Urartu Krallığı'nın Kuruluşu ve Gelişimi
Urartu Krallığı'nın kuruluş tarihi hakkında kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, Asur kaynaklarından elde edilen veriler ışığında M.Ö. 9. yüzyılın ortalarında kurulduğu düşünülmektedir. Urartuların kökeni hakkındaki bilgiler, çoğunlukla Asur belgelerine ve arkeolojik buluntulara dayanmaktadır.
Vocabulary: Uruatri - Asurca'da "dağlık bölge" anlamına gelen ve Urartuları tanımlamak için kullanılan terim.
Urartular hakkında bilgi edindiğimiz en eski kaynaklardan biri, M.Ö. 1272-1243 yılları arasında hüküm süren Asur kralı I. Salmanassar dönemine ait bir yazıttır. Bu yazıtta, "Uruatri" olarak adlandırılan bir bölgeden ve burada bulunan 8 ülkenin ele geçirildiğinden bahsedilmektedir.
Highlight: Zaman içinde Asur kaynaklarında bölge için "Uruatri" yerine "Nairi" terimi kullanılmaya başlanmıştır.
Urartu devletinin gelişim süreci, Asur'un bölgeye yönelik seferleri ve bölgedeki diğer küçük krallıkların bir araya gelmesiyle şekillenmiştir. M.Ö. 9. yüzyılın ortalarında, Asur'un artan baskısına karşı bölgedeki devletler birleşerek merkezi bir siyasi yapı oluşturmuş ve böylece Urartu Devleti kurulmuştur.
Example: M.Ö. 858-824 yılları arasında Asur Kralı III. Şalmanezer, Urartu üzerine seferler düzenlemiş ve Urartu Kralı Aramu'nun başkenti Arzaşkun'u ele geçirmiştir.
Urartular ne zaman kuruldu sorusuna net bir cevap vermek zor olsa da, M.Ö. 840 tarihinde I. Sarduri tarafından Tuşpa merkezli krallığın kurulduğu bilinmektedir. Tuşpa, Van Gölü'nün 1.5 km doğusunda yer alan ve günümüzde Van Ovası olarak bilinen bölgede bulunmaktaydı.
Quote: I. Sarduri bir yazıtta kendisini şöyle tanımlamaktadır: "Lutipri'nin oğlu olarak Urartu Devletini kurdum."
Urartuca, devletin resmi dili olarak kullanılmış ve Asur çivi yazısı ile yazılmıştır. Bu durum, Asur'un Urartu üzerindeki kültürel etkisini göstermektedir. Ayrıca, Urartular hiyeroglif benzeri bir resim yazısı da kullanmışlardır, ancak bu yazı daha çok muhasebe ve dini metinlerde tercih edilmiştir.
Definition: Bianili - Urartuların kendi ülkelerine verdikleri isim.
Urartu kralları arasında öne çıkan isimler Aramu, I. Sarduri ve Lutipri'dir. Bu krallar, Urartu Devleti'nin kuruluş ve gelişim sürecinde önemli roller oynamışlardır. Özellikle I. Sarduri'nin, Tuşpa merkezli krallığı kurarak Urartu tarihinde yeni bir dönem başlattığı bilinmektedir.
