Hücre Organelleri ve Yapıları: Detaylı İnceleme

Golgi Cisimciği hücrede önemli bir organeldir. Endoplazmik retikulumdan oluşan bu yapı, üst üste dizilmiş yassı keseciklerden meydana gelir. Temel görevi glikoprotein ve glikolipit üretimidir. Endoplazmik retikulumda üretilen maddelerin paketlenmesi, depolanması ve hücre dışına salgılanmasında kritik rol oynar.

Tanım: Golgi cisimciği, hücre dışı sindirim organeli olarak bilinir ve ter, tükürük, gözyaşı, süt bezleri gibi yapılarda bulunur. Olgun alyuvar ve sperm hücrelerinde golgi bulunmaz.

Lizozom, Golgi organelinden oluşan ve hücre içi sindirimi sağlayan önemli bir yapıdır. ATP kullanmadan çalışır ve golgi sayısına bağlı olarak sayısı değişebilir. Lizozomun yırtılması durumunda içindeki sindirim enzimleri hücreyi parçalayabilir, bu nedenle "intihar cisimciği" olarak da bilinir.

Önemli Not: Yaşlı bireylerde lizozom faaliyeti azaldığından organik atıklar sindirilemez ve yaşlılık lekeleri oluşur.

Koful, çekirdek zarı, hücre zarı, endoplazmik retikulum, golgi ve lizozomdan oluşabilen önemli bir hücre organellidir. Besin kofulu, kontraktil koful, depo kofulu ve salgı kofulu olmak üzere çeşitli tipleri vardır.

Hücre Zarı ve Hücre Duvarı Yapısı

Akıcı Mozaik Zar Modeli, hücre zarının temel yapısını ve işleyişini açıklayan önemli bir modeldir. Singer ve Nicolson tarafından geliştirilen bu model, hücre zarındaki fosfolipitlerin sürekli hareket halinde olduğunu gösterir. Bu dinamik yapı, hücre zarının canlılığını ve işlevselliğini sağlar.

Tanım: Akıcı Mozaik Zar Modeli, hücre zarının fosfolipitler ve proteinlerden oluşan, sürekli hareket halindeki yapısını açıklayan modeldir.

Hücre zarında bulunan proteinler iki ana grupta incelenir: Yüzeysel Proteinler ve Kanal Proteinleri. Yüzeysel proteinler reseptör görevi görürken, kanal proteinleri madde taşınmasında rol oynar. Zarın yapısında ayrıca kolesterol, glikolipitler ve glikoproteinler de bulunur. Bu moleküller çift sıralı fosfolipit tabakası içinde organize olmuş şekilde yer alır.

Hücre duvarı, bazı canlılarda hücre zarının dışında bulunan koruyucu bir yapıdır. Sert ve sağlam yapısıyla hücreye destek sağlar ancak esnek değildir ve ölü bir yapıdır. Farklı canlı gruplarında farklı kimyasal içeriğe sahiptir:

Önemli: Hücre duvarı yapısı canlı türüne göre değişir:

• Bitkilerde: Selüloz
• Mantarlarda: Kitin
• Bakterilerde: Peptidoglikan
• Arkelerde: Psödopeptidoglikan

Hücre duvarına sahip canlıların önemli bir özelliği, endositoz (fagositoz ve pinositoz) yapamamalarıdır. Bu durum, hücre duvarının sert yapısından kaynaklanır ve madde alışverişini sınırlar.