Osmanlı İmparatorluğu'nun Duraklama Dönemi ve Padişahları

Osmanlı Padişahları listesi sırayla ve duraklama dönemi padişahları önemli bir tarihsel süreci yansıtır. Bu dönemde tahta geçen padişahlar arasında III. Murat (1574-1595), III. Mehmet (1595-1603), I. Ahmet (1603-1617), I. Mustafa (1617-1618), II. Osman (1618-1622), I. Mustafa'nın ikinci saltanatı (1622-1623), IV. Murat (1623-1640), Sultan İbrahim (1640-1648) ve IV. Mehmet (1648-1687) bulunmaktadır.

Önemli Not: Duraklama döneminin en belirgin özelliği, devlet yönetiminde görülen aksaklıklar ve kurumsal bozulmalardır.

Duraklama döneminin temel nedenleri arasında kafes sisteminin getirilmesi, padişahların artık ordunun başında sefere çıkmaması ve şehzadelerin küçük yaşta tahta geçmesi yer alır. Saray kadınlarının yönetimde etkili olması ve Yeniçeri Ocağı'nın bozulması da bu dönemi şekillendiren önemli faktörlerdir. "Ocak devlet içindir" anlayışının yerini "Devlet ocak içindir" anlayışının alması, kurumsal yapının çözülmesine işaret eder.

Dönemin diğer önemli sorunları arasında timar sisteminin ve donanmanın bozulması, harp teknolojisinin takip edilememesi ve beşik ulemalığının (müderrisliğin babadan oğula geçmesi) ortaya çıkması sayılabilir. Pozitif bilimlerin okutulmaması, eğitim sisteminin yozlaşması, savaşların uzun sürmesi ve yenilgilerin artması da imparatorluğun gerilemesine katkıda bulunmuştur.

Yavuz Sultan Selim Dönemi ve Fetihleri

Yavuz Sultan Selim'in fethettiği yerler ve Yavuz Sultan Selim'in yaptığı savaşlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun doğuya yönelişinin en önemli göstergesidir. 1512-1520 yılları arasındaki kısa saltanatında gerçekleştirdiği fetihler, imparatorluğun sınırlarını ve nüfuzunu önemli ölçüde genişletmiştir.

Örnek: Yavuz Sultan Selim'in en önemli zaferi, 1516'daki Mercidabık Savaşı'dır. Bu zafer sonucunda Suriye ve Mısır Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Yavuz Sultan Selim kaç savaş kazandı sorusuna bakıldığında, sekiz yıllık saltanatında girdiği tüm büyük savaşları kazandığı görülür. Çaldıran (1514), Mercidabık (1516) ve Ridaniye (1517) savaşları bunların en önemlileridir. Bu zaferler sonucunda Doğu Anadolu, Suriye, Filistin, Mısır ve Hicaz bölgeleri Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Yavuz Sultan Selim Dönemi kısaca değerlendirildiğinde, İslam dünyasının liderliğinin Osmanlılara geçtiği bir dönem olduğu görülür. Halifeliğin Osmanlılara geçmesi ve kutsal emanetlerin İstanbul'a getirilmesi de bu dönemin önemli olaylarındandır.

Orta Asya Türk Kültür Bölgeleri ve Medeniyetleri

Orta Asya'nın kadim topraklarında gelişen Türk kültür bölgeleri, Osmanlı dönemleri ve Padişahları'nın temelini oluşturan zengin bir mirası barındırır. Bu kültürel yapının en eski örneklerinden biri olan Anav kültürü, at yetiştiriciliğinin ilk izlerini taşır ve göçebe yaşam tarzının başlangıcını temsil eder. Afanesyevo kültürü ise Türklere ait en eski arkeolojik bulgularla karakterize edilir.

Andronovo kültürü, metalürjinin geliştiği ve yerleşik hayata geçişin başladığı dönemi temsil eder. Karasuk kültürü ile birlikte demir işlemeciliği ve atlı göçebe yaşam tarzı tam anlamıyla yerleşmiştir. Tagar kültürü ise bu gelişim çizgisinin en ileri aşamasını temsil eder.

Önemli Not: İskitler, bozkır kültürünün en gelişmiş temsilcileridir. Alp Er Tunga ve Tomris Hatun gibi önemli tarihi şahsiyetler bu dönemde yaşamıştır. İskitler "Bozkırın Kuyumcuları" olarak anılır ve Şehname'de Afrasiyap olarak geçer.

Asya Hun İmparatorluğu döneminde, Teoman'ın liderliğiyle başlayan ve Mete Han döneminde zirveye ulaşan devlet yapılanması, sonraki Türk devletlerine örnek olmuştur. Köktürkler döneminde ise Bumin Kağan (doğu) ve İstemi Yabgu (batı) yönetiminde ikili devlet sistemi uygulanmıştır.