Organik Bileşikler

Alternatif metin:

kodun deşifre edilmesiyle protein sentezine girerler. Bitki ve bakteriler, yaygın 20 amino así din. tamamın sentezler. - Bilinen 20 Gest amino asidin 12 aesidi insanlar tarafından dönüşüm hayvanlar 8 gesit amino reaksiyonlariyla üretilebilir Ancak insanlar ve asidi üretemez. Vücutta üretilemeyen ve hazır alınması zorunlu olan amino asitlere temel (esansiyel) amino asitler denir Not: Insanlar, temel amino asitleri sentezleyemezler. Ancak temel amino asit içeren proteinleri sentezleyebilirler - Bir amino asitte atomu bulunur ayni karbon atomuna bağlı 3 grup ve 1 hidrojen Karboksil grubu (-COOH), (Asit kısım) *Amino grubu (-NH₂), (Bo2 kısmı) *Radikal (değişken) grup H Amino asht çeşitliliğini olusturur H N - 0 OH karboksil grubu grup Amino grubu Radikal - Amino asitler proteinlerin monomerleridir. Sindirilemezler. Peptid. bağı içermealer - -Amino asitler hem asit hem boz kökü taşıdıkları için amfoter moleküllerdir - Hem asit hem de baz gibi davranabilirler Proteinlerin canlılara degi olmasının nedeni; DNA'daki kalıtsal bilgilere göre sentezlenmesidir C. Steroitler: - Birbirleriyle kaynaşmiş dört adet halka Igeren karbon iskeletine sahip ya- pisal lipit çeşididir - Bir steroit gesidi olan kolesterol hayvan hücrelerinin zarında bulunur. 2arının geçirgenliğini ve dayanıklılığını arttırır. - Sinir hücrelerinde yalıtım görevi yapar. -Erkek ve katılır disi esey hormonlarının (östrojen ve testosteron) yapimina - D vitamini yapımında kullanılır. - Vücudumuz kolestrolů kullanarak kortizol hormonu ve safra tuzu üretic -Bütün steroitler kaynaşmış dört halkalı bir karbon iskeletine sahiptir Değişik steroitler bu karbon halkalarına bağlanmış işlevsel gruplar açısın. dan farklılık gösterir -Kolesterol hücre sarından geçebilir. Not: - Steroit ve fosfolipitler yapısal lipit çeşitleridir Enerji verici değildirler. Enerji verici olarak kullanılan yağlar, nötral yağlardır. - Fosfolipit ve kolesterolün önemli bir özelliği suda erimemesidir. Bu özel- lik farklı hücre bölümlerinin birbirinden ayrılmasını sağlayan hücre içi zori ve hücre sarının oluşumunu sağlar. - - insanda gar sentesinde kullanılacak kolesterol reseptör aracılı endo- sitoz ile hücre içine alınır. Trans Yağlar Bitkisel sıvı yağ bağlarının arasına hidrojen yedirilerek sıtılması sonu- cu oluşur. Ne kadar çok hidrojenize olursa o kadar da katılaşır. Bu hali ile de doğallıktan çıkıp sentetikleşir. Hazır patates kızartmalarında, cipsler- de, krakerlerde, bisküvilerde, çikolatalarda, gofret ve benzeri besinlerde lezzeti daha fazla arttırdığından tercih edilmektedir. Trans yağların "kötü kolesterolů" yükselttiği ve daha da kötüsü "iyi kolesterolü" düşür. düğü bilinmektedir. koroner kalp damar hastalıkları riskini arttırır. Not: Margarinler trans yağlardın Proteinler: - Proteinler, organizmalarde en bol bulunan organik moddedir. -Bütün proteinlerde C, O, H, N, bazılarında ise bulunabilir -Yapı taşları (monomerleri) amino asitlerdir. P ve S'de -Amino asitlerin dehidrasyonu ile oluşurlar. komsu amino asitler peptid bağıyla bağlanır. Her bir peptid bağına karşılık bir su molekülů açığa çıkor -n (amino asit) →protein + (n-1) H₂O - Her conlinin proteini kendine özgüdür. Çünkü proteinler, DNA'daki kalitsal bilgilere göre ribosom organelinde sentezlenir Ancak solunum ensimleri gibi canlılarda ortak kullanılan proteinler de vardıc -Hücre sarının yapısına katılır. -Hemen hemen tüm enzimlerin yapısına katilic -Bileşik enzimlerin apoenzim kısmını oluşturur. - Birçok hormanın yapıcı yapısına katılır - Temel -onorici besindir. Aynı zamanda düzenleyici ve enerji vericidic *Yüksek ve düşük sıcaklık, kuvvetli asit ve baalar yoğun tua, yüksek basing, radyasyon gibi etkenler proteinlerin yapısını bozor Bu olaya denatorasyon denir *Denature olmuş bazı proteinler eski haline dönebilir. Buna renatürasyon denir. Eğer denature protein Gözünmüş halde kalırsa ortamın fiziksel ve kimyasal koşulları normale döndüğünde renature olabilir Not: Denature olmuş bir protein biyolojik özelliklerini kaybeder ancak besin değerini kaybetmes. Örneğin yumurta pişirildiğinde yüksek sıcaklık sonucu içer- digi proteinler denature olur ve bunun geri dönüsü yoktur. Denaturas- yonda amino asitler arasındaki peptid boğları korunur, proteinin da boyutlu yapısı bozulur ye fonksiyon gerçekleştiremes hale gelir Lipitler - Yapılarında C.H.O bulunur. Bazılarında P ve N de bulunur. Not: Yağlar hidrojen bakımından zengin, oksijen bakımından fakirdir. Bu durumun kazandırdığı daellikleri - Hafif olmalarını sağlar € - Oksijenli solunum ile yıkımı sonucu bol enerji vermelerini sağlar. - Oksijenli solunum ile yıkımı sonucu bol metabolik su oluşumu sağlar - Oksijenlı solunum ile yıkımlarında bol oksijene ihtiyaç duyulmasına neden olur. - Yağlar polimer olmamakla birlikte büyük moleküllerdir ve meleriyle küçük moleküllerin bir araya gelmesiyle oluşurlar. - Yağlar suda çözünmezler ya da çok az çözünürler. dehidrasyon tepki- - Eter, kloroform, benzen, aseton gibi organik çözücülerde adaünebilirler. - Diğer organik moleküllerden forklı olarak depolandıkları özel yağ dokusu vardır. - Beslenmede lipitlerin fazla tüketilmesi inson sağlığını olumsuz etkiler. Kalp ve damar hastalıklarına, sismanligina neden olur. Canlılar için Önemi - İkinci sırada enerji verici olarak görev alırlar - Hücre zarının yapısına katılırlar (fosfolipit, kolesterol) - D vitamini gibi bazı vitaminlerin yapısına katılırlar - Deri altında ve la organların çevresindeki depo yağ canlıyı soğuktan, darbe- erden korur, vücudun isı kaybını önler. - Göçmen kuşların depo ettikleri yağ, bol enerji ve metabolik su hafif olduğu için uçma kolaylığı sağlar -Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, k) vücuda alınmasında rol oynar. için ayrica verdiği Not: aaiga - Yağların O₂'li solunumda kullanılmasıyla çok miktarda metabolik su çıkar. Kış uykusuna yatan, Golde yaşayan ve uzun göa yollarını kullanan hayvanların vücudunda depo edilen yağın yakılması sonucu enerji sağlanırken açığa çıkan su ihtiyacının bir kısmı karşılanır - Yağların enerji verimlerinin en çok olmasının sebebi karbonhidrat ve proteinlere göre daha çok hidrojen içermeleridir. - Yağların en çok enerji vermesine rağmen enerji lain ikinci sırada kul- lanılmalarının sebebi yıkımlarının zor olmasıdır. - Yıkımlarının zor olmasının sebebi ise oksijenlerinin az olmasıdır - Lipitler; trigliseritler, fosfolipitler ve steroitler olmak üzere gruplandırılır. a. Trigliseritler (Nôtral Yağlar): Hayvanlarda depo edilen lipit çeşididir. -Doğada en fazla bulunan ve enerji verici olarak kullanılan yağ çeşididir. - Agot taşımazlar - Trigliseritler 1 molekül gliserol ve 3 molekül yağ asidinin ester boğlanıyla bağlanması sonucu oluşur. Bu olaya esterleşme denir. -Gliserol ile yağ asitleri arasında 3 ester boği kurulur. Bu sırada molekul su Not! açığa çıkar. - Kullanılan yağ asitlerinin çeşitliliği etkilidir. Gliserol ve ester bağlarının aesitlilikte etkisi yoktur. Bütün Ingliseritlerde tek çeşidi olan gliserol kulla- nılır. - Bir trigliseritte en çok dört çeşit, en az iki çeşit monomer bulunabilir *Yağ asitleri, doymuş ve doymamış yağ asitleri olmak üzere ikiye ayrılır