asit (HCI) salgılanmaz. Bazı bez hücreleri (parietal hücreler), hidrojen
(H+) ve klor (CI) iyonlarını mide boşluğuna ayrı ayrı salgılar. Bu iyonların mide boşluğunda
birleşmesiyle HCI oluşur. Dolaylı da olsa mide HCI oluşumuna neden olduğu için mideden
HCI salgılanır şeklinde değerlendirilir.
-Mukus, HCI'yi bağlayıp aside karşı tampon görevi yaparak mide duvarının sindirilmesini önler.
-Pepsinojen, aktifleştikten sonra proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır. Proteinlerin küçük
polipeptit parçalarına (pepton) dönüşmesini sağlar.
HCI'nin görevleri;
-İnaktif durumdaki pepsinojeni aktif pepsine dönüştürür.
-Pepsin enziminin çalışması için uygun pH ortamı oluşturur.
-Besinlerle birlikte vücuda giren mikroorganizmaların öldürülmesini sağlar.
-Pankreas ve bağırsak bezlerinin salgı yapmasını uyarır.
-Besinlerin yapısındaki proteinlerin yapılarının bozulmasına neden olur ve böylece kimyasal
sindirimi kolaylaştırır.
-Midenin kendi kendisini sindirmesini önleyen faktörler;
1.Mukoza tabakası hücrelerindeki yüksek rejenerasyon kapasitesi.
2. Üretilen yoğun mukus salgısı.
3. Pepsin enziminin inaktif olarak (pepsinojen) salgılanması.
4. Gastrin hormonunun düzenleyici etkisi. (Midenin boşuna salgı üretmesini engeller.)
Midenin enzim salgılamasını uyaran faktörler:
1. Hormonal etki: Midenin yapısında bulunan bazı hücrelerden (G hücreleri) salgılanan gastrin
hormonu, kan ile taşınarak midenin salgı yapan hücrelerine etki ederek enzim üretimini uyarır.
2. Sinirsel etki: Besinlerin tadı ve kokusu beyinde ilgili merkezleri uyarır. Bu sayede besin
mideye gelmeden salgı üretmeye başlar.
3. Mekanik (fiziksel) etki: Besinlerin mide duvarına teması, midenin salgı üretimini uyarır.
5. İNCE BAĞIRSAK
-Mide ile kalın bağırsak arasında yer alan uzun kıvrımlı (yaklaşık 7.5 m. boyunda) bir yapıdır.
- Tüm besin maddelerinin sindiriminin tamamlandığı ve sindirilen besinlerle diğer küçük
moleküllerin emilerek kana geçtiği yerdir.
-İnce bağırsağın mideden sonra gelen ilk kısmına onikiparmak bağırsağı (duodenum) adı verilir.
Burası sindirimin ve emilimin en yoğun gerçekleştiği yerdir. Pankreas özsuyu ve safranin
sindirim kanalına girişi burada gerçekleşir.
-Onikiparmak bağırsağından sonra gelen orta kısma boş bağırsak (jejenum), boş bağırsaktan
kalınbağırsağa kadar olan kısmına ise kıvrımlı bağırsak (ileum) adı verilir.
-İnce bağırsak, midede olduğu gibi içten dışa doğru mukoza tabakası, düz kaslar ve bağ dokudan
oluşur. Bağ dokusunun üzerini periton örter.
-İnce bağırsağın iç yüzeyindeki mukoza tabakası, besinlerin emilimini artırmak için katlanarak
bağırsak boşluğuna doğru villus (tümür) adı verilen kıvrımlar oluşturur. Villusları oluşturan
epitel hücrelerinin yaptığı sitoplazmik uzantılara mikrovillus denir.
www.biyolojiportali.com
SORU 6. İnsanlarda aşağıdaki olaylardan
hangisi, kasların peristaltik hareketiyle
sağlanır?
A) Yüreğin kan pompalanması
B) Besinlerin incebağırsakta ilerlemesi
C) Nefron kanallarında idrarın akması
D) Akciğerdeki havanın dışarıya verilmesi
E) Atardamarlarda kanın hareket etmesi
SORU 7. İnsanda, midenin HCI ve
sindirim enzimlerinden zarar
görmesinin doğal olarak önlenmesi;
I. Gastrin hormonunun düzenleyici
etkide bulunması
II. Tripsin oluşması
III. Mukusun salgılanması
IV. Pepsinin, pepsinojen halinde
salgılanması
şekildeki olaylardan hangileriyle
sağlanır?
A) I ve II
D) I, III ve IV
B) Il ve III
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
SORU 8. Aşağıda sindirim organları ve
sindirime yardımcı organlar
gösterilmiştir.
IV
VI
Bu yapılardan hangilerinde kimyasal
sindirim için enzim salgılanır?
A) I, II ve III
C) II, IV ve V
E) I, II, IV, V ve VI
B) II, III, IV ve V
D) I, IV, V ve VI
CEVAPLAR ve ÇÖZÜMLERİ
1. Besin kokusunun alınması ve tükürük
salgılanması sinirsel denetim ile olur.
Pankreas öz suyunun salınması
kolesistokinin hormonu, karaciğerden
safra üretimini sekretin, safra kesesinden
safranın salınmasını ise kolesistokinin
hormonlarının uyarması ile olur.
Cevap: A
2. Sindirim enzimlerinin birçoğunun
inaktif olarak salgılanması, salgıyı yapan
hücrelerin sindirilmesini önlemeye
yöneliktir. I. öncül doğru. Sindirim kanalı
farklı pH' ortamına sahiptir. Sindirim
enzimlerinin farklı pH'li ortamlarda etkin
olması korumaya yönelik olama. II. öncül
yanlış. İnce bağırsakta villusların
bulunması sadece besinlerin emilimini
kolaylaştırmaya yöneliktir. III. öncül
yanlış. Sindirim kanalının mukus ile
kaplanması en önemli koruma
faktörüdür. IV.öncül doğru.
Cevap: C
3. Bakteriler yardımıyla selülozun
parçalanması geviş getiren memelilerin
midesinde olur. İnsanda gerçekleşmez. I.
öncül yanlış. Glukoz ve amino asit gibi
temel organik moleküllerin kana geçmesi NOT:
Villus ve mikrovillusların sindirim ile ilişkisi yoktur. Bu yapıların görevi ince bağırsaktaki
emilim yüzeyini artırmaktır.
6. KALIN BAĞIRSAK
Sindirim kanalının ince bağırsaktan sonra başlayıp anüs ile biten yaklaşık 1,5-2 m uzunluğundaki
kısmıdır.
Üç önemli görevi vardır:
1. Su, sodyum, klor ve potasyum gibi elektrolitlerin kana emilimini tamamlamak, mukus
salgılamak.
2. B ve K vitamini üreten faydalı bakteriler için yaşam ortamı oluşturmak ve bu vitaminlerin
emilimini gerçekleştirmek,
3. Dışkının vücuttan atılıncaya kadar geçici olarak depolanmasını sağlamaktır.
NOT:
Kalın bağırsakta ince bağırsaktan farklı olarak mukoza tabakasında villuslar, hormon ve
enzim üreten hücreler bulunmaz. Bu nedenle kalın bağırsakta kimyasal sindirim
gerçekleşmez.
-Kalın bağırsağın ince bağırsak ile birleştiği yere kör bağırsak (çekum) denir. Kalın bağırsağın
orta kısmına kolon adı verilir. Kalın bağırsağın son kısmı ise rektum (düz bağırsak) adını alır.
Dışkı düz bağırsakta geçici olarak depolanır ve anüsten dışarı atılır.
MERAKLISINA
Kör bağırsakta bulunan parmak şeklindeki çıkıntı apandis adını alır. Bu bölgenin
iltihaplanmasına apandisit denir. Eğer apandis dejenere olursa buradaki bazı bakteriler
kana geçer ve enfeksiyonlara neden olabilir.
-Apandis iki görevi yerine getirmektedir.
1. Vücuda yararlı mikropları üreterek, sindirim sistemine yardımcı olur.
2. Ürettiği bu mikroplar sayesinde bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar.
incebağırsak villusları aracılığı ile olur. II.
öncül doğru. Su emilimi kalınbağırsakta
tamamlanır. Soruda insanlarda dediği
için III. öncül doğru. Bütün besinlerin
sindirimleri ince bağırsakta tamamlanır.
IV. öncül doğru.
Cevap: E
4. Villus ve mikrovillusların sindirim ile
ilişkisi yoktur. Bu yapıların görevi ince
bağırsaktaki emilim yüzeyini artırmaktır.
Cevap: C
5. Gastrin hormondur. Hormonlar
sindirim boşluğunda bulunmaz. Kan ile
taşınır.
Cevap: C
6. Besin maddelerinin sindirim kanalında
ilerlemesi düz kasların ritmik kasılması ile
oluşan peristaltik hareket ile sağlanır.
Cevap: B
7. Tripsin enzimi pasif olarak (tripsinojen
şeklinde) pankreas tarafından üretilir.
İncebağırsağa taşınarak aktif tripsine
dönüşür. Mide ile ilgili değildir.
Cevap: D
8. II, karaciğerdir. III, kalınbağırsaktır. Her
ikisinde de sindirim enzimi üretilmez.
Cevap: D
www.biyolojip
www.biyolojiportali.com

Sindirim sistemi 2

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

20 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

Sindirim sistemi 2

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

20 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum