Bitkilerde İletim ve Örtü Doku Sistemleri

Ksilem ve floem, bitkilerin yaşamsal iletim sistemlerini oluşturan iki temel dokudur. Ksilem, bitkide su ve mineral taşınmasından sorumlu olup ölü hücrelerden oluşur. Lignin birikimi nedeniyle sert bir yapıya sahiptir ve bitkiye mekanik destek sağlar. Ksilemde madde taşınması tek yönlü olup kökten uca doğrudur ve ATP harcanmadan gerçekleşir.

Floem ise organik moleküllerin taşınmasını sağlayan canlı hücrelerden oluşur. Kalburlu boru ve arkadaş hücrelerinden meydana gelir. Floemde madde taşınması çift yönlüdür, ATP harcanır ve ksileme göre daha yavaştır. Bu sistem hem aktif hem de pasif taşıma mekanizmalarını kullanır.

Tanım: Bitkilerde iletim demetleri, ksilem ve floem dokularının bir araya gelmesiyle oluşan ve bitki boyunca uzanan yapılardır. Bu demetler sayesinde bitkinin tüm kısımları arasında madde alışverişi sağlanır.

Örtü doku sistemi, epidermis ve periderm olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Epidermis, meristem dokunun farklılaşmasıyla oluşur ve üzerinde su kaybını önleyen kütikula tabakası bulunur. Stoma, tüy, emergens ve hidatot gibi özelleşmiş yapılar epidermisten köken alır. Periderm ise çok yıllık odunsu bitkilerde bulunan, ölü hücrelerden oluşan ve süberin biriktiren bir dokudur.

Meristem Doku ve Özellikleri

Meristem doku, bitkilerin büyüme ve gelişmesinden sorumlu olan temel doku sistemidir. Bu doku canlı ve sürekli bölünebilen hücrelerden oluşur. Meristem hücreleri büyük çekirdekli, ince çeperli ve küçük vakuollü bir yapıya sahiptir.

Önemli: Meristem doku özellikleri arasında sürekli bölünebilme, farklılaşabilme ve yeni doku oluşturabilme yetenekleri yer alır.

Meristem dokular bulundukları yere göre uç meristem ve yanal meristem olarak ikiye ayrılır. Uç meristem, primer meristemle birlikte boyca uzamayı sağlarken, yanal meristem sekonder meristemle birlikte enine büyümeyi gerçekleştirir. Kökenlerine göre ise birincil (primer) ve ikincil (sekonder) meristem olarak sınıflandırılır.

Kambiyum, önemli bir sekonder meristem örneğidir ve iki çeşidi vardır: demet kambiyumu ve mantar kambiyumu. Demet kambiyumu yaş halkalarını oluştururken, mantar kambiyumu odunsu bitkilerin dış kısmında bulunur ve su kaybını önler.

Yaprak Yapısı ve İşlevleri

Bitki Biyolojisi PDF kaynaklarında detaylı incelenen yaprak sistemi, bitkilerde fotosentez, terleme ve gaz alışverişinin gerçekleştiği temel organdır. Yaprak sapı ve yaprak ayasından oluşan bu sistem, Bitki Biyolojisi özet içeriğinde önemli bir yer tutar.

Yaprak sapı, yaprağı gövdedeki nodyuma bağlar ve genellikle çift çenekli bitkilerde bulunur. Tek çenekli bitkilerde (palmiye hariç) yaprak sapı yoktur. Yaprak kını koruyucu bir kılıf görevi görürken, yaprak ayası fotosentezin en yoğun gerçekleştiği bölgedir.

Önemli: Tek çenekli bitkilerde paralel damarlanma, çift çenekli bitkilerde ağsı damarlanma görülür. Bu yapısal farklılık, bitkilerin sınıflandırılmasında önemli bir kriterdir.

Mezofil tabakası, sünger ve palizat parankimasından oluşur. Nemli bölgelerde yaşayan bitkilerde saçak kök sistemi ve düşük fotosentez aktivitesi görülürken, kurak bölgelerde kazık kök sistemi ve yüksek fotosentez aktivitesi gözlenir.

Bitkilerde Fotoperiyodik Tepkiler ve Önemi

Fotoperiyodizm, Bitki Biyolojisi PDF'lerinde detaylı incelenen önemli bir konudur. Bu mekanizma, bitkilerin mevsimsel değişimlere uyum sağlamasını ve en uygun zamanda çiçek açmasını sağlar. Bitkiler, karanlık periyodun kesintisiz olmasına özellikle duyarlıdır.

Önemli: Gece periyodunun kısa bir aydınlanmayla bile bölünmesi, bitkilerin çiçeklenme sürecini etkileyebilir. Bu durum özellikle kısa gün bitkilerinde belirgindir.

AYT Biyoloji Ders Notları PDF'lerinde vurgulandığı gibi, fotoperiyodizm tarımsal üretimde büyük önem taşır. Seracılıkta yapay aydınlatma veya karartma uygulamalarıyla bitkilerin çiçeklenme zamanları kontrol edilebilir. Bu sayede mevsim dışı üretim mümkün olur.

Uygulama: Krizantem gibi kısa gün bitkileri, yapay karartma uygulamalarıyla istenilen zamanda çiçeklendirilebilir. Benzer şekilde, uzun gün bitkileri için yapay aydınlatma kullanılabilir.