Proteinler ve Organik Bileşikler
Proteinlerin yapısı ve özellikleri, canlı organizmaların temelini oluşturur. Proteinler, C, H, O ve N elementlerinden oluşur, bazılarında S ve P de bulunabilir.
Vocabulary: Amino asitler, proteinlerin yapı taşlarıdır ve peptit bağları ile birbirlerine bağlanırlar.
Amino asitlerin yapısı, bir amino grubu (NH₂), bir karboksil grubu (COOH) ve bir değişken radikalden oluşur. İnsanlarda 20 çeşit amino asit bulunur, bunların 12'sini vücut üretebilirken, 8'i dışarıdan alınmalıdır.
Highlight: Esansiyel amino asitler, vücudumuzun üretemediği ve dışarıdan almak zorunda olduğumuz amino asitlerdir.
Karbonhidratlar, organik bileşiklerin önemli bir grubudur ve monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler olarak sınıflandırılır.
Example: Glikoz ve fruktoz monosakkarit, sükroz (çay şekeri) ve laktoz (süt şekeri) disakkarit örnekleridir.
Yağlar, üç ana gruba ayrılır: nötr yağlar (trigliseritler), fosfolipitler ve hormonlar (steroidler).
Definition: Trigliseritler, bir gliserol molekülü ile üç yağ asidinin ester bağı ile birleşmesiyle oluşur.
Fosfolipitler, hücre zarının yapısında önemli rol oynar ve hem hidrofilik hem de hidrofobik özelliklere sahiptir. Hormonlar ise vücut fonksiyonlarının düzenlenmesinde kritik öneme sahiptir.
Highlight: Karbonhidrat, yağ, protein karşılaştırması yapıldığında, enerji verme sıralaması yağ > karbonhidrat > protein şeklindedir.
Bu organik bileşikler, 9. sınıf biyoloji organik bileşikler konu anlatımında detaylı olarak işlenir ve TYT Biyoloji Organik Bileşikler konusunun temelini oluşturur.
