Canlıların Ortak Özellikleri
Canlıların ortak özellikleri, tüm canlı organizmaların paylaştığı temel nitelikleri ifade eder. Bu özellikler, canlıları cansız varlıklardan ayıran ve yaşamın devamlılığını sağlayan önemli unsurlardır.
İlk olarak, hücresel yapı tüm canlıların temel birimidir. Canlılar tek hücreli veya çok hücreli olabilir. Tek hücrelilere örnek olarak bakteri, öglena ve amip verilebilirken, çok hücrelilere bitkiler, hayvanlar ve mantarlar örnek gösterilebilir.
Örnek: Tek hücreli canlılar: bakteri, öglena, arke, terliksi hayvan, siyanobakteri. Çok hücreliler: bitki, hayvan, mantar.
Beslenme, tüm canlıların yaşamak için zorunlu olarak gerçekleştirdiği bir süreçtir. Canlılar ototrof (kendi besinini üreten) veya heterotrof (hazır besin alan) olabilir.
Tanım: Ototrof beslenme, canlıların kendi besinlerini kendilerinin üretmesidir. Örneğin, yeşil bitkiler, su yosunları ve algler fotosentez yaparak besin üretirler.
Solunum, canlıların yaşamak için enerji elde etmek amacıyla gerçekleştirdiği bir süreçtir. Aerobik ve anaerobik olmak üzere iki çeşit solunum vardır.
Metabolizma, canlılarda meydana gelen yapım (anabolizma) ve yıkım (katabolizma) olaylarının tümüdür. Tüm canlılar metabolizma yapar.
Büyüme ve gelişme, canlıların hacim ve kütle artışı ile birlikte olgunlaşma sürecini ifade eder. Bitkilerde sınırsız büyüme görülürken, hayvanlarda belirli bir noktada durur.
Hareket, canlıların çevrelerine tepki verme yeteneğidir. Aktif ve pasif hareket olmak üzere iki çeşittir.
Boşaltım, metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılması sürecidir. Her canlı için boşaltım zorunludur.
Üreme, canlıların nesillerini devam ettirebilmek için kendilerine benzer bireyler oluşturmasıdır. Eşeyli ve eşeysiz üreme olmak üzere iki çeşittir.
Uyarılara tepki, canlıların iç ve dış çevredeki değişimlere cevap vermesidir. Örneğin, insanların soğuktan ürpermesi bir tepki örneğidir.
Önemli: Tüm canlı hücrelerinde hücre zarı, sitoplazma, ribozom ve nükleik asit bulunur. Canlılar protein sentezi yapar, enzim üretir, ATP sentezler ve tüketir, kendine özgü moleküller sentezler ve mutasyona uğrayabilirler.
Bu ortak özellikler, 9. sınıf biyoloji canlıların ortak özellikleri konusunun temelini oluşturur ve TYT Biyoloji canlıların ortak özellikleri sınavlarında sıkça sorulur.
