Orojenez: Dağ Oluşumu ve Türleri
Orojenez, iç kuvvetlerin dışa çıkmasıyla tortul tabakaların birikip dağları oluşturma sürecidir. Kısaca, dağ oluşumu olarak tanımlanır.
Tanım: Orojenez, levhaların yaklaşması sonucu tortul tabakaların basınca uğrayarak kıvrılması ve kırılması ile dağların oluşum sürecidir.
Orojenez sonucu iki tür dağ oluşur:
- Kıvrım Dağları: Esnek ve yumuşak tortul tabakalardan oluşur.
- Kırık Dağları: Sert tortul tabakalardan oluşur.
Örnek: Himalaya Dağları, Hint levhası ile Avrasya Levhasının çarpışması sonucu oluşmuştur ve dünyanın en yüksek kara parçalarıdır.
Kıvrım Dağları:
- Yan basınçlar sonucu oluşur.
- Yükselen kısımlarına antiklinal, çukurlaşan kısımlarına senklinal denir.
Kırık Dağları:
- Tabakaların dikey yönde yer değiştirmesiyle oluşur.
- Yükselen kısımlara horst, alçalan kısımlara graben denir.
Önemli Bilgi: Dünya'da bugüne kadar 4 büyük orojenez yaşanmıştır: Huron, Kaledoniyen, Hersiniyen ve Alp kıvrımları.
Örnek: Türkiye'de dağ oluşumu örnekleri arasında Toros Dağları ve Kuzey Anadolu Dağları sayılabilir.