biyoloji

Alternatif metin:

Lenf sıvısının hareketinde kapakçıkların yanı sıra; 1. iskelet kaslarının hareketi, 2. soluk alıp verme sırasında göğüs iç basıncındaki değişiklikler, 3. arkadan gelen sıvının öndekini itmesi (sıvı basıncı) etkilidir. Atar damar- Lenf SIVISI Doku hücreleri Doku SIVISI -Atar damar Lenf damarları Lenf toplar damarı c. Lenf Düğümleri ✓ Lenf toplardamarlarının birleştikleri yerlerde oluşan genişlemiş yapılara lenf düğümleri denir. Bademcikler, dalak, timüs bezi, koltuk altlarında ve kasık bölgelerinde lenf düğümleri bulunur. ✓ Lenf düğümleri; lenf sıvısının kan dolaşımı sistemine dönmeden önce süzülüp filtre edildiği yerlerdir. ✓ Lenf düğümlerinin diğer bir görevi ise patojen mikroorganizmaları kısa sürede yok eden lenfosit hücrelerini üretmektir. Vücutta mikroorganizmaların aşırı çoğalması lenf düğümlerinin şişmesine neden olur Büyümüş lenf bezi Normal lenf bezi ✓ Lenf damarlarının doku sıvısını toplayamaması sonucunda dokular arası boşlukta doku SIVISINın birikmesine ödem denir. Ödemin sebepleri arasında; 1. lenf damarlarının tıkanması, 2. kılcal kan damarlarında kan basıncının artması, 3. kılcal damar geçirgenliğinin artması, 4. kan proteinlerinin azalması ile kanın ozmotik basıncının düşmesi, 5. doku sıvısının ozmotik basıncın artması sayılabilir. ✓ Diğer sebeplere ek olarak özellikle tropikal bölgelerde görülen bir çeşit parazitin lenf damarını işgal edip tıkaması sonucu bacaklarda aşırı ödem oluşur. Bu rahatsızlığa "Fil hastalığı (lenfödem)” denir. Lenf sıvısı, iki yolla kan dolaşımına katılır: Birinci yol: 1.) Vücudun alt bölgelerinden yani bacaklar ve bağırsaklardan toplanan lenf SIVISI, lenf kılcalları ile lenf toplardamarlarına, 2.) buradan da en büyük lenf damarı olan göğüs kanalına getirilir. 3.)Göğüs kanalı sol köprücük altı toplardamarına bağlanır. Ayrıca başın sol tarafı ve sol koldan gelen lenf damarları da buraya açılır. 4.)Sol köprücük altı toplardamarı, üst ana toplardamarla birleşerek toplanan lenf sıvısını kan dolaşımına katar. İkinci yol: 1.) Başın sağ tarafı, sağ kol ve gövdenin sağ yarısından toplanan lenf sıvısı, lenf kılcalları ile boyun bölgesindeki büyük lenf damarına getirilir. 2.) Bu damar da sağ köprücük altı toplardamarı ile birleşerek üst ana toplardamara bağlanır. Böylece lenf sıvısı kan dolaşımına katılır. Kan ve lenf yoluyla taşınan sıvılar kalbin sağ kulakçığında bir araya gelir. Sağ kol, başın ve göğsün sağ kısmından gelen lenf Başın ve göğsün sol kısmı ile sol koldan gelen lenf Sağ köprücük altı toplardamarı Üst ana toplardamar Göğüs kanalı Göğüs kanalı Sol köprücük altı toplardamarı Üst ana toplardamar Peke sarnici Bağırsaklardan ve bacaklardan gelen lenf Lenf dolaşımının görevleri aşağıda özetlenmiştir. ✓ Doku arası boşluklara sızan sıvısının toplanarak kana geri verilmesini sağlar. ✓ Lenf düğümleri lenfosit üreterek vücudun savunma sistemine yardımcı olur. ✓ Yağların sindirim ürünlerinin ince bağırsaktan emilerek kan dolaşımına katılımını sağlar. büyük lenf damarı sağ köprücük alti toplardamarı Üst ana toplardamar peke sarnici sol köprücük altı toplardamari lenf düğümleri göğüs kanalı bağırsaktan toplanan lenf damarları Y bacaklardan toplanan lenf damarları Dolaşım Sistemi Rahatsızlıkları 1. Kalp krizi: Kalbin beslenmesini sağlayan koroner damarlardan birinin ya da birkaçının daralması, sertleşmesi ya da tıkanması sonucu kalp kasının ilgili bölümü beslenemez, oksijen alamaz ve kalp kası zayıflar. Bu durum kalp krizine neden olur. Kalp krizi sonucu kas dokunun beslenemeyen bölümündeki hücreler ölür ve yenilenemez. Kalbin kanı yeterince pompalayamadığı bu durum kalp yetmezliği olarak tanımlanır. Right Coronary Artery Aorta Left Coronary Artery Circumflex Artery Left Anterior Descending Artery 2. Damar tıkanıklığı: Atardamar duvarına kalsiyum tuzları ve yağ birikmesi zamanla damarın esnekliğini yitirmesine neden olur. Buna damar sertliği (arterioskleroz) denir. Damar sertliğinde damar içine doğru biriken yağ ve kalsiyum tuzları plaklar oluşturur Bu plaklar damarın tıkanmasına ve kalbin zayıflamasına neden olur. Bu durum damar tıkanıklığı olarak adlandırılır. Damar tıkanıklığına bağlı olarak kalp krizi, beyin kanaması, yüksek tansiyon ve felç gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. NORMAL DAMAR NORMAL KAN AKIMI TIKALI DAMAR YETERSİZ KAN AKIMI 3. Yüksek tansiyon (Hipertansiyon): Atardamarların daralması ya da sertleşmesi sonucu kanın damar duvarına yaptığı basıncın artması ile yüksek tansiyon oluşur. Kan basıncının 140/90 mmHg'dan fazla olması durumu yüksek tansiyonu ifade eder. Yüksek tansiyon kalp hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür. 4. Kangren: Dokuları besleyen atardamarlarda kan akışını azaltan ya da damarın tıkanmasına neden olan her şey kangrene yol açabilir. Şeker hastalığı ve yüksek tansiyon damar tıkanıklığına neden olabilen hastalıklardır. Tıkanan damar, ilgili organı besleyemez ve kangren oluşur. Bu da parmak veya bacağın kesilmesine neden olabilir. Kangren, kollarda ve bacaklarda yaralanma ya da soğukta donma sonucu kan akışının kesilmesiyle de oluşabilir. Kangren 5.Varis: Yaşın ilerlemesi, hareket eksikliği, ayakta uzun süre kalma gibi nedenlerle toplarda marlar elastikiyetini kaybeder. Toplardamarlardaki tek yöne açılan kapakçıklar işlevini düz gün yapamaz hâle gelir. Kalbe doğru gitmesi gereken kan geriye doğru kaçma yapar ve toplardamarları dışa doğru zorlayarak bunların şişmesine neden olur. 6. Lösemi (Kan kanseri): Genellikle kandaki akyuvar hücrelerinin kontrolsüz çoğalarak aşırı artması ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Kanser hücreleri kan yoluyla karaciğer, lenf bezleri gibi yapılara hızla yayılabilir. Hastalığın erken teşhisinde tedavi şansı oldukça yüksektir LÖSEMİ DEĞİL İYİLİK BULAŞIR! 7. Anemi (Kansızlık): Kan miktarının ve kandaki alyuvar sayısının azalması anemi olarak tanımlanır. Aneminin başlıca nedenleri; ■ Kan kaybı, ■ Orak hücre anemisi gibi kalıtsal etkenler ■ Hormonlar ve bazı kronik hastalıklara bağlı yetersiz alyuvar üretimi veya alyuvar yıkımının fazla olması, ■ Demir alınımı ya da emiliminin yetersizliği, folik asit ve B vitamininden yoksun beslenme tarzı sayılabilir. Anemi Normal Eritrositler Oraklaşmış Eritrositler Dolaşım Sisteminin Sağlıklı Yapısının Korunması Yeterli ve dengeli beslenilmeli, bol su içilmelidir. ✓ Yağ, vücudumuz için gereklidir ancak fazla tüketilmesi damarların tıkanmasına ve sertleşmesine neden olmaktadır. ✓ Tuz, kan basıncını artırdığından özellikle yüksek tansiyonu olan kişilerin tuzlu besinlerden uzak durması gerekir. ✓ Aşırı yorgunluk ve stresten uzak durulmalıdır. Çünkü stres, kalp sağlığını olumsuz etkiler. İki saatten fazla sürekli oturmamalı ve ayakta kalınmamalıdır. Uzun süre ayakta kalmak toplardamar kapakçıklarının bozulmasına ve varis oluşumuna neden olur. ✓ Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Alkol, damarların esnek yapısını bozarak genişlemesine neden olur. Sigarada bulunan nikotin ise damar tıkanıklığına ve kanın mikroorganizmalara karşı direncinin azalmasına yol açar. ✓ Ağız içinde oluşan enfeksiyonlar ve çürük dişler varsa tedavi edilmelidir. Bademcik iltihaplanmalarına (tonsilit) neden olan mikroorganizmalar kalp kapakçığı rahatsızlıklarına neden olabilmektedir. 123RF