Fosfolipitler ve Steroidler

Fosfolipitler:

• 2 yağ asidi, 1 gliserol, 1 fosfat ve fosfata bağlı kolin grubundan oluşur.
• Hücre zarının yapısına katılır (çift sıra halinde).
• Yapısında hidrofilik (su seven) ve hidrofobik (su sevmeyen) kısımlar bulunur.

Definition: Fosfolipit: Hücre zarının temel yapı taşı olan, su seven ve su sevmeyen kısımları bulunan lipit çeşidi.

Steroidler:

• Çok küçük yağ molekülleridir.
• Hücre zarının yapısına katılarak geçirgenliğini ve dayanıklılığını arttırır.
• Kasların daha hızlı gelişmesini sağlar.
• Hormonların ve vitaminlerin yapısında bulunup düzenleyici görev üstlenir.
• Sinir hücrelerinde miyelin kılıf üretiminde görev alır.

Highlight: Miyelin kılıf, impuls iletiminin hızlı olmasını sağlar.

Steroid örnekleri:

• Kolesterol
• Eşey hormonları (östrojen, testosteron)
• A, D, E, K vitaminleri
• Safra sıvısı

Vocabulary: Kolesterol: Hayvan hücre zarının bileşeni olup, zarın akışkanlığını sağlar. Karaciğerde sentezlendiği gibi besinlerle de alınabilir.

Lipit çeşitlerinin karşılaştırması:

1. Nötral Yağ (Trigliserit):

   • Depo edilir.
   • 3 yağ asidi + 1 gliserol içerir.
   • 3 ester bağı bulunur.

2. Fosfolipit:

   • Hücre zarının yapısına katılır.
   • 2 yağ asidi + 1 gliserol + P + Kolin içerir.
   • 4 ester bağı bulunur.

3. Steroit:

   • Eşey hormonları, A, D, E, K vitaminleri ve safra sıvısının yapısına katılır.
   • Yağ asidi ve gliserol içermez.
   • Ester bağı içermez.

Example: Steroid yapılı hormonlar arasında östrojen ve testosteron bulunur. Bu hormonlar vücudun cinsiyet özelliklerini belirler ve üreme sistemini düzenler.

Yağlar ve Lipitler

Lipitlerin özellikleri şunlardır:

• Yapılarında karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla hidrojen içerirler, bu nedenle daha çok enerji verirler.
• Organizmada ikinci dereceden enerji vericidirler.
• Suda çözünmezler.
• Organları mekanik etkilere karşı korurlar.
• Büyük moleküllerdir ancak polimer değildirler.

Lipitlerin diğer önemli özellikleri:

• Yağda eriyen (A, D, E, K) vitaminlerinin emilimini kolaylaştırırlar.
• Karbonhidratların fazlası yağa dönüştürülerek depo edilir.
• Yapıcı, onarıcı, düzenleyici ve enerji verici görevleri vardır.
• Yapılarındaki bağ ester bağıdır (steroidler hariç).

Highlight: Lipitler canlılar için çok önemli bileşiklerdir ve çeşitli hayati görevleri yerine getirirler.

Lipit çeşitleri:

1. Trigliseritler: Depo yağlardır.
2. Fosfolipitler: Yapı maddesidir.
3. Steroidler: Düzenleyicidirler.

Nötral yağlar (Trigliseritler):

• 3 yağ asidi ve 1 gliserolün birleşmesiyle oluşur.
• Depo yağlardır ve yapı taşları arasında ester bağı bulunur.
• Enerji verirler.
• Polimer değildir.

Example: Nötral yağ sentezi: 3 yağ asidi + 1 gliserol → Nötral yağ + 3 H₂O

Yağ çeşitleri:

1. Doymuş yağlar:

   • Tek bağ içerirler.
   • Oda sıcaklığında katıdırlar.
   • Hayvansal kaynaklıdırlar.
   • Örnekler: Kuyruk yağı, tereyağı.

2. Doymamış yağlar:

   • Çift bağ içerirler.
   • Oda sıcaklığında sıvıdırlar.
   • Bitkisel kaynaklıdırlar.
   • Örnekler: Zeytinyağı, fındık yağı.

Vocabulary: Esansiyel yağlar: Vücutta sentezlenemeyen, dışarıdan hazır alınması gereken yağ asitleridir. Örneğin, Omega 3.