10. Sınıf biyoloji kalıtım

Alternatif metin:

bir büyüklülüğe ulaştıkça sonra tekrar mitoz geçirebilir •Hücrenin Kromozom Sayısı Sabit kalır. > Erişkin hayvanların sinir ve kas gibi hücrelerinde bölünme durmuştur. Bu nedenle hicre don-. güsü gözükmez • Kromozom sayıları farklı hücreler mitozla çoğalabilirler. 20 n 20 3n ن کا 2n n n 3n 30 miloz miloz mitoz Hücre Döngüsü Ve Mitoz Bir hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden dier hicre bölünme- sine kadar geaen zaman aralığına hücre döngüsü denir "Tanım" " 1 Hacre Dongus Interfan 61 S 62 mitotik evre mitor Sitokinez profan, metefan Anafaz, Telefar BEDEEN PROFAZ Interfaz Evresi "61 Hazırlık Evresi " Hocrenin bölünmeye hazırlandığı ve hocre boyümesinin gerçekleştiği emredir. Hücre döngüsünün % go'ini Kapsar Ua alt evreden oluşur G1 evresi Hocre liyor ve organellerin (mitokondri, E.R, gdgi) Sayısı artar. ATP, protein sen- tezi gibi metabolik daylar artar. Sevresi DNAn Bitki ve hayvan hücrelerinde kalıtım mataryellerinin çağalması gerçekleşir. Yani iki katına atar. Bu daya replikasyon demir (Sinir kas hocrelerinde DNA setezi 62 emesi Hücre büyümeye devam eder ve mitoz için hazırlıklar tamamlanır Hayvan hocrelerinde sentrowm kendini eşler ve iki adet sentrazom oluşur. gerçekleştirme) Bitki hücrelerinde sentrozam olmadığı için is iplikleri Sitoplazmadaki proteinlerden doşmaya başlar NOT Sentrozom sırasında iğ iplikleri duşur Mitotih Evre Hücrenin bölünme evresidir •Interfaza ve zit kutuplara çekilir göre daha kısa süren evredir. A-mitoz çekirdek bölünmesi - Karyokinez Gekirdekçik Kaybolur Çekirdek zarı parçalanır • Kromatin iplikler Kısalıp Kalınlaşarak Kromozom halini alır Eşlenmiş sentrozomlar zit Kutuplara doğru hareket eder. Aralarında in iplikleri Poluşur. METEFAZ Olusan ig ipliklerinin bir kısmı Kinelekorlara bağlanır Bazi i iplikleri Kineto- Korlara bağlanmaz Bu evrede kardes Kromalitler birbirinden ayrılıcak biçimde ekvatoral düzlemde tek Siral olarak dizilirler. Kromozomların en iyi görüldüğü evredir. Kromozomların büyüklük ve biçimine göre Gifler halinde görüntülenmesine Karyotip denir Σ Bu evrede hazırlanan Karyotipler ile Down sendromlu gibi kromozom anormallikleri tespit edilir. TELOFAZ ANAFAZ Sentromerlerin ayrılması sonucu Kardes Kromaliller ayrılır. •ġ ipliklerinin kısalması ile kardes Kromatitler birbirlerinden uzaklaşarak hücrenin zit Kutuplarına doğru hareket eder. Kardes Kromatitler artık Kromozom darak adlandırılır • Kromozomlara bağlanmayan ig iplikleri hücrenin uzamasını sağlar Gekirdekaik görünür hale gelir Gekirdek zarı yeniden cluşur ° Kromozomlar tekrar Kromatin iplik haline dönerler Ig iplikleri Kaybolur B. Sitokinez Sitoplazma Bolinmesi > Gekirdek bölünmesinden sonra sitoplazma bölünmeye başlar. Hayvan Hücrelerinde Sir Bitki Hücresi Sitokinez olayı boğumlama ile gerçekle - Sitokinez olayında hüare Geperi olduğundan bogumlanma gerçekleşmer > Hücre zarının altındaki aktin, miyozin ip- Golgi aygıtı hücrenin ortasından dışa liklerinden oluşan halka sitoplazmayı dıştan ice doğru bölünme oluğu oluşturarak bo- gumlanmaya başlar. Sonuçta yavru hücreler oluşur Yavru hücreler genetik materyal bakımından birbirinin aynısıdır kromadin doğru orta "ara" lamel oluşturur İki hücre birbirinden ayrılır Kromatin boğumlanma Ara lamel Hayvanlarda Sitoblarma bölünmesi Bitki sitoplazma bölünmesi Hayvan Hücresi Mitaz ű Profaz Başlangıcı Bitki Hücresindeki Mitoz Profas Sono Profox Darlangle " Pro faz Profaz இச XXXX O Hetefan Metefaz Profaz Sonu YYYY D 3 AAA JVVV ↓ Anafaz !! Anafaz Telofaz 爸爸 In tane mitoz geçiren hücrenin 20 formülünden yararlanılır. oluşturacağı hücre sayısının bulmak için mitoz geçirirse; 23 32 hücre oluşur. 5 Kez ON 2n = 16 Kromozomlu bir hücre arka arkaya iç kez sonucunda oluşan hücre sayısının bir hicrede bolonmeler Sayısına oranı 23=8 nedir? Kromozom sayısı sabit = 16 mitoz geçiriyor. Bu. bulunan Kromozom 8/16 = 1/2 mitoz balonme Sonucu oluşan hücrelerin genetik yapıları ve kromozom Sayısının aynı olmasının nedeni kromatitlerin ayrılmasıdır. Hücre Döngüsünün Kontrolü >G1, G2, M Kontrol noktalarıdır Hücrelerin bölünebilmesi için ortamda yeterli miktarda büyüme bulunmalıdır. Büyüme faktörü belirli vücut hücreleri tarafından diğer hücreleri flotasu 52gū belirli ya da bir bozulursa bölünmeye sevk etmek üzere salınan protokanker hücrelere Kaa gesit büyüme faktörü vardır Ancak bu mekanizmada hücreler anormal şekilde çözülür Bu dokulardaki tmor denir arormal hücre kütlesine. Tümörleri; aynı dokuda Kalıp yayılmıyorsa iyi huylu tümör geliştiği dokuda Kalmayıp vücudun diğer bölgelerine yayılıyorsa kātā huylu tümör darak adlan- dırılır. >Oluşan tümör hücrelerinde bulundukları yerden ayrılarak kan ve lenf yoluyla vücudun diğer Kısımlarına yayılmasına metos faz metosfaz normal denic. yapan tümör hücrelerine kanser adı verilir Kanserli hücrelerde hücrelere göre yapı ve fonksiyon değişiklikleri görüldüogo gibi çekirdekler normalden daha büyüktür kanser hücreleri anormal olarak büyür >kromozomlarda sayıca DNA ve RNA arasında farklılıklar ve yapisal. oran bozulur. bozulmalar meydana gelir > Tek bir ata >Kalitsal Eseysiz Üreme > Ana canlının dolleme olmaksızın oluşturmasına denir Kendine tamamen benzer yeni canlıyı canlının alması yeterlidir çeşitlilik Sağlarmaz (mutasyon hariç) Eşeysiz üremenin temeli. mitoza dayanır. Eşeysiz Üreme Geşitleri - Bölünerek üreme -Tomurcaklanma Bitkilerde vejetatif üreme. Rejenerasyon Sporla Greme Partenogenez Bolünerek Üreme Birey belirli olgunluğa ulaştıktan sonra hücre ikiye bolunur. Oluşan hücreler genetik darak Kopyasıdır. Balünerek üreme en bal üreme tipidir. 0/R Prokaryat hücreler 0/R OIR bakteri ve arkebakteriler. balonon E. coli uygun koşullarda 20 dk bir Paremesyum enine, ōglena boyuna, Amip her yane eseysiz çoğalın Tomurcuklanarak Ureme Ana bireyin vücudunda mitozla oluşan çıkıntının (tomurcuk) and bireye benzer yeni bireylerin oluşturulmasıdır. Ana hücre üzerinde büyüyen tomurcuk -ya ana hücreden ayrılarak bağımsız birey olur. ya da ana hücreye yapışık durumda yaşamını sürdürür. Eğer ana hocreye bağlı kalırsa Koloniler oluşabilir O/R Bira mayası, mercan ve hidra gibi Rejenerasyon canlılarda görülür Canlının Kapan parçasından yeni canlının oluşmasıdır 0/R Deniz yıldızı, plazara (yassı solucan) Canlının gelişmişlik Gelişmişlik düzeyi dineyi ile yenilenme yeteneği arasında ters orantı var. arttıkça yenilenme yeteneği azalır. Yoksek yapılı canlılarda ise rejenerasyon doku onarım için yapılır Eşeysiz onarımı üreme değildir Kuyruğunun genilenmesi ve yaraların dayanıklı, Kalın bir orta ile çevrili özelleşmiş R Kertenkelelerin Kopan Sporla Ureme Sporlar olumsuz şartlara hücrelerdir Sporlar uygun şartlarda denir Sporlar n Kromozomludur ve uygun /R mantarlarda Karayosunu gelirip yeni canlılar oluşturmasına sporla üreme mitazla yeni bireyler oluşur. Koşullarda ve egrelti otlarında gōrolar. Vejetatif Üreme Yüksek yapılı bitkilerde görülen eşeysiz üreme şeklidir. Bitkilerin normalde Kısımlarından yeni üreme ile ilgili olmayan kök, gövde ve bitkilerin oluşmasına denir. yaprak gibi Oluşan bitkiler ana bitkilerin genetik Kopyasıdır Rizom ile Üreme Ayrik otu Zencefil Yumru Govde ile Ureme Yer elmasi, Patates. "Sambil, lale, Sarımsak Doko Kultora Steril Koşullarda yapay bir besin ortamında bitkinin hücre doku ve organ gibi Kisimlanndan yeni doku, bitki ya da bitkisel ürün üretilmesidir. Kaybolmakta olan türlerin Korunması, üretimi zor olan türlerin çoğaltılması ve eko- bitkilerin çok sayıda üretilmesi amacıyla kullanılmaktadır. nomik önemi dan Partenogenez Pollenmiş yumurta hücresinin mitozla gelişerek denir. O/R Bal arıları yaban arıları Kamal Kuyruklu Kertenkele . yeni bir birey oluşturmasına ve birçok Kann ca "Bal arısında partonegez Kralice ar mayoz balsnme (2n) mitoa yumurta (n) balonme Dollenmede Erkek arı (n) gelişme Mayoz Bölünme Ve Eşeyli Üreme mayoz Balonme > Kromozom Sayısının yarıya inmesini sağlayan àzel bir hücre bölünmesidir. > Hayoz bölünme Sonucu oluşan hücrelere gamet (creme hocresi) denir adı verilen bu hücrelerin bölünme yetenekleri yoktur. Gamet > Mayoz belünme Sonku. dort hucre dur. mayoz 1 n mayoz 11 n 20 D ก ngamet Homolog Kromozombor ayrılır Kardes Kromotiller ayrılır n > Gametlerin mayozda meydana getirilmesine gametogenler denir (Sperm yumurta) magoz bölünme ile; > Sperm ana > Yumurta hücresi (20) -> Sperm (n) ana hücresi (20) -> yumurta (n) > Oluşan hücreler birbirinden ve ana hücreden farklıdır. > Genetik çeşitlilik. (varyasyona) neden olan iki olay vardır. Bundan birin- cisi Krossing over, Ikincisi ise homolog Kromozomların bağımsız dağılımıdır. mayozla oluşan hücreler tekrar mayoz geçirmez > Mayoz bölünme geçiricek bir hücre sırasıyla.. interfaz Hayoz > I Hayoz II Tetrat boşluk doldurma Interfaz Evresi > Höcrede büyüme solunum protein sentezi giti metabolik daylar hızlanır. > DNA Kendini eşler. (replikasyon) Yani DNA miktarı iki Katina Gikar > Hayvan hocrelerinde sentrozom eşlenir. >Bitkilerde sentrozom yerine sitoplazmada özel proteinler bolunur Mayoz I a-Profaz I > Mayozun en uzun evresidir Gekirdekçik Kaybolur çekirdek zarı erimeye başlar 34 aralarında ig iplikleri oluşur. > Sentrozomlar zit Kutuplara gider ve cross-over sinapsis Kiyazma olayları görülür. Bu evreye özgü tetrat K > Eşlenen Kromatin iplikler Kısalıp Kalınlaşır ve Kromozoma dönüşür böylece bölün-- me Sırasında Kromozomların. hareketi Kolaylaşır. Bir Kromozom iki kromatitden oluşur. Tetrat Homolog Kromozomların yan yana geldiğinde darts oluşur. Bu dartla Kromatitli Sinapsis Homolog Kromozom yapar. Bu olaya Cross-over paraa yapıya tetraz denir. birbirinin kopyası Kromatit grupları Giftleri yan yana gelerek birbirleriyle sarmal Sinapsis denic değişimi) Sinapsis sirasında Kromozomların Kardeş olmayan. Kromatitlerin arasında gen değiş tokuşu gerçekleşir. Bu olaya denir. Kiyazma Sinapsis Sırasında homolog Kromozomların Kardeş Krometitleri / Gapraz olarak üst üste gelir. Bu şekilde temas ettikleri bölgeye kyatma denir. Buraya kadar Ayrilma evresi Anafaz b Metefaz I Homolog Kromozomlar tetratlar halinde hücrenin ekvator doalemine düzenli bir şekilde yerleşir C. Anafaz I gipliklerinin Kisalmasıyla homolog Kromozomlar lara hareket eder. Böylece Kromozom Sayısı birbirinden ayrılarak zit Kutop- yarıya inmiş olar. Ana ve babadan gelen homolog kromozomlar anafaz Bu durumda Kombinasyonunun yeni bir gen sirasında rasgele ayrılır oluşmasını sağlar d Telofaz I ve. Sitokinez I > Kutuplara çekilen Kromozomlarının çevresinde çekirdek zarı oluşur Kromozoma Sahip iki >Telefazın sonunda sitoplazma bölünmesi ile homolog Kromozom Giftlerinden birini taşıyan haploit (n). Mayoz 11 = (Mitoz) hocre meydana gelir >Mayoz I Sonunda meydana gelen haploit hücreler mayoz II 'de tekrar bolonor ve haploit Kromozomlu 4 hücre meydana gelir.. Sadece Kardeş Kromatitler sayısında değişiklik olmaz > Bu Safhada >Kromozom Profaz II Gekirdek zori birbirinden ayrılır. ve çekirdekcik eriyerek Kaybolur Bazı organizmalarda telofaz I'den baslayabilir Mete faz T Kromatitler Sonra hemen metefaz II evresi hücrenin ekvator düzlemine düzgün bir şekilde yerleşirken Kro- matitler ig iplikleri tarafından Anafaz II sentromellerinden tutunur. >Ekvatoral düzlem üzerinde dizilmiş kromatitler birbirinden ayrılır ve kutupla- ra doğru haraket eder. Bu Krometitlere bundan sonra Telo faz ve Sitokinez II Kromozom denir > iplikleri tarafından Kutuplara doğru çekilen Kromozomlar Kromatin ip- lige donuşurken. yeniden Gekirdek zarları oluşur. > Sitoplazmanın boğumlanması ya da ara lamel olusumu ile bōlome tamam- lanır Böylece hücre ikiye bölünür.