Paratiroid Bezi ve Böbrek Üstü Bezi

Paratiroid bezi, kalsiyum metabolizmasını düzenleyen parathormon salgılar. Bu hormon, kemiklerden kana kalsiyum geçişini artırır ve böbreklerden kalsiyum atılımını azaltır.

Highlight: Parathormon eksikliği tetani adı verilen kas kasılmalarına, fazlalığı ise böbrek taşı oluşumuna neden olabilir.

Böbrek üstü bezi, korteks ve medulla olmak üzere iki bölgeden oluşur:

Korteks bölgesi:

• Kortizol: Kan şekerini yükseltir ve bağışıklık sistemini baskılar.
• Aldosteron: Sodyum ve potasyum dengesini düzenler.

Medulla bölgesi:

• Adrenalin ve noradrenalin: Stres durumlarında "savaş ya da kaç" tepkisini tetikler.

Vocabulary: Addison hastalığı - Böbrek üstü bezi korteksinin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan bir hastalık.

Pankreas

Pankreas, hem endokrin hem de ekzokrin işlevlere sahip karma bir bezdir. Endokrin kısmı olan Langerhans adacıkları, kan şekeri düzeyini düzenleyen iki önemli hormon salgılar:

• İnsülin: Kan şekerini düşürür.
• Glukagon: Kan şekerini yükseltir.

Definition: Glukagon, karaciğerdeki glikojen depolarının yıkımını uyararak kan şekerini yükseltir.

Example: Tip 1 diyabet, pankreasın insülin üretememesi sonucu ortaya çıkar ve insülin tedavisi gerektirir.

Hipotalamus ve Hipofiz Bezi

Hipotalamus ve hipofiz bezi, endokrin sistemin merkezi kontrol ünitesi olarak işlev görür. Bu bezler, vücudun diğer endokrin bezlerini düzenleyen çeşitli hormonlar salgılar.

Highlight: Hipofiz bezi, ön lob (adenohipofiz) ve arka lob (nörohipofiz) olmak üzere iki ana bölümden oluşur.

Ön lob tarafından salgılanan önemli hormonlar şunlardır:

• TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): Tiroid bezini uyarır.
• FSH ve LH: Eşeysel bezleri uyarır ve üreme süreçlerini düzenler.
• ACTH: Böbrek üstü bezi korteksini uyarır.
• Büyüme Hormonu (STH): Büyüme ve gelişmeyi kontrol eder.

Arka lob, hipotalamusta üretilen iki önemli hormonu salgılar:

• ADH (Vazopressin): Su dengesini düzenler.
• Oksitosin: Doğum ve emzirme süreçlerinde rol oynar.

Vocabulary: Akromegali - Büyüme hormonunun aşırı salgılanması sonucu el, ayak ve yüz kemiklerinde anormal büyüme ile karakterize bir hastalık.

Tiroid Bezi

Tiroid bezi, metabolizma hızını düzenleyen tiroksin hormonunu üretir.

Definition: Tiroksin - Vücut hücrelerinin metabolizmasını hızlandıran amino asit yapılı bir hormon.

• Tiroksin eksikliği basit guatr ve hipotiroidizme neden olabilir.
• Aşırı tiroksin üretimi hipertiroidizme yol açabilir.

Tiroid bezi ayrıca kalsiyum metabolizmasında rol oynayan kalsitonin hormonunu da salgılar.

Example: Tiroid krizi belirtileri arasında yüksek ateş, hızlı kalp atışı ve aşırı terleme bulunur.