Monosakkaritler: Basit Şekerlerin Yapısı ve Özellikleri
Monosakkaritler, karbonhidratların en temel yapı taşlarıdır. Bu bölümde, monosakkaritlerin genel özellikleri ve önemli türleri incelenmektedir.
Monosakkaritlerin genel özellikleri:
- 3 ile 7 arasında karbon atomu içerirler
- Karbonhidratların yapı taşıdırlar
- Sindirime gerek kalmadan doğrudan kullanılabilirler
- Hücre zarından geçebilirler
- Genel formülleri (CH₂O)n'dir
Monosakkaritler, karbon sayılarına göre iki ana gruba ayrılır:
-
Pentozlar (5 karbonlular):
- Deoksiriboz: DNA yapısında bulunur
- Riboz: RNA ve ATP yapısında bulunur
-
Heksozlar (6 karbonlular):
- Glikoz: Kan şekeri olarak bilinir, tüm canlıların öncelikli enerji kaynağıdır
- Fruktoz: Meyve şekeri olarak bilinir, en tatlı heksozdur
- Galaktoz: Süt şekeri olarak bilinir, memeli sütünde bulunur
Definition: Monosakkaritler, karbonhidratların en basit formudur ve daha küçük birimlere ayrılamazlar. Hücre zarından doğrudan geçebilir ve solunum tepkimelerinde kullanılabilirler.
Example: Glikoz, fruktoz ve galaktoz, aynı kapalı formüle (C₆H₁₂O₆) sahip olmalarına rağmen farklı yapısal özelliklere sahip izomerlerdir.