Sinir Sistemi ve Hormonlar: Temel Yapılar ve İşlevler

Sinir sistemi ve hormonlar vücudumuzun temel kontrol mekanizmalarıdır. TYT Biyoloji Notları PDF içeriğinde önemli yer tutan hipofiz bezi, ön ve arka lob olmak üzere iki kısımdan oluşur. Ön hipofiz bezinden salgılanan hormonlar arasında ACTH, STH, TSH, MSH, LTH, FSH ve LH bulunur. Bu hormonların her biri farklı hedef organlara etki eder.

Tiroit bezi, tiroksin ve kalsitonin hormonlarını salgılar. Kalsitonin, kandan kemiğe kalsiyum geçişini düzenler ve kalsiyum miktarını azaltır. Önemli bir nokta, kalsitonin ve parathormonun zıt çalışmasıdır. Hipotalamustan salgılanan ADH ve oksitosin hormonları arka hipofizde depolanır.

Tanım: Hipofiz bezi, endokrin sistemin ana bezisidir ve vücuttaki diğer endokrin bezlerin çalışmasını kontrol eder.

Böbrek üstü bezi, kabuk ve öz bölümlerinden oluşur. ACTH, böbrek üstü bezinin kabuk kısmını uyarırken, öz kısmı sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Kabuk bölümünden kortizol, aldosteron, östrojen, progesteron ve testosteron salgılanır. Öz bölümden ise adrenalin ve noradrenalin salgılanır.

Kan Hücreleri ve Lenf Dolaşımı

Akyuvarlar (TYT Biyoloji Notları PDF), vücudun savunma sisteminin temel yapı taşlarından biridir. Bu özel kan hücreleri, antikor üretme yeteneğine sahip olup beyaz renklidir ve vücudun bağışıklık sisteminde aktif rol oynar. Akyuvarların en önemli özelliklerinden biri aktif hareket edebilmeleridir. Çekirdekli yapıya sahip olan bu hücreler, vücutta sayıca en az bulunan kan hücreleridir. Üretimleri kemik iliği, bademcik, dalak ve karaciğer gibi organlarda gerçekleşir ve D₂'li solunum yaparlar.

Tanım: Kan pulcukları (trombositler), kanın pıhtılaşmasını sağlayan ve kanamayı durduran özelleşmiş kan hücreleridir. Sayıları akyuvar ve alyuvar arasında olan bu hücreler, pasif hareket özelliğine sahiptir.

Kan grupları sistemi (AYT Biyoloji Sistemler PDF), antijen ve antikor ilişkisine dayanır. A kan grubunda A antijeni ve anti-B antikoru, B kan grubunda ise B antijeni ve anti-A antikoru bulunur. Bu sistem, kan uyuşmazlıklarının belirlenmesinde ve güvenli kan transfüzyonlarının yapılmasında hayati önem taşır.

Lenf Sistemi ve Özellikleri

Lenf sistemi (9. sınıf biyoloji ders notları özet pdf), vücudumuzun sıvı dengesini ve bağışıklık sistemini destekleyen önemli bir yapıdır. Atardamar bulunmayan bu sistemde, kan dolaşımına geri kazandırılması gereken maddeler süzülme yoluyla toplanır. Lenf sıvısı renksizdir ve alyuvar içermez, ancak akyuvarlar bulunur. Ayrıca şilomikron, yağ asitleri ve yağlar gibi önemli moleküller de lenf sisteminde taşınır.

Önemli: Lenf kılcal damarları çok ince yapıdadır ve bir uçları kapalıdır. Lenf düğümleri, lenf damarlarının birleştiği noktalarda bulunur ve bağışıklık sisteminin önemli merkezleridir.

Lenf sıvısının kana karışması iki ana yolla gerçekleşir (TYT Biyoloji Kısa Notlar PDF): göğüs kanalı ve sağ lenf kanalı. Bacaklardan ve bağırsaklardan gelen lenf, peke sarnıcı üzerinden göğüs lenf kanalına ulaşır. Başın ve göğsün sağ kısmından gelen lenf ise sağ lenf kanalı aracılığıyla sağ köprücük altı toplardamarına, oradan da üst ana toplardamara katılır. Bu sistem, vücudun sıvı dengesinin korunmasında ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasında kritik bir rol oynar.