Volkanizma ve Kayaçlar
Volkanizma, magmanın yeryüzüne çıkması veya yükselmesi olayıdır. Volkanik patlamalar neden olur sorusunun cevabı, magmanın basınç altında yer kabuğunun kırık hatlarından yüzeye ulaşmasıdır. Volkanizma, derinlik ve yüzey volkanizması olarak ikiye ayrılır.
Derinlik volkanizması, magmanın yer kabuğunu geçemeyip yüzeye ulaşamaması sonucu oluşur. Bu süreçte batolit, lakolit, sill ve dayk gibi yeraltı şekilleri meydana gelir.
Vocabulary: Batolit, magmanın geniş alanlarda soğuyarak kubbe şeklini almasıdır.
Yüzey volkanizması sonucunda ise kaldera, krater, maar ve volkan konileri oluşur. Ayrıca lav ve volkanik küllerin birikmesiyle lav düzlükleri, bunların akarsuların etkisiyle bölünmesiyle de volkanik platolar meydana gelir.
Example: Volkan konileri, magmadan gelen malzemelerin yeryüzünde üst üste birikmesi sonucu oluşur.
Kayaçlar, çeşitli mineral ve organik maddelerden oluşan katı ve doğal maddelerdir. Petrografi, kayaçları inceleyen bilim dalıdır. Kayaçlar magmatik, tortul ve başkalaşım olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Definition: Kayaç döngüsü, kayaçların sürekli bir dönüşüm içerisinde olmasıdır.
Magmatik kayaçlar, yer kabuğunun yaklaşık %65'ini oluşturur ve magmanın soğuması sonucu oluşur. Derinlik kayaçları (örn. granit) ve yüzey kayaçları (örn. bazalt) olarak ikiye ayrılır.
Tortul kayaçlar, püskürük kayaçların dış kuvvetlerin etkisiyle birikmesi sonucu oluşur. Fiziksel, kimyasal ve organik tortul kayaçlar olmak üzere üçe ayrılır.
Highlight: Tortul kayaçlar tabakalı ve gözenekli yapıya sahiptir ve içlerinde fosil bulunabilir.