Canlıların yapısında bulunan temel bileşenler

Alternatif metin:

içi ve dışı su dengesinin ayarlanmasında gör- evlidir. Sodyum: ->Asit-Baz-su dengesinin ayarlanmasında yardımcı olur. ->Sinir hücrelerinde uyartı için gereklidia Demir: Alyuvarlarda bulunan hemoglobinin yapısına kat Ilir. Eksikliğinde anemi (kansızlık)) bitkilerde sararma iyot: Tiroit bezinden salinan tiroksin hormonunun yapısına. KOHilir. ->Eksikliğinde guate hastalığı oluşur. Flor: ->Diş için önemlidir. •Fazlalığında dişlerde sararma meydana gelir.. Kükürt: ->Bazi amino asitlerin sentezi için kullanılır. -> Eksikliğinde deride solgunluk meydana gelir. B: Organik Bileşikler: Karbonhidratlar Lipitler Proteinler Enzimler Hormonlar • АТР • Nükleik Asitler • Vitaminler inorganik bileşiklerin aksine canlılar tarafından ü retilir. Coqu hücre zarından geçemeyecek kadar büyük olduğundan sindirilerek kana geçer. - Organik bileşiklerin en küçük yapı biriminė mono- mer denir. -Çok sayıda monomer birleşerek polimerleri oluştu- rur. Monomerler dehidrasyon tepkimesiyle birleşir. Polimer ler hidroliz tepkimesiyle monomerlere ayrılır. Karbonhidratlar: Karbonhidratların bileşiminde Karbon (c), hidrojen (H) ve Oksijen (a) elementleri bulunur. Canlılar, enerji elde etmek için karbonhidration kulla- ስር Karbonhidratlan, içerdiği birim seker molekülü sayısına. gorej Monosakkarit Disakkarit Polisakkarit MONOSAKKARITLER » -> 3. ile 7 arasında karbon atomu içerirler ->Monosakkaritler, karbonhidratların monomerleridir. >>Hücre zarından aktif yada pasif taşıma ile geçebilir. ->Pentostar, 5 karbonly sekerier dir. ONA'nın yapısına katılan Deoksiriboz ve RNA ile ATP'nin yapısına katılan Riboz şekeridia Heksozlar. b karbonlu, monosakkaritlerdir. Glikoz Fruktoz Galaktoz } DISAKKARITLER > Bunlar izomer molekülleridir. -> Maltos, 2 glikozun birleşmesiyle olur. -> Sukroa, 1glikoz, 1 fruktoz birleşmesiyle alur ->Laktoz, 1 glikoz, 1 galaktoz birleşmesiyle olur. POLISAKKARITLER > ་ -Çok sayıda glikozun glikozit bagi ile bağlanmasıyla Oluşur. -sönemli polisakkaritler; nişasta, glikojen, selüloz, kitin ->Polisakkaritlerin çeşitliliği, yapılarına katılan mo nosakkaritlerin birbirine farklı bağlanmasıdır. 1-Nişasta: - Bitkilerde fotosentez sonucu üretilen glikozun fazlası nişastaya dönüştürülür. -Hayvan hücrelerinde nişasta bulunmaz. 2-Gliko jen Glikozun fazlası, bakteri, mantar, arke ve hücrelerinde glikojene dönüştürülür. hayvan - insanlarda vucuda alınan glikozun fazlasi kaslar- da ve karaciğerde glikojen olarak depolanır. 3-Selüloz: Bitki hücrelerinin Çeper yapısına katılır. -Suda çözünmez - insanlar selülozu sindiremez. -Otcul hayvanlar, bağırsaklarında yaşayan bakte- riler sayesinde selülozu sindirebilir. 4-Kitin Diger polisakkaritlerden farkı azo+ içermesidir. -Mantarlarda hücre cepherinin yapısına katılır. -Eklembacaklıların dış iskeletinde bulunur. -Ameliyat ipliklerinin yapımında kullanilir. Lipitler: Suda çözünmeyen karbonhidratlardır. Alkol, eter gibi organik çözücülerde çözünürler. Karbon, hidrogen ve oksigen elementlerinden Oluşurlar. 0 yapılarına, azot ve fosfor elementleri de katılabilir. Lipitlerin Canlılar için önemi: ✓ yapıcı, onarici ve duzenleyici bir yapıya sahiptir. Whocre zarının yapısına Katılır. hormon ve vitamin olarak düzenleyici cole sahiptir. Vsinir hücrelerinin etrafındaki lipitler elektriksel litimi gerçekleştirir. bazi lipitier, bitki hücrelerinde ışık enerjisinin soğrulmasına yardımcı olur. Biyolojik açıdan önemli lipitler: a-) yağlar Ctrialiserifler): ya →yağlar, küçük moleküllerin bir araya gelmesiyle oluşan ancak polimer yapılı olmayan, büyük molekulle- rdir. ->yağlar yağ asitleri ve gliserial almak üzere 2 çeşit, molekülden oluşur. Trigliseritlerin sentezi sırasında bir molekul gliseral ve 3 molekul yağ asidi, esterleşme tepkimesi ile birl- esir. Coehidrasyon) Tepkime sırasında gliseral ile yağ asitleri arasında 3 adet ester bagi kurulur. 3 mŏlekül ester bağı açığa çıkar. ->Trigliseritlerin yapısına katılan yağ asitlerij -» Doymuş yağ asitleri (karbonlar arası tekli bağlar ->> vardır.) -»Doymamış yağ asitleri (bazı karbonlar arasında Gift bağlar vardır.) Hayvansal yag. Bitkisel yağ Doymuş yağ Doymamış yağ POksijenti solunumla parçalandığında bol miktar da metabolik su oluşturur. Oksigenti solunumla yıkıldığında karbonhidratlarg göre 2 kat fazla enerji verir. b-fosfolipitler: Hücre zarının yapısına katılır. -Fosfolipitlerin fosfat uçları hidrofilik (suyu se- ven) ancak yağ asitlerinden oluşan kuyruk kısım- ları hidrofibik Csuyu sevmeyen. Hücre zarında çift sıra halinde bulunur. C-steroitler: -> Monomer yapılı bir lipit çeşididir. -> Kolesterol ve omurgalı hayvanların eşeysel ho- rmonları örnek verilebilir. -> Kolesterol, hayvan hücre zarlarının bileşeni olup zarın akışkanlığını arttırırken esneklik ve dayanık! liliği da sağlar. -> Kolesterol omurgalılarda karaciğerde sentezle- ndiği gibi besinlerle de alınır. ->Sofranın yapısına katılır. Fazla kolesterol, damarlarda birikerek tıkanmaya neden olabilir. Proteinler: Canlıların yapısında en fazia bulunan organik mo leküllerdir. Yapılarında; karbon, hidrogen, oksigen, azot ve kükürt bulunur.. Monomer leri amino asitlerdir. Amino Asitler Bir amino asidin yapısında hidrojen atomu, amino grubu, karboksil grubu ve değişken Cradikal) grup vardır. amino grublu Т H→ Karboksit grubu R Değişken grup Canlıların yapışında bulunan 20 farklı amino asitten 8'i insan vücudunda üretilmez, dışardan hazır olarak alınır. Bir amino asidin Karboksil grubu diğer amino asidin amino grubu ile etkileşime girdiğinde 1 malekúl su açığa çıkarak peptit bağı kurulur ve I dipepit bluşur. 3 amino asit birleşince tripetit oluşur. Cok sayıda amino asit dehidrasyon tepkimesi ile bir araya gelirse polipeptitler oluşur.