9. Sınıf Canlıların temel bileşenleri

Alternatif metin:

tekrar tekrar kullamlabilir. Emzimlecin Galışmasını Ethi Eden Faktörler PH Derecesi Sıcaklık Su (H20) Emim ve Substrat Miktarı Aktivatörler Substrat Yüseyi İnhibitörler SU INORGANIK BiLESENLER Suyun Canlılar için birçok önemi vardır → Emzimler Su miktarı %15'in altına düştüğünde çalışmazlar. Su fotosentez ve dehidrasyon olaylarında kullanılır. ⑨Su mokküllerinin birbicini çekmesine Kohezyon denir. • Suyun özgül ısısı yüksektir MINERALLER Canlılar tarafından üretilemez, hazıralımır. •Emzimlerin yapısına kofaktör olarak katılır. (düzenleyici) Gök küçük, hüzre Zarından sindirilmeden gezerler. • Enigi veria olarak deullanılma Önemli Mineraller iyot (1); Tiroksin hormonunun yapısına katılır. Demir (Fe): Hemoglobinin yapısına katılır. Magnezyum (Mg): Kalafilin yapısına katılır. Fosfor (P): ATP, DNA, RNA'nın yapısına Sodyum (Na): Sinicsel iletimde görevlidir katılır. KARBONHİDRATLAR •Karbonhidratların bileşiminde Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (0) elementleri bulunur. ●Canlılar enerji elde etmek amacıyla öncellikle karbonhidratlar kullanıl •Karbonhidratlar, icerdigi birim Şeker molekülü sayısına göre monasakkar disakkarit vc polásakkarit olmak üzere üçe ayrılır. Monosakkarit •Küçük mökküller oldukları için sindirilmeden kana karışırlar. Pentoblar, beş karbonls şekerlerdir. DNA'nın yapısına katılan deck- Siribot ve RNA ile ATP'nin yapısına katılan ribos Şekeridir. •Heksoglar altı karbonludur. Bunlar glikos, fruktoz vc galaktozdur. Disakkaritler • Maltoz iki glikozun birleşmesiyle oluşur. • Sükroz bir glikoz bir fruktozun birleşmesiyle oluşur. •Laktos bir glikoz ve bir glaktoz (galaktor) birleşmesiyle oluşur. Polisakkarit • Gok sayıda glikotun glikosit bağı ile bağlanması ile oluşur. •Nişasta: Bitkilerde glikozun fazlası nişasta olarak depolamir • Glikojen: Glikozun fazlası bakteri, arke, civile mantar ve hayvan hic- relerinde glikojen olarak depolams. •Selülog: Bitki hücrelerinin ceper yapısına katılır. otcul hayvanların bağırsaklarındaki yaşayan bakterler Sayasinde Selüloru sindirebilir. Kitin: Azot içerir. Mantarlarda hücre ceperinin yapısına. Eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunur. katılır. 'Polisakkarit Geşitliği yapısana katılan glikostarın birbirene farklı haalanmasi nedeaut mendar gelir. Emzimlerin Galışma Hızını Etkiliyen Faktörler Sıcaklık TR.H tic Substrat JRH yüzeyi H₂O Oranı ↑R.H SY Ortam pH: TR.H inhibitor AR.H RH Aktivator w❘ Pepsin Amilaz ō Tripsin PH Emzim Miktarı TRH Substral Miktari TRH Substrat Emaim Mik. →Substrat Mike. Em tìm Sobit Miktar Sabit →H₂O +ALL HORMONLAR VE VİTAMİNLER Hormonlar belirli hücre tiplerinde salgılanan ve hedef hücreler Üzerinde düzenleyici etki gösteren organik bileşiklerdir. →Vitaminler, genelde insan vücudu tarafından üretilemediğinden besin- ler yoluyla dışardan hazır alınmaları gerekir. Vitaminler vücutta enerji verezi olarak kullanılmas → Vitaminler düzenleyicidir. Sindirime uğramadan hücre barından geçerler. Yağda Gözünen Vitaminler. *ADEK Vücutta depolandığı için eksikliği geç his Suda Görünen Vitaminler. edilir. *B Vec vitaminleri Vücutta depolanmaz, fazlası böb- rekler yardımıyla Vücut dışına atılır. •A vitamini » Balıkta bulunur. Eksikliğinde Gece Körlüğü • Vitamini Sütte bulunur. Eksikliğinde Raşitizm •Σ Vitamini Ton balığında bulunur. Eksikliğinde Kısırlık •K Vitamini » Marulda bulunur. Eksikliğinde kanın pih- tılaşmasında GECİKME! (Eksikliğinde) •B Vitaminleri > Yumurtada bulunur. unutkanlık •C Vitamini > Kivide bulunur → Elsikliğinde Skorbüt LiPiTLER Lipitlerin Canlılar için önemi; • yapıcı, onarıcı ve düsenleyeci role sahipticker. •Hücre Barının yapısına katılırlar. Tigliscitler •Trigliserit Senteri sırasında bir molekül gliserol ve üç molekül yağ asidi, esterleşme tepkimesi ile birleşir. •TriglisAitlerin yapısına katılan yağ asitleri; Doymuş yağ asitler: Karbonlar arasında tekk bağlar vardır. Doymamış yağ asitleri: Bazılarının karbonlar arasında Gift bay vardır. •Hayvansal yağlanın coğu doymuş yağ dup oda sıcaklığında batı haldedir. •Bitkisel yağların çoğu doymamış yağ olup oda sıcaklığında sıvı haldedir. Fosfolipler; bir gliserole bağlı iki yağ asidi ve bir fosfat grubun- dan oluşan lipit çeşididir. •fosfolipler hücre sarının yapısına katılırlar. •fosfolipitlerin fosfat uçları hidrofilik (Suyu Seven) ancak yağ asit- lerinden oluşan kuyruk kısımlan hidrofobiktic (Suyu Sevmeyen). Bu nedenle hiere Jarında Gift tabaka bulunur. Steroitler •Monomer yapılı bir lipit çeşidi olan steroitlere klosterol ve Omurgalı hayvanların eşey hormanları örnek verilir. •Fazla kolesterol, damarlarda birleşerek tıkanmaya neden olur.